Nέα Δημοκρατία

H Νέα Δημοκρατία ιδρύθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1974 από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Στην ιδρυτική διακήρυξη του κόμματος αναφέρονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«Η ΝΔ είναι η πολιτική παράταξη που ταυτίζει το έθνος με το λαό, την πατρίδα με τους ανθρώπους της, την πολιτεία με τους πολίτες της, την εθνική ανεξαρτησία με τη λαϊκή κυριαρχία, την πρόοδο με το κοινό αγαθό, την πολιτική ελευθερία με την έννομη τάξη και την κοινωνική δικαιοσύνη.»

Στις πρώτες ελεύθερες εκλογές που έγιναν στην Ελλάδα μετά την πτώση της δικτατορίας (1967-1974), η ΝΔ λαμβάνει το 54,37% των ψήφων, το μεγαλύτερο ποσοστό που έλαβε ποτέ κόμμα στη μεταπολιτευτική ιστορία, και 220 έδρες στη Βουλή. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίζεται πρωθυπουργός και ένα μήνα αργότερα (Δεκέμβριος 1974) προκηρύσσει δημοψήφισμα για τη μορφή του Πολιτεύματος. Η Ελλάδα γίνεται Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία, αποκτά νέο Σύνταγμα και Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από τη Βουλή ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Τσάτσος.

Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές έγιναν το Νοέμβριο του 1977. Η Νέα Δημοκρατία επανεκλέγεται στην εξουσία με το 41,84% των ψήφων και 172 έδρες στη Βουλή. Το μειωμένο ποσοστό οφείλεται κυρίως στην αυτόνομη κάθοδο της Εθνικής Παράταξης, του κόμματος που ουσιαστικά εξέφρασε τους «δυσαρεστημένους» από την κατάργηση του θεσμού της βασιλείας.

Το Μάιο του 1979 διεξάγεται στη Χαλκιδική το 1ο συνέδριο του κόμματος. Αναφερόμενος στις ιδεολογικές αρχές ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σημείωσε ότι ως ιδεολογία του κόμματος προσδιορίζεται ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός που αναγνωρίζει την ελευθερία της αγοράς με τη ρυθμιστική παρέμβαση του κράτους χάρη της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Το Μάιο του 1979 ολοκληρώνεται με επιτυχία ο μακρόχρονος διπλωματικός και πολιτικός αγώνας του Κωνσταντίνου Καραμανλή για την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ. Πράγματι, το 1980 υπογράφεται στο Ζάππειο η Συνθήκη Ένταξης, ενώ λίγους μήνες αργότερα ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μεταπηδά στην Προεδρία της Δημοκρατίας.

Η κοινοβουλευτική ομάδα της ΝΔ εκλέγει στη θέση του πρωθυπουργού τον υπουργό Εξωτερικών, Γεώργιο Ράλλη, ο οποίος επικρατεί του υπουργού Άμυνας, Ευάγγελου Αβέρωφ. Τον Ιούνιο του 1980 διεξάγεται το έκτακτο Συνέδριο του κόμματος, το οποίο εγκρίνει το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας ενόψει των εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981.

Στις εκλογές του 1981, η Νέα Δημοκρατία περνά για πρώτη φορά στην ιστορία της στην αντιπολίτευση. Συγκεντρώνει 35,88%, έναντι 48,07% του ΠΑΣΟΚ.

Η ήττα στις εκλογές προκαλεί κρίση και ο Γεώργιος Ράλλης με δική του πρωτοβουλία θέτει θέμα εμπιστοσύνης στην Κοινοβουλευτική Ομάδα. Η τελευταία τον καταψηφίζει και νέος πρόεδρος του κόμματος εκλέγεται ο Ευάγγελος Αβέρωφ.

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ παρέμεινε στην ηγεσία μέχρι το 1984 σε συνθήκες ιδιαίτερα έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης με την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου. Παραιτήθηκε για λόγους υγείας αφού προηγουμένως οδήγησε τη ΝΔ στις ευρωεκλογές, όπου το κόμμα κατόρθωσε να αυξήσει το ποσοστό του στο 38,05%.

Την 1η Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς εκλέγεται πρόεδρος του κόμματος ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, επικρατώντας του Κωστή Στεφανόπουλου.

Η ΝΔ χάνει τις εκλογές του Ιουνίου του 1985, ανεβάζοντας όμως το ποσοστό της στο 40,84%. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου και αφού ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έχει κατορθώσει να επανεκλεγεί στην ηγεσία της ΝΔ, ο Κωστής Στεφανόπουλος αποχωρεί από το κόμμα μαζί με άλλους εννέα βουλευτές και ιδρύει τη Δημοκρατική Ανανέωση (ΔΗΑΝΑ).

