Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024
weather-icon 21o
Αίτια και εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος

Αίτια και εκλυτικοί παράγοντες του άσθματος

Oι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι το άσθμα μπορεί να είναι κληρονομικό και υπάρχει, αναμφισβήτητα, ένας κληρονομικός παράγοντας σε αυτή την πάθηση, ιδιαίτερα στο αλλεργικό (ή εξωγενές) άσθμα.

Oι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν ότι το άσθμα μπορεί να είναι κληρονομικό και υπάρχει, αναμφισβήτητα, ένας κληρονομικός παράγοντας σε αυτή την πάθηση, ιδιαίτερα στο αλλεργικό (ή εξωγενές) άσθμα. O γενετικός παράγοντας τείνει να διαδραματίζει πολύ μικρότερο ρόλο στους ασθενείς με ενδογενές άσθμα.

Βασικά Σημεία

  • Η προδιάθεση για την εκδήλωση άσθματος μπορεί να κληρονομηθεί, αλλά ένας ασθενής με αρκετά σοβαρή μορφή άσθματος ίσως να κάνει παιδιά που δεν θα εκδηλώσουν ποτέ την πάθηση.
  • O πιο σημαντικός παράγοντας έναρξης άσθματος, ιδιαίτερα στα παιδιά, είναι τα ακάρεα της οικιακής σκόνης.
  • Τα συμπτώματα ενδέχεται να εκδηλωθούν άνευ προφανούς λόγου ή μπορεί να προκληθούν από την έκθεση σε έναν ή και περισσότερους εκλυτικούς παράγοντες, όπως είναι η άσκηση, οι ιογενείς λοιμώξεις, οι καπνοί, η σκόνη, η θλίψη, το άγχος, το κλίμα και η ρύπανση.
  • Κάθε ασθενής πιθανόν να επηρεάζεται από διαφορετικούς συνδυασμούς εκλυτικών παραγόντων.

Πώς αρχίζει;

Η τάση για εκδήλωση άσθματος δεν είναι απόλυτη: δεν κληρονομείται όπως το χρώμα των ματιών και η ομάδα αίματος, και ένας ασθενής με πολύ σοβαρή μορφή άσθματος μπορεί να κάνει παιδιά που δεν θα εκδηλώσουν ποτέ την πάθηση. O ρόλος των περιβαλλοντικών παραγόντων (όπως, για παράδειγμα, τα αλλεργιογόνα ή το παθητικό κάπνισμα) είναι, ως εκ τούτου, ιδιαίτερα σημαντικός στην εκδήλωση – και την επιδείνωση – του άσθματος. Παρ’ όλα αυτά, είναι γεγονός ότι, για να αναπτυχθούν οι «σπόροι» του άσθματος, πρέπει να είναι καλό το «χώμα»!

Ακάρεα της οικιακής σκόνης και άλλοι παράγοντες

Στο «υπέδαφος» αυτό υπάρχουν πολλοί παράγοντες που φαίνεται να ευθύνονται για την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων του άσθματος. Για παράδειγμα, το άσθμα που ξεκινά στην ενήλικη ζωή, φαίνεται συχνά να αρχίζει ύστερα από κάποιο κρυολόγημα ή κάποια ιογενή λοίμωξη. Παράγοντας έναρξης, όμως, μπορεί να είναι και η έκθεση σε κάποιο αλλεργιογόνο στον χώρο εργασίας.
O πιο σημαντικός παράγοντας επίσπευσης του άσθματος, όμως, ιδιαίτερα στα παιδιά, είναι η έκθεση στα ακάρεα της οικιακής σκόνης. Αυτοί οι μικροοργανισμοί, που είναι μικρότεροι σε μέγεθος από το κεφάλι της καρφίτσας, ζουν μέσα στα ταπέτα, τα στρώματα και τα λούτρινα παιχνίδια. Μέσα σε ένα στρώμα μπορεί να ζουν έως και δύο εκατομμύρια! Όταν ένα επιρρεπές άτομο εκτεθεί για μία χρονική περίοδο σε μία πρωτεΐνη των περιττωμάτων του ακάρεως της οικιακής σκόνης, τα λευκοκύτταρα του σώματος ευαισθητοποιούνται σε αυτή την «ξένη ουσία». Καθώς η πρωτεΐνη εισπνέεται, εμφανίζεται μία αντίδραση στα εσωτερικά τοιχώματα των πνευμονικών αεραγωγών, με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί φλεγμονή. Η φλεγμονή κάνει τα εσωτερικά τοιχώματα ευερέθιστα, με αποτέλεσμα οποιαδήποτε περαιτέρω έκθεση, είτε στα ακάρεα της οικιακής σκόνης είτε σε κάποιον άλλο δυνάμει εκλυτικό παράγοντα, να οδηγεί σε στένωση των αεραγωγών και στα συμπτώματα άσθματος.
Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην έναρξη του άσθματος: το κάπνισμα της μητέρας κατά τη διάρκεια της κύησης και το παθητικό κάπνισμα στην παιδική ηλικία μπορεί να συμβάλλουν σε ορισμένες περιπτώσεις.

