Ματιές στα Βαλκάνια

Στο επίκεντρο των ταινιών του φετινού προγράμματος του τμήματος Ματιές στα Βαλκάνια, βρίσκεται ο σημερινός άνθρωπος και η πολυδιάστατη πραγματικότητά του.

«Οι ιστορίες που μας αφηγούνται οι Βαλκάνιοι σκηνοθέτες εξετάζουν τα προσωπικά δράματα των ανθρώπων, τα οποία είναι συχνά απόρροια της κοινωνικοπολιτικής τους κατάστασης, φέρουν τον απόηχο παρελθόντων τραυμάτων, ή αποτελούν συνάρτηση της δυσκολίας τους να αντεπεξέλθουν στις κοινωνικές και διαπροσωπικές τους σχέσεις» αναφέρει ο Δημήτρης Κερκινός, υπεύθυνος του τμήματος.

Στα Παιδιά του Σεράγεβο, με φόντο το παρελθόν, η Αΐντα Μπέγκιτς αφηγείται μέσα από την οπτική της πρωταγωνίστριάς της τη ζωή δύο ορφανών εφήβων στο σημερινό Σεράγεβο, καταγράφοντας τον καθημερινό αγώνα επιβίωσής τους στη συγκεχυμένη κατάσταση της χώρας μετά τον πόλεμο.

Έφηβοι είναι και οι ήρωες της ταινίας Στιγμιότυπο, της Μάγια Μίλος, ενός δράματος ενηλικίωσης και αναζήτησης ταυτότητας που διαδραματίζεται στα φτωχά προάστια του Βελιγραδίου. Η σκηνοθέτις παρουσιάζει την αλλαγή των κοινωνικών αξιών και προσεγγίζει με αμεσότητα και τόλμη τη σεξουαλικότητα, την εμμονή με τις πορνογραφικές εικόνες, τη βία και την ηλεκτρονική επικοινωνία της μεταπολεμικής γενιάς. Στην ταινία του Γκόραν Πασκάλιεβιτς Με το φως της μέρας, το παρελθόν έρχεται να διεισδύσει στη ζωή ενός ηλικιωμένου καθηγητή μουσικής και να του ανατρέψει τη βεβαιότητα της ταυτότητάς του, σε μια ταινία που φέρει τη σφραγίδα του μεγάλου Σέρβου δημιουργού, κινηματογραφημένη με απλότητα, ειλικρίνεια και συναίσθημα.

Οι ταινίες από την Τουρκία εξετάζουν τον αντίκτυπο της πολιτισμικής και της πολιτικής πραγματικότητας της χώρας στους πολίτες της. Ο Ρέις Τσελίκ στη Νύχτα σιωπής, ένα δράμα δωματίου που λαμβάνει χώρα σ’ ένα ορεινό χωριό της Τουρκίας, αφηγείται την τραγική ιστορία ενός άνδρα που, έχοντας σεβαστεί σ’ όλη του τη ζωή τις άκαμπτες πατριαρχικές παραδόσεις, στην πρώτη νύχτα του γάμου του δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει στο ρόλο που του επιβάλλουν. Μια εξίσου λιτή και ειλικρινής ταινία, η Μούχλα του Αλί Αϋντίν (διαγωνιστικό τμήμα), αφηγείται την ιστορία ενός μοναχικού και εσωστρεφή πατέρα που αναζητά από τις αρχές πληροφορίες για τον εδώ και 18 χρόνια εξαφανισμένο γιο του.

Ο Εμίν Αλπέρ στο Πέρα απ’ το λόφο, στοχάζεται πάνω στη φύση της ανθρώπινης κοινωνίας, διερευνώντας τη δαιμονοποίηση του «άλλου» και την κατασκευή εχθρών για χάρη της συνοχής μιας κοινότητας, σε μια ταινία-αλληγορία για τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση της χώρας.

Ο Ζέκι Ντεμίρκουμπουζ διερευνά τη σκοτεινή πλευρά του ανθρώπου στο Μέσα, μεταφέροντας στη σημερινή Άγκυρα τη νουβέλα του Ντοστογιέφσκι Το υπόγειο. Υπερβαίνοντας τις εθνικές ιδιαιτερότητες, ο σκηνοθέτης μεταφέρει –μέσα από τη δεξιοτεχνική χρήση των κινηματογραφικών του μέσων: τη φωτογραφική σύνθεση, το μοντάζ, τον ήχο, αλλά και την εξαιρετική ερμηνεία του Ένγκιν Γκιναϊντίν– την αποξένωση, τις εμμονές και την αυτοκαταστροφικότητα του πρωταγωνιστή του.

