Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων

Συνέντευξη του προέδρου του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΟΦ) Ιωάννη Τούντα.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2009, η φαρμακευτική δαπάνη διαμορφώθηκε στα 8,5 δις ευρώ, καταγράφοντας μια αυξητική τάση. Που οφείλεται κατά την άποψη σας η τάση αυτή; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί και ποιες είναι οι δικές σας προτάσεις επί του θέματος;

Η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 2004-2009 οφείλεται κυρίως στην υπέρμετρη κατανάλωση φαρμάκων λόγω της ανεξέλεγκτης συνταγογράφησης των γιατρών και δευτερευόντως εξαιτίας των τιμών που ήταν σχετικά υψηλές σε αρκετά φάρμακα.
Η αυξητική τάση αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά με τα μέτρα που πήρε η Πολιτεία κατά το 2010 και που είχαν σαν αποτέλεσμα τη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης των Ταμείων κατά 1 δις ευρώ, χάρις στη μείωση των τιμών κατά 16% και του όγκου της κατανάλωσης κατά 5%.
Επειδή όμως το μνημόνιο προβλέπει περαιτέρω μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης κατά 2 δις ευρώ την επόμενη διετία, θα πρέπει να ληφθούν επιπλέον μέτρα, έστω και εάν το ποσό αυτό θα πρέπει να μειωθεί κατόπιν επαναδιαπραγμάτευσης γιατί, κατά τη γνώμη μου, βασίζεται σε λαθεμένους υπολογισμούς.
Τα μέτρα αυτά θα αποσκοπούν στη μείωση του όγκου κατανάλωσης με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, στην εφαρμογή της αρνητικής και θετικής λίστας, στη χρήση των πρωτοκόλλων συνταγογράφησης, αλλά και στην ενίσχυση των γενόσημων φαρμάκων που είναι πιο φτηνά.
Επιπρόσθετα μέτρα που νομοθετήθηκαν πρόσφατα αφορούν στην εφαρμογή του rebate (επιστροφή) των εταιρειών και των φαρμακείων, καθώς και στη μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακέμπορων.

Η εφαρμογή της λίστας φαρμάκων είναι ένα μέτρο που χρησιμοποιήθηκε κατά το παρελθόν από την Πολιτεία, ενώ υπήρξε και δέσμευση της παρούσας κυβέρνησης. Είναι αποτελεσματικό μέτρο, και πότε θα τεθεί σε εφαρμογή;

Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιούν τη θετική ή την αρνητική λίστα φαρμάκου, ως λίστα αποζημιούμενων φαρμάκων από την κοινωνική ασφάλιση. Η θετική λίστα καθορίζει επιπλέον ανώτερη τιμή αποζημίωσης ανά θεραπευτική κατηγορία. Η εφαρμογή της θετικής λίστας κατά το παρελθόν στη χώρα μας δεν απέδωσε τα αναμενόμενα γιατί περιέλαβε πολύ μεγάλο ποσοστό των φαρμάκων, γιατί καθυστερούσε υπέρμετρα στην έγκριση νέων σημαντικών φαρμάκων και γιατί οι γιατροί είχαν τη δυνατότητα να την παρακάμπτουν με ευκολία.
Για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα αυτά η νέα θετική λίστα που θα ανακοινωθεί εντός του Μαρτίου από την αρμόδια Επιτροπή του Υπουργείου Υγείας, θα πρέπει να λειτουργήσει με διαφορετικά κριτήρια, τα οποία έχει εισηγηθεί ο Ε.Ο.Φ στην ηγεσία του Υπουργείου Υγείας.

Στην Ευρώπη καταγράφεται μια στροφή προς τα αντίγραφα/γενόσημα φάρμακα (για λόγους επιστημονικούς, διασφάλισης της δημόσιας υγείας και οικονομικούς). Ποιά ειναι η θέση σας για την αξία των φαρμάκων αυτών, ως προς τη δημόσια υγεία και τη συγκράτηση της φαρμακευτικής δαπάνης για το φάρμακο;

Τα αντίγραφα /γενόσημα φάρμακα είναι φθηνότερα από τα πρωτότυπα φάρμακα και ως εκ τούτου η αύξηση της χρήσης τους συμβάλλει στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης, αρκεί βέβαια να είναι εξίσου αποτελεσματικά, γιατί ένα ακριβό φάρμακο που είναι αποτελεσματικό, εξασφαλίζει μικρότερη διάρκεια θεραπείας και έτσι μπορεί να συμβάλλει περισσότερο στη μείωση των συνολικών δαπανών περίθαλψης.