Στις δημοτικές εκλογές του 1986 η ΝΔ κατορθώνει να εκλέξει δημάρχους που υποστηρίζει και στους τρεις μεγάλους δήμους της χώρας (ο Μιλτιάδης Έβερτ στην Αθήνα, ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος στον Πειραιά και ο Σωτήρης Κούβελας στη Θεσσαλονίκη).

Η πρώτη εκλογική νίκη μετά από οκτώ χρόνια παραμονής στην αντιπολίτευση η ΝΔ ήλθε στις εκλογές του Ιουνίου του 1989 με ποσοστό 44,28%. Ωστόσο, λόγω του εκλογικού συστήματος δεν κατορθώνει να κατακτήσει την αυτοδυναμία καθώς εκλέγει 145 βουλευτές.

Ακολουθεί σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας με τον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου, προκειμένου να προχωρήσει το ζήτημα της παραπομπής στο Ειδικό Δικαστήριο του πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και στελεχών των κυβερνήσεών του για οικονομικά σκάνδαλα. Πρωθυπουργός ορκίζεται ο Τζαννής Τζαννετάκης.

Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση έγινε στις 9 Νοεμβρίου 1989. Η ΝΔ παραμένει πρώτο κόμμα με 46,19%, ωστόσο, δεν καταφέρνει και πάλι να κατακτήσει την αυτοδυναμία. Σχηματίζεται οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξενοφώντα Ζολώτα, η οποία οδηγεί τη χώρα σε εκλογές τον Απρίλιο του 1990.

Στις εκλογές αυτές η Νέα Δημοκρατία αγγίζει το 47%, εκλέγει 150 βουλευτές και με την υποστήριξη του Θεόδωρου Κατσίκη, του μοναδικού βουλευτή που είχε εκλεγεί με τη ΔΗΑΝΑ, σχηματίζει αυτοδύναμη κυβέρνηση, για πρώτη φορά από τις εκλογές του 1977.

Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη παραμένει στην εξουσία μέχρι το καλοκαίρι του 1993. Τότε ο βουλευτής και πρώην υπουργός Εξωτερικών Αντώνης Σαμαράς, αποχωρεί και ιδρύει την Πολιτική Ανοιξη. Από τη ΝΔ αποχωρεί μικρός αριθμός βουλευτών, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να χάσει την πλειοψηφία στη Βουλή και να προκηρυχθούν εκλογές για τις 10 Οκτωβρίου 1993.

Στις εκλογές του 1993, η ΝΔ έρχεται δεύτερο κόμμα με ποσοστό 39,3%. Ο Κ.Μητσοτάκης παραιτείται και νέος αρχηγός του κόμματος εκλέγεται ο Μιλτιάδης Έβερτ, επικρατώντας του Γιάννη Βαρβιτσιώτη.

Στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές του 1994, η ΝΔ κερδίζει δύο από τους τρεις μεγάλους Δήμους της χώρας (με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο στην Αθήνα και τον Κων.Κοσμόπουλο στη Θεσσαλονίκη) καθώς και 12 νομαρχίες.

Το κόμμα χάνει στις εκλογές του 1996 και παραμένει στην αντιπολίτευση με 38,12%. Ο Μιλτιάδης Έβερτ παραιτείται και δηλώνει πως δεν θα διεκδικήσει την ηγεσία του κόμματος, απόφαση που αργότερα ανακαλεί. Επικρατεί αρχικά του Γιώργου Σουφλιά, αλλά λόγω της εσωκομματικής κρίσης που έχει ξεσπάσει υποχρεούται να συγκαλέσει έκτακτο συνέδριο του κόμματος, το Μάρτιο του 1997. Είναι η πρώτη φορά που συνέδριο της ΝΔ καλείται να εκλέξει νέο αρχηγό. Εκεί θα επικρατήσει ένας νέος υποψήφιος: ο βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης και ανιψιός του ιδρυτή, Κώστας Καραμανλής.

Υπό την ηγεσία του Κ.Καραμανλή το κόμμα σημειώνει εκλογική νίκη στις Δημοτικές και Νομαρχιακές εκλογές του 1998, επικρατώντας στις τρεις μεγάλες πόλεις της χώρας (Δ.Αβραμόπουλος στην Αθήνα, Χρ.Αγραπίδης στον Πειραιά και Β.Παπαγεωργόπουλος στη Θεσσαλονίκη) καθώς και σε 27 νομαρχίες.

