Ασφάλιση των προσώπων που απασχολούνται σε επιχειρήσεις μελών της οικογένειάς τους

Με εγκυκλίους του ΙΚΑ και του ΟΑΕΔ διευκρινίζονται οι μεταβολές στο καθεστώς ασφάλισης των συζύγων, ή συγγενών πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγένειας που ισχύουν από 11/4/2012. Παρά το γεγονός ότι οι αλλαγές αυτές προβλέπονται με τον Ν.4075/11-4-2012, οι απαραίτητες διευκρινίσεις κοινοποιήθηκαν μόλις τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 2013. Με τις οδηγίες που δόθηκαν η ασφάλιση των συγγενών αντιμετωπίζεται πλέον όπως κάθε απασχολούμενου με εξαρτημένη εργασία από 1/5/2012, με αντίστοιχη υποχρέωση των επιχειρήσεων για καταβολή των ασφαλίστρων από την περίοδο αυτή. Επιπλέον, μετά την ασφαλιστική εξομοίωση των συγγενών με τους λοιπούς απασχολούμενους, τα πρόσωπα αυτά δικαιούνται και επιδότησης ανεργίας.

1. Νέες διατάξεις για την ασφάλιση συγγενών

Με τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι τη δημοσίευση του Ν. 4075/11-4-2012 υπάγονταν στην υποχρεωτική και όχι αυτοδίκαιη ασφάλιση τα πρόσωπα που παρέχουν εργασία εντός των ορίων της χώρας κατά κύριο επάγγελμα σε εργοδότες με τους οποίους είναι σύζυγοι, ή συγγενείς πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγένειας, εφόσον για την εργασία τους αυτή δεν υπάγονται υποχρεωτικά ή προαιρετικά στην ασφάλιση άλλου φορέα κύριας ασφάλισης. Σύμφωνα με τον «Κανονισμό Ασφάλισης στο ΙΚΑ προσώπων που απασχολούνται σε επιχειρήσεις μελών της οικογένειάς τους» προβλεπόταν ρητά η υπαγωγή των παραπάνω προσώπων στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, για όλους τους Κλάδους ασφάλισής του, καθώς και του τ. ΕΤΕΑΜ (νυν ΕΤΕΑ), εξαιρούνταν όμως για τους κλάδους και λογαριασμούς του ΟΑΕΔ, ΟΕΕ και ΟΕΚ ως μη παρέχοντα εξαρτημένη εργασία.

Με τη δημοσίευση όμως του Ν. 4075/11-4-2012 υπήχθησαν στην ασφάλιση όλων των κλάδων και λογαριασμών του Ο.Α.Ε.Δ. τα παραπάνω πρόσωπα. Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις του Ν.4075/2012 ορίζεται ότι τα παραπάνω πρόσωπα υπάγονται και στην ασφάλιση όλων των Κλάδων και Λογαριασμών του ΟΑΕΔ, του ΟΕΚ και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας. Κατά συνέπεια, προβλέπεται ρητά ότι, τα πρόσωπα που παρέχουν εργασία εντός των ορίων της χώρας κατά κύριο επάγγελμα σε εργοδότες που έχουν ατομική επιχείρηση και με τους οποίους είναι σύζυγοι, ή συγγενείς πρώτου και δευτέρου βαθμού συγγένειας, υπάγονται από11-4-2012(ημερομηνία δημοσίευσης του Ν.4075/12)στην ασφάλιση όλων των κλάδων και λογαριασμών του ΟΑΕΔ, του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και του Οργανισμού Εργατικής Εστίας (EE).

Ο λόγος της υπαγωγής τους στην ασφάλιση των εν λόγω Κλάδων και Λογαριασμών που το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ συνεισπράττει (ΟΑΕΔ, ΟΕΚ, EE), είναι ότι η απασχόληση σε οικογενειακές επιχειρήσεις παρουσιάζει όλα τα χαρακτηριστικά της εξαρτημένης εργασίας, δηλ. αυτοπρόσωπη παροχή εργασίας, έναντι καταβολής μισθού, κάτω από την επίβλεψη και τον έλεγχο του εργοδότη, ο οποίος καθορίζει και τον τόπο και το χρόνο της εργασίας του μισθωτού και υπό την πλήρη καθοδήγησή του και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει να υπάρχει διαφοροποίηση στην ασφάλισή τους από τους λοιπούς ασφαλισμένους που εργάζονται με παρόμοιες συνθήκες.