Στην ελληνική αγορά παρατηρήθηκε το φαινόμενο της έλλειψης ορισμένων σκευασμάτων. Που οφείλεται αυτό; Είναι συχνό φαινόμενο και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί; Θέτει άραγε σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών; Τι είναι οι παράλληλες εξαγωγές φαρμάκων, που για πολλούς ευθύνονται για την έλλειψη φαρμάκων; Τι συνέπειες έχουν για τη δημόσια υγεία, για τη βιομηχανία του φαρμάκου και εν γένει την οικονομία; Είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο και πως μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Η έλλειψη φαρμάκων παρατηρείται διεθνώς όποτε υπάρχει μείωση των τιμών, γεγονός που οδηγεί αφενός στην εξαγωγή τους σε άλλες χώρες με υψηλότερη τιμή από τις φαρμακαποθήκες (παράλληλες εξαγωγές) και αφετέρου στη μείωση της ποσότητας που προμηθεύουν οι εταιρίες, είτε επειδή φοβούνται την εξαγωγή τους, είτε γιατί δεν θεωρούν εμπορικά συμφέρουσα τη χαμηλή τιμή των προϊόντων τους.
Οι δραστηριότητες αυτές είναι νόμιμες εφόσον όμως εξασφαλίζεται πρωτίστως η επάρκεια της ελληνικής αγοράς. Στην αντίθετη περίπτωση, όπως συνέβηκε τους τελευταίους μήνες, η Πολιτεία δια του Ε.Ο.Φ., οφείλει να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλείψεων, όπως ήδη το έπραξε με την απαγόρευση εξαγωγής συγκεκριμένων φαρμάκων που ήταν σε έλλειψη και που κρίθηκαν κρίσιμα για τη Δημόσια Υγεία και με την επιβολή χρηματικών προστίμων σε φαρμακευτικές εταιρίες που μείωσαν αδικαιολόγητα τις πωλήσεις τους.
Επιπλέον, ο Ε.Ο.Φ έχει θέσει σε λειτουργία ειδική τηλεφωνική γραμμή (1142) για την αναφορά των ελλείψεων από τους πολίτες και τα φαρμακεία, έχει ζητήσει την άμεση διάθεση στην αγορά όλων των αποθεμάτων στα φάρμακα που υπάρχουν ελλείψεις, εντείνει τους ελέγχους προς όλες τις κατευθύνσεις και πρόκειται να εφαρμόσει άμεσα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ηλεκτρονικής καταγραφής της διακίνησης και της κατανάλωσης κάθε φαρμακευτικού σκευάσματος, ώστε να υπάρχει ακριβής και συστηματική εποπτεία της αγοράς του φαρμάκου.

Πως διαμορφώνεται η τιμή του φαρμάκου στην Ελλάδα; Ποιοι είναι οι παράγοντες που την καθορίζουν; Ποια είναι τα θετικά και αρνητικά; Ποια είναι η θέση σας για την διαμόρφωση της τιμής;

Η τιμή των πρωτότυπων φαρμάκων διαμορφώνεται με βάση τις τρεις χαμηλότερες τιμές των 22 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ τα αντίγραφα λαμβάνουν τιμή ίση με το 72% της τιμής των πρωτοτύπων με πατέντα ή το 90% της τιμής των πρωτοτύπων χωρίς πατέντα.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίσαμε το 2010 σημαντικές μειώσεις στις τιμές των φαρμάκων, αν και τα γενόσημα φάρμακα έχουν περιθώριο περαιτέρω μείωσης της τιμής τους. Από την άλλη όμως, οι μειώσεις που επιτεύχθηκαν αποτελούν ισχυρό κίνητρο για τις παράλληλες εξαγωγές, όπως ήδη εξήγησα, και αντικίνητρο για την εισαγωγή νέων σημαντικών καινοτόμων φαρμάκων.
Κατά τη γνώμη μου, θα είχαμε περισσότερα οφέλη και λιγότερες παρενέργειες εάν υιοθετούσαμε μία διαφορετική τιμολογιακή πολιτική που θα βασιζόταν στο μέσο όρο ορισμένων επιλεγμένων χωρών της ευρωζώνης σταθμίζοντας και το ΑΕΠ τους και που ταυτόχρονα θα εξασφάλιζε ακόμα χαμηλότερες τιμές για τα ταμεία (ασφαλιστική τιμή).
Η δε διαφορά μεταξύ κανονικής τιμής και ασφαλιστικής τιμής θα επιστρεφόταν ως rebate στην κοινωνική ασφάλιση.