Επίσης, στις Ευρωεκλογές του 1999, το κόμμα θα έλθει για πρώτη φορά μετά το 1990 πρώτο σε εκλογική αναμέτρηση με ποσοστό 36%.

Ωστόσο, την τριετία 1998-2000 η ΝΔ κλονίζεται από έντονα εσωκομματικά προβλήματα. Το 1998 ο Κώστας Καραμανλής διαγράφει τους βουλευτές Γιώργο Σουφλιά, Νίκο Κάκκαλο και Στέφανο Μάνο, επειδή είχαν υπερψηφίσει στη Βουλή νόμο της κυβέρνησης για τις αποκρατικοποιήσεις.

Το Δεκέμβριο του 2000 ο δήμαρχος της Αθήνας ιδρύει το Κίνημα Ελεύθερων Πολιτών, ενώ λίγους μήνες νωρίτερα -στις 29 Απριλίου 1999- ο Στέφανος Μάνος είχε ιδρύσει τους Φιλελεύθερους. Κόμμα –τον ΛΑ.Ο.Σ.- ιδρύει και ο βουλευτής της ΝΔ Γιώργος Καρατζαφέρης. To ΚΕΠ του κ. Αβραμόπουλου ανέστειλε τη λειτουργία του στις 11 Ιουνίου 2002, ενώ το κόμμα του κ. Μάνου στις 21 Οκτωβρίου 2001.

Η ΝΔ δεν κατάφερε να κερδίσει στις βουλευτικές εκλογές του Απριλίου 2000, παρά το γεγονός ότι ανέβασε το ποσοστό της στο 42,73%. Το ΠΑΣΟΚ παρέμεινε στην κυβέρνηση με διαφορά 73.000 ψήφων.

Ακολουθεί (Ιούνιος 2000) το έκτακτο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας με στόχο την επιβεβαίωση της ιδεολογίας και την ανάδειξη της φυσιογνωμίας του κόμματος.

Ένα χρόνο αργότερα (Μάρτιος 2001) πραγματοποιείται το τακτικό συνέδριο της ΝΔ το οποίο συζητά ζητήματα αρχών και θέσεων και προχωρά σε οργανωτικές αλλαγές. Μετά από πρόσκληση του Κώστα Καραμανλή επιστρέφει στο κόμμα ο Γιώργος Σουφλιάς.

Στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές του 2002 η ΝΔ προσδίδει καθαρά πολιτικό χαρακτήρα, κερδίζοντας 29 νομαρχίες, και την πλειοψηφία των δήμων της χώρας. Στην Αθήνα εκλέγεται η Ντόρα Μπακογιάννη, στον Πειραιά επανεκλέγεται ο Χρήστος Αγραπίδης και στη Θεσσαλονίκη ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος.

Από τα μέσα του 2003 η Νέα Δημοκρατία ζητά τη διενέργεια πρόωρων εκλογών, ενώ με την είσοδο του 2004 το κόμμα μπαίνει σε διαδικασία έντονης ανασυγκρότησης. Κορυφαία στιγμή η απόφαση του επίτιμου προέδρου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη να μην είναι υποψήφιος στις εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004.

Αρκετά ακόμα στελέχη της λεγόμενης παλιάς φρουράς αποφασίζουν να αποχωρήσουν (Μολυβιάτης, Γκελεστάθης, Βαρβιτσιώτης), ορισμένοι κατέρχονται και πάλι υποψήφιοι (Έβερτ, Αχιλλέας Καραμανλής, Γιάννης Κεφαλογιάννης, Τζ.Τζαννετάκης), ενώ εκτός κόμματος παραμένουν οι Στέφανος Μάνος και Ανδρέας Ανδριανόπουλος.

Σημαντική στιγμή, τέλος, η επανένταξη του Δημήτρη Αβραμόπουλου, ενώ στις καλένδες παραπέμφθηκε για μια ακόμα φορά το «αγκάθι» που λέγεται Αντώνης Σαμαράς.

Η Νέα Δημοκρατία επέστρεψε στην εξουσία έπειτα από 11 χρόνια πετυχαίνοντας καθαρή νίκη στις εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004. Η διαφορά αυτή διευρύνθηκε στις Ευρωεκλογές της 13ης Ιουνίου του ίδιου χρόνου, με τον Αντώνη Σαμαρά να επιστρέφει στη ΝΔ ως ευρωβουλευτής.