Τα προβλήματα των διαπροσωπικών σχέσεων απασχολούν τους Ρουμάνους σκηνοθέτες. Στο Όλοι στην οικογένειά μας, ο Ράντου Ζούντε διερευνά την αδυναμία επικοινωνίας και την αποσύνθεση των οικογενειακών δεσμών.

Ο σκηνοθέτης καταγράφει την οδυνηρή σύγκρουση των χαρακτήρων του σε πραγματικό σχεδόν χρόνο, καταφέρνοντας να ισορροπήσει το τραγικό με το κωμικό και να στοχαστεί, μέσα από τις λεκτικές, ψυχολογικές και σωματικές μορφές της οικογενειακής βίας, πάνω στην ανθρώπινη φύση. Στον Ένα μήνα στην Ταϊλάνδη (διαγωνιστικό) , ο γνωστός από τις μικρού μήκους ταινίες του Πάουλ Νεγκοέσκου καταγράφει τη συναισθηματική αβεβαιότητα ενός νεαρού μεσοαστού και την αμφιταλάντευσή του μεταξύ της τωρινής και της πρώην κοπέλας του.

Τέλος, η ταινία από τη Βουλγαρία, το Χρώμα του χαμαιλέοντα του Εμίλ Χρίστοφ (διαγωνιστικό πρόγραμμα), συνιστά ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ που σατιρίζει, μέσα από τη δράση του αντιήρωά του, τις πολιτικές και αστυνομικές μηχανορραφίες, κληρονομιά του κομμουνιστικού παρελθόντος.

Μια περισσότερο ανάλαφρη προσέγγιση της σχέσης ανθρώπου με το περιβάλλον του παρουσιάζεται στο πρόγραμμα των ταινιών μικρού μήκους, με ταινίες που επιδεικνύουν πλούσια θεματική και στυλιστική γκάμα. Με εξαίρεση το Χωρίς φωνή του Λ. Ρεζάν Γιεσιλμπάς –που βραβεύτηκε με τον φετινό Χρυσό Φοίνικα των Καννών και που αφηγείται τη βουβή, λόγω απαγόρευσης της κουρδικής γλώσσας, επίσκεψη μιας γυναίκας στον φυλακισμένο άνδρα της τη δεκαετία του ’80– και το Στολίδι της ψυχής της Ιρένα Γιούκιτς – Πράνγιτς – ταινία κινουμένων σχεδίων στην παράδοση της Σχολής του Ζάγκρεμπ με θέμα την εικονοποίηση του εσωτερικού κόσμου των ανθρώπων–, οι υπόλοιπες αφηγήσεις διακρίνονται από χιουμοριστικά στοιχεία.

Το Μούσα του Σερχάτ Καράασλαν, γύρω από τη συνάντηση του Ζέκι Ντεμίρκουμπουζ μ’ έναν υπαίθριο πωλητή πειρατικών DVD των ταινιών του• η σπονδυλωτή 30-40-50, στην οποία τρεις σκηνοθέτριες, η Ιούλια Ρουτζίνα, η Εύα Περβολόβιτσι και η Στάνκα Ράντου, κοιτάζουν τη γυναίκα σε τρεις διαφορετικές περιόδους της ζωής της• Το πάρτι του Αντριάν Σιτάρου, μια συνηθισμένη οικογενειακή κατάσταση δοσμένη με αμεσότητα και ρεαλισμό• και τέλος, το Να οδηγήσω, μπαμπά; του Μίχα Χότσεβαρ, που σατιρίζει την εισβολή της παγκοσμιοποίησης σ’ ένα αγρόκτημα.

Στο τμήμα αυτό περιλαμβάνεται και το αφιέρωμα στον Ρουμάνο σκηνοθέτη, Κριστιάν Μουντζίου, ο οποίος ανήκει στη νέα γενιά κινηματογραφιστών του ρουμανικού κινηματογράφου που εμφανίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός, θριαμβευτής των Καννών το 2007 με την ταινία 4 μήνες, 3 εβδομάδες και 2 μέρες –και φετινός νικητής του βραβείου σεναρίου για το Πίσω από τους λόφους (η ταινία απέσπασε και το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου) στο ίδιο φεστιβάλ–, ο Μουντζίου όχι μόνο έχει συνεισφέρει αποφασιστικά στη διεθνή εικόνα του κινηματογράφου της χώρας του, αλλά έχει επίσης καταξιωθεί διεθνώς ως ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργών της εποχής μας.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