Με το νέο νόμο όλες οι αρμοδιότητες για το φάρμακο περνάνε στο υπουργείο Υγείας. Τι ρόλο θα παίξει ο ΕΟΦ; Έχει την τεχνογνωσία και την υποδομή;

Ο Ε.Ο.Φ. είναι ένας δημόσιος οργανισμός με εξαιρετική στελέχωση και υψηλού επιπέδου επιστήμονες, με πιστοποιημένες και βραβευμένες υπηρεσίες και με αναπτυγμένη μηχανοργάνωση. Ως εκ τούτου είναι σε θέση να διεκπεραιώνει με επιτυχία όλες τις υποχρεώσεις του.
Με την ίδια επιτυχία θα μπορούσε να αναλάβει και το τεχνικό μέρος της τιμολόγησης των φαρμάκων, καθώς και της ηλεκτρονικής συνταγογράφηση, μία που και οι δύο αυτές δραστηριότητες βασίζονται στη ηλεκτρονική βάση φαρμάκων που λειτουργεί στον Ε.Ο.Φ. και χρήζουν επιστημονικής υποστήριξης που διαθέτει ο Ε.Ο.Φ.

Η ορθή χρήση του φαρμάκου και ο περιορισμός της πολυφαρμακίας είναι ζητούμενο, καθώς στη χώρα μας δεν υπάρχει η εκπαίδευση πάνω στο θέμα αυτό. Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των εμπλεκόμενων φορέων;

Η επαρκής εκπαίδευση των γιατρών, των φαρμακοποιών, αλλά και των πολιτών είναι σημαντικός παράγοντας για τη σωστή και ασφαλή χρήση των φαρμάκων.
Η πολυφαρμακία που παρατηρείται στη χώρα μας και που οφείλεται μεταξύ άλλων και στις ελλείψεις στην εκπαίδευση και στην πληροφόρηση, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με πολύπλευρα μέτρα που θα στοχεύουν στην καλύτερη εκπαίδευση των γιατρών και των φαρμακοποιών στην κλινική φαρμακολογία και στα οικονομικά της υγείας, καθώς και στην πληροφόρηση και στην ευαισθητοποίηση του κοινού.
Για το σκοπό αυτό, ο Ε.Ο.Φ., εκτός από τις ενέργειες που έχει ήδη υλοποιήσει με τη λειτουργία ειδικής ιστοσελίδας και με τη δραστηριοποίηση των υπηρεσιών πληροφόρησης και επαγρύπνησης, θα προκηρύξει άμεσα διεθνή διαγωνισμό για την πραγματοποίηση μεγάλης ενημερωτικής εκστρατείας για τη σωστή χρήση των φαρμάκων στη χώρα μας.

Στην σύγχρονη ανάγκη για διαλειτουργικότητα και κοινή γλώσσα επικοινωνίας στον χώρο της Υγείας και το φάρμακο ειδικότερα, που όμως επικρατεί ο κατακερματισμός αρμοδιοτήτων, ο ΕΟΦ πως έχει σχεδιάσει τη συμβολή του;

Ο Ε.Ο.Φ. έχει ήδη ξεκινήσει τη διαμόρφωση ενός νέου οργανισμού-οργανογράμματος που θα οδηγήσει σε αναδιάταξη της οργάνωσής του, έτσι ώστε να ενισχυθούν δραστηριότητες όπως της μηχανοργάνωσης, της αδειοδότησης, του ελέγχου και των εργαστηρίων και ταυτόχρονα να είναι σε θέση να ανταποκριθεί με επιτυχία στις αυξημένες ευθύνες και αρμοδιότητες που του αναθέτει η Πολιτεία.

Στην εποχή του ΔΝΤ και του Μνημονίου (κατ’ επέκταση της αυστηρής λιτότητας), εσείς που βάζετε την κόκκινη γραμμή σχετικά με την πρόσβαση των πολιτών στο φάρμακο;

Οι πολίτες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε κάθε αναγκαίο και χρήσιμο για την υγεία τους φάρμακο. Αυτό είναι το χρέος της Πολιτείας και συνακόλουθα του Ε.Ο.Φ. Η κόκκινη γραμμή πρέπει να μπει στο περιττό φάρμακο και στο ακριβό φάρμακο όταν υπάρχει εξίσου αποτελεσματικό φτηνό φάρμακο, όπως κατεξοχήν συμβαίνει με την αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών, όπου με ευθύνη όλων, γιατρών, φαρμακοποιών, πολιτών, ερχόμαστε πρώτοι στην κατανάλωσή τους στην Ευρώπη, επιβαρύνοντας τα δημόσια οικονομικά και το οικογενειακό εισόδημα, αλλά και αυξάνοντας την αντοχή πολλών παθογόνων μικροοργανισμών, με τραγικές πολλές φορές επιπτώσεις στην αντιμετώπιση ασθενειών με λοιμώξεις.

health.in.gr