Έπειτα από πρόταση της ΝΔ, διάδοχος του κ. Κωστή Στεφανόπουλου στη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας εξελέγη ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ κ. Κάρολος Παπούλιας.

Μετά την επιτυχημένη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων η ΝΔ προώθησε μία σειρά θεσμικών και οικονομικών πρωτοβουλιών, με αιχμή τα θέματα διαφάνειας και τις αποκρατικοποιήσεις.

Την πολιτική αντιπαράθεση που πυροδότησαν οι πρωτοβουλίες αυτές ενέτειναν υποθέσεις που απασχόλησαν έντονα την κοινή γνώμη, μεταξύ των οποίων οι υποκλοπές και η υπόθεση των δομημένων ομολόγων.

Η επιδείνωση του πολιτικού κλίματος για το κυβερνών κόμμα δεν αντεστράφη με τον ανασχηματισμό που έγινε το Φεβρουάριο του 2006. Παραιτήσεις υπουργών, αντεγκλήσεις για την οικονομία και την υπόθεση των ομολόγων οδηγούν τον Κώστα Καραμανλή στην απόφαση να προκηρύξει πρόωρες εκλογές.

Με κύριο όπλο την ισχυρή δημοφιλία του πρωθυπουργού, και στη σκιά των φονικών πυρκαγιών στην Πελοπόννησο, η ΝΔ βγαίνει νικήτρια από τις κάλπες της 16ης Σεπτεμβρίου 2007. Εκλέγει εντούτοις μόλις 152 βουλευτές.

Η πολιτική νηνεμία δεν κρατά περισσότερο από τρεις μήνες. Μία δύνη νέων υποθέσεων, με κύρια αυτή της Μονής Βατοπαιδίου, οδηγούν στην έξοδο υπουργούς και πλήττουν τη δημοφιλία τόσο της ΝΔ όσο και – ουσιαστικώς για πρώτη φορά- του πρωθυπουργού.

Το Νοέμβριο του 2008 η ΝΔ μένει στη Βουλή με την οριακή πλειοψηφία των 151 εδρών έπειτα από τη διαγραφή του κ. Πέτρου Τατούλη από την Κοινοβουλευτική Ομάδα και το κόμμα.

Παρά τις επιμέρους μεταρρυθμίσεις -Ασφαλιστικό, ιδιωτικοποίηση της Ολυμπιακής, αποκρατικοποίηση του ΟΤΕ- η κυβέρνηση δεν κατορθώνει να χαλιναγωγήσει όσο πρέπει τις δημόσιες δαπάνες και αντιμετωπίζει την πίεση των Βρυξελλών για το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Η διεθνής οικονομική κρίση επιδεινώνει την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και οδηγεί εκτός τροχιάς το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος.

Το κακό πολιτικό κλίμα για το κυβερνών κόμμα επιβεβαιώνουν οι Ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009, οι οποίες βγάζουν νικητή το ΠΑΣΟΚ με διαφορά περίπου 4,5% και πρωταγωνιστή την αποχή με ποσοστό 47%.

Με το ΠΑΣΟΚ να έχει προδιαγράψει ότι θα οδηγήσει στις κάλπες με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, το πρώτο τρίμηνο του 2010, ο κ. Κώστας Καραμανλής προκήρυξε εκλογές για την 4η Οκτωβρίου 2009 επικαλούμενος τις «δύσκολες αποφάσεις» που έπρεπε να ληφθούν για την οικονομία. Η κάλπη ήταν εξαιρετικά δυσάρεστη για τη ΝΔ, αφού πέτυχε το χειρότερο ποσοστό από την ίδρυσή της 33,48% και μόλις 91 έδρες. Ο Κ.Καραμανλής γνωστοποίησε την απόφασή του να μην είναι υποψήφιος και το κόμμα –όπως όλα έδειχναν- θα οδηγείτο σε έκτακτο συνέδριο. Ωστόσο, επικράτησε η άποψη η εκλογή του νέου προέδρου να γίνει με ανοικτή διαδικασία ανάλογη με εκείνη που είχε ήδη υιοθετήσει το ΠΑΣΟΚ. Τελικά η πρόταση υιοθετήθηκε και στις εσωκομματικές εκλογές οι υποψήφιοι ήταν τρεις: η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Αντώνης Σαμαράς και ο Παναγιώτης Ψωμιάδης. Στις 29 Νοεμβρίου 2009, πρόεδρος αναδείχθηκε ο Αντώνης Σαμαράς με 50,06% έναντι 39,72% της Ντόρας Μπακογιάννη και 10,22% του Παναγιώτη Ψωμιάδη.