2. Επιδότηση ανεργίας για τους συγγενείς

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι ασφαλισμένοι οι οποίοι από τη δημοσίευση του Ν. 4075/2012 και εφεξής εντάσσονται στην ασφάλιση του λογαριασμού κλάδου ανεργίας του ΟΑΕΔ και προσκομίζουν καταγγελία της σύμβασής τους ή λύση της εργασιακής τους σχέσης από 11/4/2012 και συγκεντρώνουν τις λοιπές προϋποθέσεις για την επιδότησή τους (π.χ. ασφάλιση υπέρ του λογαριασμού ανεργίας στο κρίσιμο για την επιδότηση χρονικό διάστημα) είναι δικαιούχοι τακτικής επιδότησης ανεργίας από τις Υπηρεσίες του Οργανισμού. Ωστόσο, πριν την έναρξη ισχύος του νόμου την 11/04/2012 υπάρχουν περιπτώσεις εργαζομένων σε ατομική επιχείρηση συζύγων ή συγγενών α΄ ή β΄ βαθμού, κατά τις οποίες το ΙΚΑ εισέπραττε εισφορές με βάση Πακέτο Κάλυψης το οποίο συμπεριελάμβανε αποδόσεις υπέρ του λογαριασμού ανεργίας του ΟΑΕΔ. Στις περιπτώσεις αυτές, γίνεται συνδυασμένη εφαρμογή της γενικής αρχής της τυπικής ασφάλισης και της γενικής αρχής, σύμφωνα με την οποία το ασφαλιστικό δικαίωμα κρίνεται με βάση το νομικό καθεστώς που ισχύει κατά τον χρόνο επέλευσης του ασφαλιστικού κινδύνου, δηλαδή την περιέλευση κάποιου σε κατάσταση ανεργίας.

Συνεπώς, θα υπάγονται στην τακτική επιδότηση ανεργίας οι ασφαλισμένοι, που η καταγγελία της σύμβασής τους ή η λήξη της εργασιακής τους σχέσης συντελείται από την 11/4/2012 και μετά και το κρίσιμο για την επιδότηση χρονικό διάστημα καλύπτει περίοδο πριν την ημερομηνία αυτή, όταν για το κρίσιμο αυτό χρονικό διάστημα έχουν παρακρατηθεί εισφορές υπέρ του κλάδου ανεργίας του ΟΑΕΔ. Αντίθετα, δεν είναι δυνατό να υπαχθούν στην τακτική επιδότηση ανεργίας οι ασφαλισμένοι των οποίων ηκαταγγελία σύμβασης τους ή η λήξη της εργασιακής τους σχέσης συντελέσθηκε πριν από την 11/4/2012.

3. Καταβολή εισφορών για τους συγγενείς

α. Ποσοστά συνεισπραττόμενων κλάδων

β. Απεικόνιση της ασφάλισης – καταβολή εισφορών

Για την απεικόνιση της ασφάλισης στην Α.Π.Δ. των προσώπων που απασχολούνται σε ατομικές επιχειρήσεις μελών της οικογενείας τους (συγγενικά πρόσωπα), μισθολογικής περιόδου απασχόλησηςαπό 1/5/2012 και εφεξής, θα χρησιμοποιούνται οι Κ.Π.Κ. που εμπεριέχουνκαι κλάδους – λογαριασμούς που το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ συνεισπράττει (ΟΑΕΔ, ΟΕΚ, ΟΕΕ)όπως αυτοί προκύπτουν από το συνδυασμό Κ.Α.Δ. εργοδότη και Κωδικού Ειδικότητας του εργαζομένου, σύμφωνα με τους ισχύοντες πίνακες του Ο.Σ.Υ.Κ. (π.χ. Κ.Π.Κ. 101, 105, κ λπ.)χωρίς να απαιτείται η συμπλήρωση του πεδίου «Ειδική Περίπτωση Ασφάλισης» με το κωδικό (8).

Οι ασφαλιστικές εισφορές υπέρ των ανωτέρω κλάδων, των εν λόγω προσώπων, μισθολογικών περιόδων 5ος/2012 έως 7ος/2013, θα θεωρηθούν εμπρόθεσμες εφόσον καταβληθούν μέχρι 30-09-2013.

Σε αντίθετη περίπτωση, μετά την ημερομηνία αυτή, επιβαρύνονται με πρόσθετα τέλη.

Δήμητρα Καβουρίδου, οικονομολόγος, συνεργάτης της Επιστημονικής Ομάδας της Epsilon Net

in.gr