Κύριοι εκλυτικοί παράγοντες άσθματος
Σε ένα επιρρεπές άτομο, οποιοσδήποτε από τους ακόλουθους εκλυτικούς παράγοντες μπορεί να «πυροδοτήσει» μία κρίση άσθματος. Σύντομα, οι πάσχοντες αρχίζουν να αναγνωρίζουν τους παράγοντες εκείνους που τους επηρεάζουν.
Ασκηση: Η σωματική άσκηση είναι ένας ιδιαίτερα συνήθης εκλυτικός παράγοντας άσθματος στα παιδιά – συχνά, μάλιστα, μπορεί να είναι το μόνο πράγμα που προκαλεί ασθματικά συμπτώματα. Το πρόβλημα είναι ότι η δύσπνοια κατά τη διάρκεια της άσκησης αποδίδεται συχνά στην κακή φυσική κατάσταση και όχι στο άσθμα. O μαθητής θεωρείται, κατά συνέπεια, ακατάλληλος για τη θέση του κυνηγού στο ποδοσφαιρικό γήπεδο (και κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε ένα έθνος ασθματικών τερματοφυλάκων!).
Aλλεργιογόνα: O πιο γνωστός εκλυτικός παράγοντας είναι η γύρη. Πιθανά αίτια πρόκλησης άσθματος, όμως, είναι και τα ζώα, ιδιαίτερα οι γάτες και τα άλογα. Η χρόνια έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε πιο επίμονα συμπτώματα, και η σημασία των ζώων στο σπίτι μπορεί να παρανοηθεί, καθώς ο ασθενής ισχυρίζεται ότι μπορεί να χαϊδέψει τη γάτα χωρίς να «πάθει κρίση», μη αντιλαμβανόμενος ότι η μακροχρόνια έκθεση προκαλεί χρόνια συμπτώματα.
Καπνοί, Σκόνες και Οσμές: O καπνός του τσιγάρου είναι ένας ισχυρός εκλυτικός παράγοντας για πολλούς ασθενείς· το ίδιο είναι και το σκονισμένο περιβάλλον, όπου η σκόνη δρα ως ερεθιστική ουσία. Κρίσεις ενδέχεται να «πυροδοτήσουν» σε ορισμένα άτομα και οι οσμές, όπως τα αρώματα ή οι λοσιόν για μετά το ξύρισμα – δεν πρόκειται, όμως, για κάποια αλλεργία. Πιθανόν να πρόκειται για μία αντίδραση στα χημικά που περιέχουν και η καλύτερη θεραπεία είναι η αποφυγή τους.
Κρυολογήματα και Ιοί: Oι ιογενείς λοιμώξεις είναι ο πιο συνήθης εκλυτικός παράγοντας άσθματος στο συνολικό φάσμα ηλικιών. Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά μόνο στη θεραπεία των βακτηριακών λοιμώξεων, οι οποίες είναι πολύ σπάνιες στο άσθμα: οι ιοί δεν επηρεάζονται καθόλου από τα αντιβιοτικά, που έχουν ελάχιστη ή και καθόλου θέση στην αντιμετώπιση του άσθματος, αν και συστήνονται για επεισόδια επιδεινούμενου άσθματος.
Συγκινήσεις και Στρες: Τα παιδιά εκδηλώνουν συχνά εντονότερο συριγμό στα πάρτι γενεθλίων, όπου ο συνδυασμός της υπερδιέγερσης και της υπερκινητικότητας κάνει το άσθμα ακόμα πιο έκδηλο. Για χρόνια, το άσθμα εθεωρείτο ως μία νευρωτική πάθηση· σήμερα, όμως, έχει γίνει πλέον σαφές ότι οι συναισθηματικοί παράγοντες λειτουργούν μόνον ως εκλυτικοί παράγοντες και όχι ως εκκινητήρες άσθματος. Η συναισθηματική διέγερση, η θλίψη και το στρες μπορεί όλα να «πυροδοτήσουν» μία κρίση άσθματος. Υπάρχουν, μάλιστα, ασθενείς που εκδηλώνουν κρίσεις όταν παρίστανται σε κάποια κηδεία ή άλλες, παρόμοιες, στρεσογόνες καταστάσεις.
Κλίμα και Ρύπανση: Πολλοί ασθενείς με άσθμα ξέρουν ότι η πάθησή τους επηρεάζεται από τον καιρό, δεν υπάρχει, όμως, κάποιο ενιαίο πρότυπο. Oρισμένοι προτιμούν τον κρύο από τον ζεστό καιρό, ενώ άλλοι προτιμούν τη ζεστή, υγρή ατμόσφαιρα. Εκείνος που γνωρίζει καλύτερα τι τον ενοχλεί, είναι ο ίδιος ο ασθενής. Ως εκ τούτου, μπορεί να προσαρμόσει κατάλληλα τη συμπεριφορά και τη θεραπεία του. Ένα άλλο γνωστό αίτιο επιδείνωσης του άσθματος, ιδιαίτερα σε ασθενείς με πιο σοβαρές μορφές του, είναι η αύξηση των επιπέδων της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Δεν υπάρχουν, ωστόσο, επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η έκθεση στα συνήθη επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης θα μετατρέψει ένα υγιές άτομο σε ασθματικό.

