Προσδιορισμός Ετήσιας Τεκμαρτής Δαπάνης (Τεκμήρια)

Προσδιορισμός Ετήσιας Τεκμαρτής Δαπάνης (Τεκμήρια)

Ο πίνακας 5 «Προσδιορισμός ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης» του εντύπου φορολογικής δήλωσης Ε1 αναφέρεται στα γνωστά σε όλους μας τεκμήρια.

Τα τεκμήρια διακρίνονται σε δυο κατηγορίες:

(α) τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης (του τρόπου ζωής), και

(β) τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες).

Με τα τεκμήρια, προσδιορίζεται η δαπάνη διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου, της συζύγου και των προσώπων που (κατά την φορολογία εισοδήματος) συνοικούν μαζί τους και τους βαρύνουν, και ως ποσοτικό μέγεθος συγκρίνεται με τα δηλωθέντα εισοδήματα για τον προσδιορισμό της φορολογητέας βάσης και την επιβολή του φόρου.

1) Ποιους αφορούν τα τεκμήρια

Τα τεκμήρια αφορούν μόνο τα φυσικά πρόσωπα και όχι τις εταιρείες και τα λοιπά νομικά πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα εμπίπτουν στις διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας περί τεκμηρίου ακόμη και αν δεν έχουν τυπικά φορολογητέο εισόδημα, εντούτοις διατηρούν συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία ή αγοράζουν τέτοια και γενικά εμφανίζουν έκδηλο πλούτο.

Δεν εξετάζεται αν τα φυσικά πρόσωπα είναι ενήλικα ή ανήλικα, αλλοδαπά ή ημεδαπά, αρκεί όταν πρόκειται για αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα, αυτά να έχουν την διαμονή ή την κατοικία τους στην Ελλάδα.

2) Νομοθετικό πλαίσιο

Οι διατάξεις που διέπουν τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης με βάση τις δαπάνες περιέχονται στο βασικό νόμο 2238/94 Φορολογία εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, στο κεφάλαιο Γ’ και ειδικότερα στα άρθρα 15 έως 19.

3) Προσδιορισμός εισοδήματος με βάση την τεκμαρτή δαπάνη (Άρθρο 15)

Tο συνολικό εισόδημα του φορολογούμενου κατ’ εξαίρεση προσδιορίζεται με βάση ορισμένες δαπάνες (πραγματικές ή τεκμαρτές) του ίδιου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν μαζί του και τον βαρύνουν.

Ο προσδιορισμός του εισοδήματος και κατ’ επέκταση ο υπολογισμός του φόρου γίνεται με βάση τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) όταν το καθαρό εισόδημα που δηλώνεται συνολικά από το φορολογούμενο και τα μέλη της οικογένειας που τον βαρύνουν είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια.

4) Τεκμήριο δαπανών διαβίωσης (Άρθρο 16)

Στο άρθρο 16 ορίζονται τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για τεκμαρτά (υποθετικά) ποσά που έχουν οριστεί με το φορολογικό νόμο, επί τη βάση της κυριότητας ή κατοχής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων, και με αυτά προσδιορίζεται ένα επίπεδο εισοδήματος το οποίο λογίζεται ότι αποκτά ο φορολογούμενος.

Τα τεκμήρια διαβίωσης είναι τα ακόλουθα:

α) Το διπλάσιο του ετήσιου τεκμαρτού μισθώματος για κύρια κατοικία άνω των 200 τ.μ. (ιδιοκατοικούμενη ή μισθωμένη).

β) Το διπλάσιο του ετήσιου τεκμαρτού μισθώματος για δευτερεύουσα (ες) κατοικία (ες) άνω των 150 τ.μ.

γ) Η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και κυκλοφορίας επιβατικών Ι.Χ.

δ) Η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και κυκλοφορίας σκαφών αναψυχής.

ε) Η ετήσια δαπάνη αμοιβών πληρωμάτων σκαφών αναψυχής (πραγματική και όχι τεκμαρτή).

στ) Η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και κυκλοφορίας αεροσκαφών και ελικοπτέρων.

ζ) Η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη συντήρησης και χρήσης πισίνας (δεξαμενής, κολύμβησης).