Η ΝΔ υπό τον Αντώνη Σαμαρά ακολούθησε σκληρή αντι-μνημονιακή πολιτική, υπογραμμίζοντας ότι δεν απορρίπτει την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών, όμως το συγκεκριμένο «μείγμα πολιτικής» οδηγούσε μόνο σε ύφεση.

Το γεγονός ότι η Ντόρα Μπακογιάννη υπερψήφισε το πρώτο μνημόνιο, το 2010, οδήγησε στη διαγραφή της. Η ίδια αργότερα ίδρυσε τη Δημοκρατική Συμμαχία, στην οποία προσχώρησαν άλλοι τρεις βουλευτές της ΝΔ μετά τη διαγραφή τους: οι Λ.Αυγενάκης, Χρ.Μαρκογιαννάκης και Γ.Κοντογιάννης.

Ο Αντώνης Σαμαράς υιοθέτησε επίσης της γραμμή της αναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου, ενώ παρουσίασε σειρά αναπτυξιακών μέτρων, γνωστών ως «Ζάππειο 1» και «Ζάππειο 2». Για τη θέση του να αναδιαπραγματευθεί το Μνημόνιο βρέθηκε απέναντι και σε ομοϊδεάτες Ευρωπαίους, οι οποίοι επέμεναν στην ανάγκη ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης, φέροντας συχνά το παράδειγμα άλλων χωρών, όπως η Πορτογαλία.

Το Νοέμβριο του 2011 υπό το φόβο της κατάρρευσης της οικονομίας, η ΝΔ δέχθηκε να στηρίξει την κυβέρνηση Παπαδήμου, συμμετέχοντας μόνο με τέσσερις εξωκοινοβουλευτικούς υπουργούς, ώστε να μην χάσει το θεσμικό της ρόλο ως Αξιωματικής Αντιπολίτευσης.

Ξεκαθάριζε όμως ότι στήριξε την κυβέρνηση μόνο για την υλοποίηση της πολιτικής «κουρέματος» του χρέους και της υπογραφής της νέας δανειακής σύμβασης, η οποία περιλάμβανε και πάλι μειώσεις σε μισθούς, συντάξεις και αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις.

Η κίνηση αυτή προκάλεσε έντονη δυσαρέσκεια στο εσωτερικό, αλλά κυρίως στην εκλογική βάση του κόμματος, αφού συνιστούσε εγκατάλειψη της αντιμνημονιακής πολιτικής των προηγούμενων δύο ετών.

Αρκετοί βουλευτές διαφώνησαν με την ηγεσία του κόμματος (Σωτ.Χατζηγάκης, Κ.Κιλτίδης) ή καταψήφισαν το νέο Μνημόνιο και διεγράφησαν από την ΚΟ. Μεταξύ αυτών, ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος δημιούργησε νέο κόμμα, τους «Ανεξάρτητους Έλληνες». Κατάφερε μάλιστα να συγκροτήσει και ΚΟ, αφού σε αυτό εντάχθηκαν άλλοι εννέα διαγραμμένοι από τη ΝΔ βουλευτές.

Στις εκλογές του Μαΐου, η ΝΔ κινήθηκε με κεντρικό στόχο την αυτοδυναμία. Ωστόσο, ήταν η πρώτη φορά από τη Μεταπολίτευση όπου στον κεντροδεξιό χώρο εμφανίζονταν τόσα κόμματα.

Το γεγονός αυτό αποτυπώθηκε και στην κάλπη, αφού το κόμμα σημείωσε νέο ιστορικό χαμηλό: κέρδισε μεν την πρώτη θέση αλλά με ποσοστό 18,85% και 108 έδρες. Ούτε το μπόνους των 50 εδρών κατάφερε να δώσει στο κόμμα την αυτοδυναμία, ενώ ο Αντώνης Σαμαράς κατέθεσε αυθημερόν τη διερευνητική εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης.

Εν όψει των νέων εκλογών το κόμμα απηύθυνε προσκλητήριο σε όλα τα υπόλοιπα κόμματα της κεντροδεξιάς με στόχο την πρώτη θέση. Στο προσκλητήριο ανταποκρίθηκε η Δημοκρατική Συμμαχία της Ντόρας Μπακογιάννη, όπως και στελέχη του ΛΑΟΣ.

Αντίθετα από τον υπόλοιπο φιλελεύθερο χώρο, οι Στέφανος Μάνος (Δράση) και Θάνος Τζήμερος (Δημιουργία Ξανά!) αποφάσισαν να συνεργαστούν.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