Φλεγμονή των αεραγωγών


Το άσθμα, τότε, οφείλεται σε φλεγμονή, που κάνει τους αεραγωγούς πιο ευερέθιστους. Η φλεγμονή είναι η προσπάθεια του σώματος να αντιδράσει σε μία σειρά επιθέσεων και συνοδεύει πολλές ασθένειες όπως η αρθρίτιδα, η κολίτιδα και η δερματίτιδα. O ασθενής αρχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα όταν η φλεγμονή δεν υποχωρεί και γίνεται χρόνια, όπως στην περίπτωση του άσθματος.
O φυσιολογικός αεραγωγός είναι επενδεδυμένος με μία ευαίσθητη προστατευτική στοιβάδα που καλείται βλεννογόνος ή επιθήλιο. Η στοιβάδα αυτή αποτελείται από διάφορους τύπους κυττάρων που είναι επιφορτισμένα με διαφορετικά καθήκοντα. Oρισμένα μπορούν να παράγουν βλέννα, ενώ άλλα βοηθούν στον καθαρισμό του αεραγωγού από τη βλέννα, μεταφέροντας τις εκκρίσεις προς τα πάνω μέσω των κροσσών που βρίσκονται στην επιφάνεια αυτών των κυττάρων. Oι κροσσοί αυτοί περιλαμβάνονται στις πρώτες δομές που καταστρέφονται από τον καπνό του τσιγάρου, ο οποίος αυξάνει, επιπλέον, και την έκκριση βλέννας διότι προκαλεί φλεγμονή. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι καπνιστές βγάζουν, βήχοντας, φλέγμα. Oρισμένοι ασθενείς με άσθμα εκδηλώνουν και έντονο βήχα – γεγονός που προκαλεί ελάχιστη έκπληξη τώρα που είδαμε ότι το άσθμα είναι μία φλεγμονώδης πάθηση.
Κάτω από τον βλεννογόνο υπάρχει μία δεύτερη στοιβάδα (ο υποβλεννογόνος) που βρίσκεται πάνω από ένα σπειροειδές μυϊκό στρώμα· στο άσθμα, ο μυς αυτός συσπάται κάθε φορά που ο ασθενής εισπνέει κάποιο αλλεργιογόνο, όπως η γύρη των αγρωστωδών φυτών.
Υπάρχουν τρεις διαφορετικές διαδικασίες που οδηγούν σε στένωση των αεραγωγών, συρίττουσα αναπνοή και δύσπνοια. Κατ’ αρχήν, η μεσαία στοιβάδα του αεραγωγού (υποβλεννογόνος) διογκώνεται· δεύτερον, οι βλεννώδεις αδένες παράγουν περισσότερες εκκρίσεις (που πρέπει να αποβληθούν με τον βήχα για να καθαρίσουν οι αεραγωγοί)· και τρίτον, ο λείος μυς συσπάται λόγω της απελευθέρωσης ουσιών από φλεγμονώδη κύτταρα. Το αποτέλεσμα αυτών των τριών διαδικασιών είναι η στένωση των αεραγωγών, η οποία δυσχεραίνει τη δίοδο του αέρα και οδηγεί σε συριγμό και δύσπνοια. Υπάρχουν διάφορες μορφές θεραπείας, που μπορεί να επιτεθούν σε όλες τις περιπτώσεις στένωσης των αεραγωγών.
Στο άσθμα, τα συμπτώματα ενδέχεται να εκδηλωθούν χωρίς προφανή λόγο ή να προκληθούν από μία ξεκάθαρη έκθεση σε έναν γνωστό «εκλυτικό παράγοντα», όπως είναι η γύρη των αγρωστωδών κατά τη διάρκεια του θέρους. Κατά τον ίδιο τρόπο, η στένωση των αεραγωγών μπορεί να ανατραπεί μέσω της υποχώρησης των συμπτωμάτων ή με τη βοήθεια κάποιου καταπραϋντικού φαρμάκου. Αυτή η ποικιλία είναι το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό του άσθματος. Και οι γιατροί επωφελούνται του γεγονότος αυτού τόσο όταν κάνουν τη διάγνωση όσο και όταν βρίσκουν θεραπείες, ώστε να διατηρείται το άσθμα υπό έλεγχο.
Περιπτώσεις
Αν έχετε άσθμα, θα διαπιστώσετε ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορεί να «πυροδοτήσουν» μία κρίση.

