ΣΥΡΙΖΑ

Ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου ιδρύθηκε το 1988, ως αποτέλεσμα της δεύτερης απόπειρας για συνένωση των δυνάμεων της Αριστεράς από τη Μεταπολίτευση και ύστερα.

Στην προσπάθεια αυτή μετείχαν το ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη, η ΕΑΡ του Λεωνίδα Κύρκου, η Δημοκρατική Αμυνα με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, το ΚΟΔΗΣΟ του Χαράλαμπου Πρωτόπαπα, η ΕΔΑ του Θεόδωρου Κατριβάνου και οι ανεξάρτητοι Απόστολος Λάζαρης και Μανώλης Δρετάκης.

Η ιστορική συγκυρία έφερε από την πρώτη στιγμή τον ΣΥΝ σε ρόλο ρυθμιστή των πολιτικών εξελίξεων. Συμμετέχοντας για πρώτη φορά σε εκλογές τον Ιούνιο του 1989, ο Συνασπισμός συγκεντρώνει ποσοστό 13,13% και εισέρχεται ως τρίτο σε δύναμη κόμμα στη Βουλή.

Καθώς κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχει κατορθώσει να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, η ΝΔ στρέφεται στον ΣΥΝ για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας υπό τον Τζανή Τζαννετάκη, σχέδιο που τελικά παίρνει σάρκα και οστά.

Είναι η πρώτη φορά στην κοινοβουλευτική ιστορία της χώρας, από τη Μεταπολίτευση και έπειτα, που κόμμα της Αριστεράς συμμετέχει στην κυβέρνηση. Η είσοδος αυτή επισφραγίζεται με την υπουργοποίηση των Νίκου Κωνσταντόπουλου και Φώτη Κουβέλη.

Ωστόσο, η σύμπραξη αυτή δεν συναντά θετική ανταπόκριση από το εκλογικό σώμα. Σε συνδυασμό μάλιστα με την -από κοινού με τη ΝΔ- παραπομπή του τότε ηγέτη του ΠΑΣΟΚ Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για την «υπόθεση Κοσκωτά», ο Συνασπισμός βλέπει το ποσοστό του στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989 να πέφτει στο 10,97%. Αμεση συνέπεια, η απώλεια επτά εδρών (από τις 28 στις 21).

Στις εκλογές του Απριλίου του 1990, ο Συνασπισμός επιλέγει διαφορετικό δρόμο. Συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ στις μονοεδρικές περιφέρειες και αποσπά ποσοστό 10,28%, εξασφαλίζοντας την παρουσία 19 στελεχών του στα βουλευτικά έδρανα.

Οι διαφορές όμως και οι αλληλοσυγκρουόμενες τάσεις που συνυπάρχουν στο εσωτερικό του ΣΥΝ δεν αργούν να έρθουν στην επιφάνεια, καθώς στελέχη του ΚΚΕ δεν επιθυμούν τη μετεξέλιξή του σε ενιαίο κόμμα.

Αμεση συνέπεια είναι η αποχώρηση του ΚΚΕ από το Συνασπισμό, αφού πρώτα εγκαταλείψουν το κομμουνιστικό κόμμα περίπου τα μισά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, η λεγόμενη πτέρυγα των «ανανεωτικών». Τον Ιούνιο του 1991 αποχωρούν οικειοθελώς οι Χαρίλαος Φλωράκης και Λεωνίδας Κύρκος, οι οποίοι διατέλεσαν αντίστοιχα πρώτος πρόεδρος και πρώτος γραμματέας του ΣΥΝ.

Την 1η Ιουλίου του 1991 η Μαρία Δαμανάκη εκλέγεται νέα πρόεδρος του Συνασπισμού. Στο καταστατικό του «νέου» ΣΥΝ επισημαίνεται, μεταξύ άλλων:

«Ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου είναι ένα πολιτικό κόμμα της σύγχρονης δημοκρατικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ένα πολιτικό κίνημα των αριστερών και προοδευτικών πολιτών της χώρας μας, μια δύναμη ανατρεπτική και ανταγωνιστική προς τις σχέσεις εκμετάλλευσης, καταπίεσης και αποξένωσης της καπιταλιστικής κοινωνίας».

«Θέλει να εκπροσωπήσει όλους όσοι ζητούν ένα κόμμα ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό, με ευρωπαϊκό προσανατολισμό, σύγχρονο και ανταγωνιστικό προς τον αναχρονισμό και το συντηρητισμό, την αδικία και την περιβαλλοντική καθυστέρηση της ελληνικής κοινωνίας».

Στις βουλευτικές εκλογές του 1993 ο ΣΥΝ, συγκεντρώνοντας ποσοστό 2,94%, αποτυγχάνει για ελάχιστες ψήφους να πιάσει το όριο του 3% και να εισέλθει στο Κοινοβούλιο.

