Η σημασία της Διάσκεψης του Ντέρμπαν

Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Πρόεδρος Ομπάμα διατράνωνε ότι η ημέρα της εκλογής του ήταν η στιγμή που η άνοδος της στάθμης των ωκεανών θα επιβραδυνόταν και ο πλανήτης θα ξεκινούσε να θεραπεύεται. Ήταν η εποχή που όλοι ελπίζαμε ότι στη Σύνοδο της Κοπεγχάγης το Πρωτόκολλο του Κιότο θα αποκτούσε ένα νέο, φιλόδοξο διάδοχο που θα έστρωνε το δρόμο για (σχεδόν) μηδενικές εκπομπές έως το 2050.

Δημήτρης Ιμπραήμ, Συντονιστής Εκστρατειών Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace

Έκτοτε έχουν συμβεί πολλά. Η Σύνοδος της Κοπεγχάγης κατέληξε σε πολιτικό φιάσκο. Ο ρόλος των αναδυόμενων οικονομιών (χώρες BASIC – Βραζιλία, Νότια Αφρική, Ινδία και Κίνα) αναβαθμίστηκε σε ρόλο πρωταγωνιστή που διαμορφώνει και ρυθμίζει, αντί να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, αποδυναμώθηκε εσωτερικά σε τέτοιο βαθμό που οι λέξεις ‘κλιματικές αλλαγές’ και ‘παγκόσμια υπερθέρμανση’ να μην βρίσκονται καν στο λεξιλόγιο του Προέδρου Ομπάμα πλέον. Στην άλλη μεριά του Ατλαντικού η Ευρώπη, πιο διχασμένη από ποτέ, έχει υποβαθμίσει στην ατζέντα της την κλιματική πολιτική, ενώ η Πολωνική Προεδρία της ΕΕ δεν επιτρέπει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Την ίδια στιγμή η ανάγκη για δράση γίνεται πιο επείγουσα από ποτέ. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν ξεπεράσει ακόμα και τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις. Μετά από τη μείωση που παρατηρήθηκε λόγω της ύφεσης το 2009, οι συνολικές εκπομπές το 2010 ήταν οι υψηλότερες στην ιστορία σημειώνοντας αύξηση κατά 5,8% (33 δις τόνοι CO₂).

Ειρωνικά, τα ανεπτυγμένα κράτη -συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ[1]– έχουν μειώσει τις εκπομπές τους μέχρι το 2010 κατά 7,5% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και αναμένεται να πετύχουν τους στόχους που ορίζει το Πρωτόκολλο του Κιότο (μείωση 5,2% για την περίοδο 2008 – 2012). Η μείωση αυτή οφείλεται ωστόσο περισσότερο στην οικονομική κρίση και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, παρά σε ουσιαστικά μέτρα και πολιτικές. Η εικόνα δυστυχώς όμως είναι διαφορετική αν κοιτάξει κανείς τη μεγάλη εικόνα. Οι εκπομπές CO₂ σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αυξηθεί κατά 45% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, αν συνεχίσουμε να εκπέμπουμε αέρια του θερμοκηπίου με τους ίδιους ρυθμούς, η αύξηση της θερμοκρασίας ενδέχεται να αυξηθεί έως και κατά 6,4^oC μέχρι τα τέλη του αιώνα και η στάθμη της θάλασσας να ανέβει έως και 2 μέτρα. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της καταστροφής αρκεί να αναλογιστεί ότι ένα σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας πάνω από 4^oC, απειλεί με εξαφάνιση το 40% – 70% σχεδόν όλων των ειδών, ενώ η οικονομική και κοινωνική κρίση που θα ξεσπάσει δε θα έχει προηγούμενο στη βιομηχανική ιστορία του πλανήτη.

Σήμερα οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα έχουν ήδη ξεπεράσει τα 390 μέρη ανά εκατομμύριο[2], όταν μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας και περισσότερα από 100 κράτη (δυστυχώς τα φτωχότερα και πιο ευάλωτα στις κλιματικές αλλαγές), υποστηρίζουν τα 350 μ.α.ε ως το ασφαλές όριο συγκέντρωσης των εκπομπών μέχρι το τέλος του αιώνα. Για να επιτευχθεί ένας τόσο φιλόδοξος (ανεδαφικός σύμφωνα με άλλους) στόχος, απαιτούνται επαναστατικές αλλαγές και πολιτικές αποφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με το βλέμμα στραμμένο στο Ντερμπάν

Στην Παγκόσμια Διάσκεψη για το Κλίμα που συνέρχεται αυτή τη χρονιά στο Ντέρμπαν της Νοτίου Αφρικής (28 Νοεμβρίου – 9 Δεκεμβρίου), αυτές οι αποφάσεις είναι μάλλον απίθανο να ληφθούν. Η κυνική αυτή πραγματικότητα ωστόσο δεν υποβαθμίζει τη σημασία της Διάσκεψης. Στο Ντέρμπαν οι ηγέτες του πλανήτη οφείλουν να συμφωνήσουν τα θεμέλια και τα συστατικά στοιχεία μίας νέας, παγκόσμιας συμφωνίας, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το αργότερο έως το 2015. Τα πιο κύρια σημεία αυτών των αποφάσεων είναι:

Κορύφωση των παγκόσμιων εκπομπών έως το 2015, ώστε ο πλανήτης να τεθεί σε μία τροχιά μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 80% έως το 2050. Οποιαδήποτε περαιτέρω καθυστέρηση καθιστά δυσκολότερη και ακριβότερη την όποια προσπάθεια απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ οι πιθανότητες να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών θα μειώνονται δραματικά.