Περίπτωση 1: Παιδικό άσθμα

O Τζον είναι επτά ετών και η μητέρα του, που υπέφερε από αλλεργική ρινίτιδα όταν ήταν νεώτερη, είχε διαπιστώσει ότι άρχιζε να βήχει όταν έπαιζε στον κήπο. Πήγε τον γιο της στον γενικό γιατρό, που του χορήγησε αντιβιοτικά, χωρίς αποτέλεσμα σε τρεις ξεχωριστές περιπτώσεις. Τα συμπτώματα έγιναν πιο επίμονα και χρειάστηκε να εκδηλώσει συριγμό κατά τη διάρκεια μιας αθλοπαιδιάς για να γίνει η διάγνωση του άσθματος. O γιατρός συνέστησε στον Τζον να παίρνει ένα βρογχοδιασταλτικό εισπνεόμενο φάρμακο κάθε φορά που εκδήλωνε συμπτώματα· έκτοτε, το παιδί είναι απολύτως καλά και μπορεί να παίζει χωρίς να παθαίνει δύσπνοια.

Περίπτωση 2: Αλλεργία στη γούνα

Η Κάρολαϊν, μία 27χρονη γυναίκα με χρόνιο άσθμα, αποφάσισε να επισκεφθεί έναν γιατρό διότι τα συμπτώματά της είχαν επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων μηνών. Γνώριζε ότι ήταν ευαισθητοποιημένη σε πολλά αλλεργιογόνα, όπως στη γύρη των αγρωστωδών και των δέντρων και σε αρκετά ζώα με πλούσιο τρίχωμα. Προκειμένου να κάνει τη διάγνωση, ο γιατρός την επισκέφθηκε στο σπίτι της, όπου τον υποδέχθηκαν 14 γάτες, η ύπαρξη των οποίων είχε αποσιωπηθεί. O γιατρός υπέβαλε την Κάρολαϊν σε μία δερματική δοκιμασία, που απέδειξε ότι ήταν αλλεργική στο τρίχωμα των ζώων, αυτή όμως αρνιόταν να δεχτεί ότι το χαΐδεμα των γάτων επιδείνωνε τα συμπτώματά της. Ήταν σαφές ότι οι γάτες συνιστούσαν το κυριότερο αίτιο του άσθματός της, προκαλώντας μία συνεχή έκθεση σε αλλεργιογόνο, το οποίο της προκάλεσε τελικά υποτροπιάζοντα, σχεδόν συνεχή, επεισόδια άσθματος. Η Κάρολαϊν αρνιόταν να αποχωριστεί τις γάτες, τις καλύτερές της φίλες, και χρειάστηκε να βρεθεί μία ισορροπία μεταξύ των δυσάρεστων κρίσεων άσθματος που της προκαλούσε η έκθεση στο αλλεργιογόνο και της χαράς που της έδιναν οι φίλες και σύντροφοί της.