Συνεπεία του εκλογικού αυτού αποτελέσματος, η Μαρία Δαμανάκη παραιτείται και στο έκτακτο συνέδριο που πραγματοποιείται το διάστημα 16-19 Δεκεμβρίου του 1993 εκλέγονται νέα Κεντρική Πολιτική Επιτροπή και νέος πρόεδρος.

Στον πρώτο γύρο υποψήφιοι είναι οι Αλέκος Αλαβάνος, Φώτης Κουβέλης, Νίκος Κωνσταντόπουλος και Μιχάλης Παπαγιαννάκης. Στο δεύτερο γύρο «μονομάχοι» μένουν ο Αλέκος Αλαβάνος και ο Νίκος Κωνσταντόπουλος και τελικά πρόεδρος εκλέγεται ο Νίκος Κωνσταντόπουλος, που παραμένει στη θέση αυτή μέχρι σήμερα, έπειτα και από τα τακτικά συνέδρια του 1996 και του 2000.

Οι καλές ειδήσεις για το Συνασπισμό έρχονται στις ευρωεκλογές της 16ης Ιουνίου του 1994, καθώς διπλασιάζει τα ποσοστά του, φθάνοντας στο 6,29% και εκλέγει δύο ευρωβουλευτές, τους Αλέκο Αλαβάνο και Μιχάλη Παπαγιαννάκη, οι οποίοι επανεκλέγονται και στις ευρωεκλογές του 1999.

Στις βουλευτικές εκλογές του 1996 το κόμμα συγκεντρώνει το 5,12% των ψήφων και στέλνει δέκα στελέχη του στο Κοινοβούλιο. Η νέα επιτυχία έρχεται στις ευρωεκλογές του 1999, όπου λαμβάνει 5,17% και εκλέγει και πάλι δύο ευρωβουλευτές.

Τον Απρίλιο του 2000 ο ΣΥΝ εισέρχεται εκ νέου στη Βουλή, με οριακό αυτή τη φορά τρόπο. Συγκεντρώνει ποσοστό 3,20% και αποσπά έξι βουλευτικές έδρες.

Λίγο πριν τις εκλογές την κρίσιμη εκλογική αναμέτρηση της 7ης Μαρτίου και χωρίς τη Μαρία Δαμανάκη στις τάξεις του, καθώς έχει προηγηθεί η αποχώρησή της, ο Συνασπισμός αναλαμβάνει πρωτοβουλία με άλλες αριστερές δυνάμεις για τη συγκρότηση ενιαίου ψηφοδελτίου στις εκλογές.

Το όνομα της συνεργασίας, που επισημοποιείται στις 3 Δεκεμβρίου του 2003, είναι Συνασπισμός της Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Ενωτικό Ψηφοδέλτιο και την υπογράφουν ο Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων της Οικολογίας, η Ανανεωτική Κομμουνιστική Οικολογική Αριστερά (ΑΚΟΑ), η Διεθνιστική Εργατική Αριστερά (ΔΕΑ), οι Ενεργοί Πολίτες, η Κίνηση για την Ενότητα της Δράσης της Αριστεράς (ΚΕΔΑ) και οι Ανένταχτοι του «Χώρου Διαλόγου και Κοινής Δράσης της Αριστεράς».

«Στις χειρότερες μέρες που επιφυλάσσουν για τον ελληνικό λαό και ιδιαίτερα τους εργαζόμενους οι δυνάμεις του κεφαλαίου και τα ξένα κέντρα, οφείλουμε να αναδείξουμε τα κοινά σημεία που μας ενώνουν και να υπερβούμε δημιουργικά τις διαφορές μας και τις παντός είδους περιχαρακώσεις» αναφέρουν οι δυνάμεις αυτές.

Όπως και στο παρελθόν, οι αντίθετες απόψεις στο εσωτερικό του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς δεν λείπουν, ωστόσο υπογραμμίζεται ότι οι διαφορές αυτές θα παρουσιάζονται δημόσια και θα επιδιώκεται να γίνεται δημιουργικός διάλογος.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ΣΥΝ επεδίωξε να προσεγγίσει και το ΚΚΕ, εξετάζοντας τις συνθήκες για μια εκλογική συνεργασία με τον Περισσό, ωστόσο η αντίδραση της γγ του ΚΚΕ Αλέκας Παπαρήγα, που αιτιολογήθηκε με το σκεπτικό ότι ο ΣΥΝ έχει στο παρελθόν στηρίξει το δικομματισμό, υπήρξε σθεναρή και άκαμπτη.

Εν όψει των εκλογών της 7ης Μαρτίου του 2004, ο ΣΥΝ επαναφέρει στο προσκήνιο το βασικό του στόχο, που είναι «να αποτελέσει το βασικό φορέα αλλαγής ενός κομματικού σκηνικού που έχει κουράσει και απογοητεύσει τον πολίτη». Σύμφωνα με το κόμμα, η αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και το μέλλον αυτού του τόπου ανήκει μόνο στα χέρια του συνειδητοποιημένου ενεργού Έλληνα πολίτη.