5) Τεκμήριο απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (Άρθρο 17)

Στο άρθρο 17 ορίζονται τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων. Πρόκειται για ποσά που κατέβαλε ο φορολογούμενος, η σύζυγος του και τα πρόσωπα που (κατά την φορολογία εισοδήματος) συνοικούν μαζί τους και τους βαρύνουν, για να αποκτήσουν ορισμένα περιουσιακά στοιχεία.

Τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων είναι τα ακόλουθα:

α) Η δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) αυτοκινήτων Ε.Ι.Χ. ή τύπου Jeep, καθώς και κάθε δίτροχου ή τρίτροχου.

β) Η δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση πλοίων ή σκαφών αναψυχής καθώς και αεροσκαφών.

γ) Η δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση κινητών πραγμάτων αξίας πάνω από 5.000 ευρώ.

δ) Η δαπάνη για αγορά ή χρηματοδοτική ή χρονομεριστική μίσθωση ακινήτων, καθώς και για ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή πισίνας.

ε) Η χορήγηση δανείων σε οποιονδήποτε, εκτός αυτών προς εταιρίες ή κοινωνίες ή κοινοπραξίες από τα μέλη τους ή τους μετόχους τους.

στ) Η δαπάνη για δωρεές, γονικές παροχές (άτυπες δωρεές) ή χορηγίες χρηματικών ποσών πάνω από 300 ευρώ (υπό προϋποθέσεις).

ζ) Η δαπάνη για απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής.

6) Μη εφαρμογή τεκμηρίου (Άρθρο 18)

Mε τις διατάξεις του άρθρου 18 ορίζεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις η μη εφαρμογή (εξαίρεση) των διατάξεων των άρθρων 16 και 17 του N. 2238/94 που αφορούν το τεκμήριο δαπανών διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του φορολογουμένου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν μαζί τους και τους βαρύνουν.

7) Διαφορά εισοδήματος και υπολογισμός του φόρου αυτής (Άρθρο 19)

Η διαφορά που προκύπτει μεταξύ του συνολικού πραγματικού εισοδήματος (από όλες τις πηγές) το οποίο δηλώνεται από το φορολογούμενο, τη σύζυγο και τα μέλη που συνοικούν μαζί τους και τους βαρύνουν και της συνολικής τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων των ίδιων προσώπων, προσαυξάνει τα εισοδήματα που δηλώνονται ή προσδιορίζονται από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. κατά το ίδιο οικονομικό έτος του φορολογουμένου ή της συζύγου του κατά περίπτωση, από εμπορικές επιχειρήσεις (εισοδήματα Δ’ πηγής), ή ελευθέρια επαγγέλματα (εισοδήματα Ζ’ πηγής). Αν δεν δηλώνονται εισοδήματα από τις πηγές αυτές, τότε ολόκληρη η διαφορά θεωρείται ως εισόδημα της παραγράφου 3 του άρθρου 48 του N. 2238/94 (εισόδημα από πηγή που δεν ανήκει σε καμία κατηγορία της παραγράφου 2 του άρθρου 4 του N. 2238/94), το οποίο φορολογείται στο όνομα του υπόχρεου ή της συζύγου του, ανάλογα σε βάρος ποιου προκύπτει η παραπάνω διαφορά.

Επίσης, ορίζει ενδεικτικές περιπτώσεις εισοδημάτων ή εσόδων που περιορίζουν ή και καλύπτουν τη διαφορά αυτή (μεταξύ τεκμαρτής δαπάνης και πραγματικών εισοδημάτων).

8) Πότε δεν εφαρμόζονται τα τεκμήρια

Τα τεκμήρια με βάση την ετήσια συνολική δαπάνη, που υπολογίζεται, σύμφωνα με τα άρθρα 16 και 17, δεν εφαρμόζονται όταν η διαφορά μεταξύ του εισοδήματος που δηλώθηκε από το φορολογούμενο, τη σύζυγό του και τα πρόσωπα που τους βαρύνουν, και της συνολικής ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης αυτών είναι μικρότερη από ποσοστό 20% του εισοδήματος που δηλώθηκε με την αρχική εμπρόθεσμη δήλωση το ίδιο έτος.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Φορολογική Δήλωση 2009: Πρακτικός Οδηγός Συμπλήρωσης» Παύλου Χρήστος, Ελεγκτής ΠΕΚ και Γκούρλιας Ιωάννης, Ελεγκτής ΠΕΚ.