Περίπτωση 3: Αλλεργία στα αρώματα

Η Τζορτζίνα δούλευε επί 22 χρόνια στο τμήμα καλλυντικών ενός τοπικού πολυκαταστήματος. Ένα φθινόπωρο, ύστερα από κάποια ιογενή λοίμωξη, εκδήλωσε άσθμα, που θεραπεύτηκε αρχικά επιτυχώς με τον συνηθισμένο τρόπο. Μολαταύτα, μερικούς μήνες αργότερα, η Τζορτζίνα εκδήλωσε νέα, σοβαρότερα συμπτώματα, ιδιαίτερα βήχα, και ο βασικός εκλυτικός παράγοντας φάνηκε να είναι τα αρώματα. Σταμάτησε να φορά άρωμα, αλλά, ύστερα από μία ελαφριά βελτίωση, τα συμπτώματά της άρχισαν να σχετίζονται εμφανώς με την έκθεση στα αρώματα του καταστήματος. Τελικά, η Τζορτζίνα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη δουλειά της (ήταν 58 ετών) και τα συμπτώματά της υποχώρησαν σημαντικά.

Περίπτωση 4: Ατμοσφαιρική ρύπανση

O Ντέιβιντ, ένας άνδρας στην ηλικία των 20 χρόνων, με σοβαρή μορφή άσθματος, δυσκολευόταν ιδιαίτερα να ελέγξει το άσθμα του ένα φθινόπωρο. Είχε αυξήσει τη χρήση εισπνευστήρων και ο παθολόγος του, του είχε χορηγήσει δύο αγωγές με δισκία στεροειδών. Λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, το άσθμα του φάνηκε επιτέλους να σταθεροποιείται. Ξαφνικά, όμως, τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στο Μπέρμινχαμ, όπου διέμενε, ξεπέρασαν τα επιτρεπόμενα όρια και παρέμειναν εκεί για πέντε ημέρες – με αποκορύφωμα την παραμονή των Χριστουγέννων. Μέχρι να φτάσει εκείνη η ημέρα, το άσθμα του Ντέιβιντ είχε επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο και, παρά τη λήψη περισσότερων δισκίων στεροειδών και την αυξημένη χρήση του ψεκαστήρα του, χρειάστηκε να εισαχθεί στο νοσοκομείο.

Περίπτωση 5: Ευαισθησία στη γύρη

Ένα καλοκαίρι, μία σφοδρή καταιγίδα έπληξε ξαφνικά τη Βόρεια Βρετανία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, εκατοντάδες ασθενείς μεταφέρθηκαν στο νοσοκομείο με κρίσεις άσθματος. Πολλοί δεν γνώριζαν καν ότι ήταν ασθματικοί, αν και οι περισσότεροι παραδέχτηκαν ότι εκδήλωναν και συριγμό μαζί με την αλλεργική τους ρινίτιδα (κάτι που σημαίνει ότι είχαν άσθμα αλλά δεν τους το είχαν πει!). Η αιτία αυτής της έκρηξης ήταν πιθανότατα ένας συγκεκριμένος συνδυασμός μετεωρολογικών παραγόντων και υψηλών τιμών γύρης – ένα μάλλον θεαματικό παράδειγμα της επίδρασης του καιρού πάνω στους ασθενείς με άσθμα.

Διαδραστικοί εκλυτικοί παράγοντες

Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να αλληλεπιδρούν δύο ή και περισσότεροι παράγοντες και διαφορετικοί συνδυασμοί μπορεί να αποδεικνύονται σημαντικοί για διαφορετικά άτομα. Το άσθμα είναι μία πολύ προσωπική πάθηση: αυτό που είναι καλό για ένα άτομο δεν είναι απαραιτήτως καλό για κάποιο άλλο και τα πρότυπα αποφυγής, θεραπείας και προληπτικού σχεδιασμού χρειάζεται να οργανώνονται ξεχωριστά για κάθε άτομο.

health.in.gr

Sports in

Ο Ζέλσον στο πλάνο του Μεντιλίμπαρ

Ο έμπειρος εξτρέμ είναι παίκτης που μπορεί να κάνει τη διαφορά με μια κίνηση και ο Μεντιλίμπαρ ποντάρει πολλά πάνω του

Ακολουθήστε το in.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

in.gr | Ταυτότητα

Διαχειριστής - Διευθυντής: Λευτέρης Θ. Χαραλαμπόπουλος

Διευθύντρια Σύνταξης: Αργυρώ Τσατσούλη

Ιδιοκτησία - Δικαιούχος domain name: ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ ΜΜΕ Α.Ε.

Νόμιμος Εκπρόσωπος: Ιωάννης Βρέντζος

Έδρα - Γραφεία: Λεωφόρος Συγγρού αρ 340, Καλλιθέα, ΤΚ 17673

ΑΦΜ: 800745939, ΔΟΥ: ΦΑΕ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ηλεκτρονική διεύθυνση Επικοινωνίας: in@alteregomedia.org, Τηλ. Επικοινωνίας: 2107547007

Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024