Την είσοδο του ΣΥΡΙΖΑ στη Βουλή του 2004 ακολούθησε η αλλαγή ηγεσίας, με τον Νίκο Κωνσταντόπουλο να παραχωρεί χωρίς σημαντικές εσωκομματικές διαδικασίες την θέση του στον Αλέκο Αλαβάνο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ άσκησε αντιπολιτευτική τακτική προς τις κυβερνητικές επιλογές κατά κύριο λόγο στο ζήτημα της Παιδείας και σε θέματα που σχετίζονται με το Περιβάλλον. Ήλθε ακόμη σε σύγκρουση όταν κυβερνητικά στελέχη υπαινίχτηκαν ότι ο Συνασπισμός υποθάλπει πρόσωπα που κινούνται στις παρυφές της νομιμότητας.

Στις δημοτικές εκλογές, ο ΣΥΡΙΖΑ προχώρησε σε επιλεκτικές συνεργασίες ενώ αιφνιδίασε με την επιλογή του Αλέξη Τσίπρα για το Δήμο των Αθηναίων. Ο νεαρός υποψήφιος πέτυχε ένα εντυπωσιακό ποσοστό της τάξης του 10% και έφερε την «Ανοιχτή Πόλη», το συνδυασμό του οποίου ηγείτο, στην τρίτη θέση, πίσω από τις αντίστοιχες της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007 ο ΣΥΡΙΖΑ προσήλθε με τη φιλοδοξία να διατηρήσει τα ποσοστά του και, ει δυνατόν, να τα ενισχύσει. Η έντονη αντιπολιτευτική παρουσία του συμμαχικού σχήματος εντός και εκτός Βουλής, καθώς και ο κρουστός λόγος του Αλέκου Αλαβάνου, απέδωσαν καρπούς και ο ΣΥΡΙΖΑ ξεπέρασε σε ποσοστό το 5%, υπερδιπλασιάζοντας τις έδρες του σε 14.

Την εσωκομματική ευφορία διαδέχτηκε δημοσκοπικός ενθουσιασμός έπειτα από την αιφνιδιαστική κίνηση του Αλέκου Αλαβάνου να δώσει το «δαχτυλίδι» της ηγεσίας του κόμματος στον 35χρονο Αλέξη Τσίπρα.

Ο επικεφαλής του δημοτικού συνδυασμού της «Ανοιχτής Πόλης» εξελέγη το Φεβρουάριο του 2008 με συντριπτικό ποσοστό 70% έναντι του κορυφαίου στελέχους της Ανανεωτικής Πτέρυγας του ΣΥΝ Φώτη Κουβέλη.

Η ενθουσιώδης υποδοχή της εξέλιξης αυτής από τους πολίτες -με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ σε διψήφια ποσοστά στις μετρήσεις της κοινής γνώμης- αποδείχτηκε πρόσκαιρη.

Η παραμονή του Αλέκου Αλαβάνου στη θέση του επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε φαινόμενα διαρχίας και οι σχέσεις μεταξύ των κ.κ. Τσίπρα και Αλαβάνου πέρασαν σταδιακά από την περίοδο της ψυχρότητας στη φάση της έντασης. Τα προβλήματα αυτά εντάθηκαν με τη σταδιακή υποχώρηση των ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις μετρήσεις.

Οι εσωκομματικές εντάσεις έγιναν φανερές κατά τη διαμόρφωση του ψηφοδελτίου για τις Ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009, με τον περιορισμό του ευρωβουλευτή και επιφανούς στελέχους των Ανανεωτικών του ΣΥΝ, Δημήτρη Παπαδημούλη, στην τρίτη, μη εκλόγιμη θέση, της ευρωλίστας του ΣΥΡΙΖΑ.

Στις κάλπες για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο ΣΥΡΙΖΑ περιορίστηκε στο 4,70% και εξέλεξε τελικώς μόνο έναν ευρωβουλευτή, τον Νίκο Χουντή.

Οι δονήσεις από το εκλογικό αποτέλεσμα εντάθηκαν με την προσπάθεια που καταβλήθηκε το επόμενο διάστημα να ξεκαθαρίσουν τα θέματα της ηγεσίας, της πολιτικής υπόστασης του ΣΥΡΙΖΑ και του -κυρίαρχου ή μη- ρόλου του ΣΥΝ σε αυτόν.

Τα «αγκάθια» αυτά αποδείχτηκαν γόρδιοι δεσμοί, δοκιμάζοντας τις αντοχές όλων. Ο ΣΥΡΙΖΑ τελικά κατεβαίνει στις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου 2009 με ένα μοντέλο χωρίς αρχηγό, τον πρόεδρο του ΣΥΝ Αλέξη Τσίπρα να εκπροσωπεί τυπικά το συμμαχικό σχήμα στις δημόσιες εμφανίσεις, και τον Αλέκο Αλαβάνο εκτός ψηφοδελτίων.

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