Γεφύρωση του χάσματος άνθρακα. Οι κυβερνήσεις στο Ντέρμπαν πρέπει να θεσπίσουν μία σαφή και έγκαιρη διαδικασία ώστε να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις υποσχέσεις που έχουν δώσει για τη μείωση των εκπομπών και των πραγματικών μειώσεων που επιτάσσει η επιστήμη. Στο Κανκούν τον περασμένο χρόνο, τα κράτη αναγνώρισαν επίσημα ότι οι υποσχέσεις που έδωσαν στην Κοπεγχάγη είναι ανεπαρκείς και ασύμβατες με αυτό που υπαγορεύει η επιστήμη.

Στο ίδιο πνεύμα, οποιαδήποτε λογιστικά τεχνάσματα, τα οποία λειτουργούν σήμερα ως παραθυράκια για την πλασματική μείωση των εκπομπών, όπως οι κανόνες υπολογισμού των εκπομπών από τη αλλαγή χρήσης γης, θα πρέπει να τερματιστούν.

Διασφάλιση της συνέχισης του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Οι κυβερνήσεις πρέπει να εγγυηθούν ότι θα διατηρήσουν το μοναδικό, νομικά δεσμευτικό εργαλείο για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, το Πρωτόκολλο του Κιότο. Για να επιτευχθεί αυτό, τα ανεπτυγμένα κράτη θα πρέπει να δεχτούν να εγγράψουν τους στόχους τους για τη δεύτερη δεσμευτική περίοδο του Πρωτοκόλλου του Κιότο (ΠτΚ). Τα ανεπτυγμένα κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη στο ΠτΚ (ΗΠΑ) θα πρέπει να αναλάβουν συγκρίσιμες δεσμεύσεις υπό ξεχωριστή απόφαση της Διάσκεψης, η οποία θα προβλέπει αυστηρό καθεστώς συμμόρφωσης. Όλα τα κράτη θα πρέπει να συμφωνήσουν, ότι η νέα Συνθήκη θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ το αργότερο έως το 2015.

Εξασφάλιση των απαραίτητων κεφαλαίων για την κλιματική χρηματοδότηση. Υπολογίζεται ότι τα ανεπτυγμένα κράτη θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν τα αναπτυσσόμενα με κεφάλαια ύψους 100 δις δολαρίων ετησίως από το 2013 έως το 2020. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, απαιτούνται σημαντικά κεφάλαια, τα οποία θα πρέπει να προέλθουν από τα κράτη, τον ιδιωτικό τομέα και από καινοτόμες πηγές, όπως η επιβολή φόρου χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, η δημοπράτηση δικαιωμάτων ρύπων και η επιβολή πράσινων φόρων στη ναυτιλία. Η σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα και την πυρηνική ενέργεια, λαμβάνοντας πάντα υπόψη κοινωνικές παραμέτρους, θα απελευθερώσει τεράστια κεφάλαια, τα οποία μπορούν να κατευθυνθούν στη συνέχεια σε χρηματοδοτήσεις κλιματικών δράσεων.

Δημιουργία ρυθμιστικού πλαισίου για την προστασία των δασών. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίσουν τη δημιουργία ενός παράθυρου χρηματοδότησης για τα δάση, εντός του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα. Η στρατηγική που θα ακολουθηθεί θα πρέπει να στοχεύει στον τερματισμό της αποδάσωσης σε εθνικό (και όχι σε υπό-εθνικό) επίπεδο, ενώ απαιτούνται και κριτήρια για την προστασία της βιοποικιλότητας και των αυτοχθόνων πληθυσμών.

Προστασία των πιο ευάλωτων κρατών και κοινοτήτων. Η προστασία των φτωχότερων κρατών απαιτεί την κατάρτιση εθνικών σχεδίων προσαρμογής για τα Ελάχιστα Ανεπτυγμένα Κράτη, με ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση λύσεων με μακροπρόθεσμο όφελος και την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.

Προώθηση της παγκόσμιας συνεργασίας σε τεχνολογία και τεχνογνωσία. Όπως συμφωνήθηκε στο Κανκούν, τα κράτη θα πρέπει να θέσουν σε λειτουργία το μηχανισμό τεχνολογίας, μέσα από τον οποίο θα προωθούνται τεχνικές λύσεις για τη μείωση των εκπομπών και την προσαρμογή. Ο μηχανισμός αυτός θα πρέπει να προωθεί πραγματικές και βιώσιμες λύσεις, αντί για επικίνδυνες τεχνολογίες, όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα.

Κάνοντας μία αναδρομή στο πρόσφατο παρελθόν μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι στις διεθνείς διασκέψεις των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, οι πολιτικοί δεν είναι μόνοι τους. Πολυεθνικοί κολοσσοί που ευθύνονται για τις κλιματικές αλλαγές και σημειώνουν αστρονομικά κέρδη από τις καταστροφικές για το κλίμα δραστηριότητές τους, οργανώνουν εκστρατείες για να αποκτήσουν μεγαλύτερη επιρροή στις διεθνείς διαπραγματεύσεις και να εμποδίσουν πρωτοβουλίες που προστατεύουν τον πλανήτη από τις κλιματικές αλλαγές[3]. Στις ίδιες διασκέψεις συρρέουν και δεκάδες χιλιάδες πολίτες από όλον τον κόσμο, διεκδικώντας μία συνθήκη που θα εξασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για όλους. Αν στο Ντέρμπαν, οι ηγέτες επιλέξουν να ακούσουν αυτούς, θα έχουν κάνει ένα σημαντικό βήμα για να σταματήσουν αυτό που κάποτε θα χαρακτηρίζουμε ως ‘τη μεγαλύτερη κρίση που γνώρισε η ιστορία΄.

in.gr