Φαρμακευτική αγωγή για τον τύπου 1 διαβήτη

Σε περίπτωση που πάσχετε από τύπου 1 διαβήτη, είστε υποχρεωμένοι να αναπληρώνετε την ινσουλίνη που σας λείπει με καθημερινές ενέσεις. Ενέσεις ινσουλίνης μπορεί να πρέπει να κάνουν και ορισμένα άτομα που πάσχουν από μη ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη και δεν κατορθώνουν να τον ελέγξουν με τη δίαιτα και τα δισκία.

Θα χρειαστεί πιθανότατα λίγος χρόνος μέχρι να συνηθίσετε στην ιδέα, αλλά με τη σωστή πληροφόρηση και υποστήριξη από τον θεράποντα γιατρό σας σύντομα θα διαπιστώσετε ότι μπορείτε να αντεπεξέλθετε και να διατηρήσετε τον εαυτό σας υγιή. O γιατρός θα σας δείξει πώς να κάνετε τις ενέσεις και θα σας μάθει πώς να χειρίζεστε αποτελεσματικά την πάθησή σας. Μην ανησυχήσετε αν χρειαστεί να τον επισκεφθείτε αρκετές φορές – κανείς δεν πρόκειται να ενοχληθεί.

Στην πραγματικότητα, θα σας ενθαρρύνει να συνεχίσετε να κάνετε ερωτήσεις και να επιστρέφετε μέχρι να αισθανθείτε άνετα με όλες τις νέες πληροφορίες. Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε μερικές από τις ερωτήσεις που κάνουν συχνά τα άτομα που έχουν προσφάτως διαγνωσθεί με διαβήτη.

Γιατί πρέπει να λαμβάνεται η ινσουλίνη σε ενέσιμη μορφή;
Αυτός είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος να εισαχθεί η ινσουλίνη στο αίμα. Αν τη λάβετε από το στόμα, γίνεται πέψη εν μέρει και συνεπώς είναι λιγότερο δραστική, κάτι που σημαίνει ότι δεν μπορεί να επιτελέσει το έργο της και να κρατήσει υπό έλεγχο τα επίπεδα σακχάρου σας. Παρόλο που έχουν δοκιμαστεί και άλλοι τρόποι χορήγησης της ινσουλίνης, έχουν παρουσιάσει όλοι προβλήματα· προς το παρόν, λοιπόν, η ενέσιμη μορφή είναι η μόνη πρακτική επιλογή.

Γιατί πρέπει να γίνεται η ένεση υποδορίως;
Θεωρητικά, η ένεση μπορεί να γίνει σε κάποια φλέβα ή κάποιο μυ, όπως γίνεται με άλλα φάρμακα, π.χ. τα αντιβιοτικά. Στην πράξη, ωστόσο, θα ήταν δύσκολο να γίνεται η ένεση ενδοφλεβίως αρκετές φορές την ημέρα, και οι ενδομυϊκές ενέσεις μπορεί να είναι επώδυνες. Και οι δύο αυτές μέθοδοι χρησιμοποιούνται μερικές φορές υπό ειδικές συνθήκες – όταν, για παράδειγμα, είστε άρρωστοι ή δεν μπορείτε να τρωτε τακτικά γεύματα, λόγω, ενδεχομένως, κάποιας εγχείρησης.

Πόσοι τύποι ινσουλίνης υπάρχουν;
Η βασική διαφορά έγκειται στην ταχύτητα της δράσης τους, οπότε μπορούν να διαχωριστούν σε ταχείας, μέσης και βραδείας δράσης. Η ινσουλίνη ταχείας δράσης είναι πάντα διαυγής ή άχρωμη, ενώ οι άλλες δύο είναι θολές διότι περιέχουν πρόσθετα που επιβραδύνουν την απορρόφηση της ινσουλίνης υποδορίως. Είναι δυνατόν να αναμειχθούν ταχείας και μεσαίας δράσης ινσουλίνες στην ίδια σύριγγα, αλλά με προσοχή, ούτως ώστε να μη μολυνθεί η διαυγής ινσουλίνη από κάποια θολή ινσουλίνη. Για τον λόγο αυτό, πρέπει να αντλείται πάντα πρώτη η διαυγής ινσουλίνη. Αν το θεωρείτε δύσκολο να αναμείξετε μόνοι σας τις ινσουλίνες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κάποιο από τα προπαρασκευασμένα μείγματα που περιέχουν ινσουλίνες ταχείας και μεσαίας δράσης σε διάφορες αναλογίες. Oι τρεις αυτοί τύποι ινσουλίνης μπορεί να προέρχονται από ζωικές πηγές – χοίρους ή βοοειδή – ή από γενετικά παρασκευασμένη ανθρώπινη ορμόνη. Ένα είδος αποκαλούμενης «ανθρώπινης ινσουλίνης» προέρχεται στην πραγματικότητα αρχικά από χοίρους αλλά τροποποιείται έτσι ώστε να μην ξεχωρίζει από την ανθρώπινη. Η ανθρώπινη ινσουλίνη είναι η ευρύτερα χορηγούμενη ινσουλίνη στη Μεγάλη Βρετανία.

Είναι η ανθρώπινη ινσουλίνη η καλύτερη;
Αυτό είναι ένα επίμαχο ζήτημα και ορισμένοι ασθενείς που πέρασαν από ζωική σε ανθρώπινη ινσουλίνη είπαν ότι αισθάνονται λιγότερο καλά μετά την αλλαγή. Φαίνεται ότι η ανθρώπινη ινσουλίνη απορροφάται ελαφρώς πιο γρήγορα υποδορίως. Σε ελέγχους που έγιναν σε ανθρώπινες και ζωικές ινσουλίνες, δεν βρέθηκαν μετρήσιμες διαφορές στα επίπεδα του σακχάρου. Παρόλα αυτά, ορισμένα άτομα προτιμούν πράγματι τα ζωικά παρασκευάσματα· και δεν αναμένεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες όσον αφορά την προμήθειά τους στο μέλλον.

Γιατί πρέπει να γίνονται ενέσεις αρκετές φορές την ημέρα;
O σκοπός της θεραπείας με ινσουλίνη είναι να υποκαταστήσει όσο το δυνατόν πιστότερα τη φυσική παροχή ινσουλίνης του οργανισμού. Σε ένα άτομο που δεν πάσχει από διαβήτη, η ινσουλίνη αποδεσμεύεται από το πάγκρεας ως αντίδραση στην τροφή. Ανάμεσα στα γεύματα, τα επίπεδα του σακχάρου πέφτουν· το ίδιο, κατά συνέπεια, συμβαίνει και με τα επίπεδα της ινσουλίνης. Δεν φτάνουν βέβαια ποτέ στο μηδέν και πάντα μπορεί να ανιχνευτεί κάποια ποσότητα ινσουλίνης στο αίμα. Αυτό που προσπαθείτε να επιτύχετε με τις ενέσεις ινσουλίνης είναι να αναπαράγετε το φυσιολογικό πρότυπο παραγωγής ινσουλίνης από το πάγκρεας.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να γίνει αυτό, χρησιμοποιώντας διάφορους τύπους ινσουλίνης και διαφορετικό αριθμό ενέσεων ημερησίως. Πολλοί άνθρωποι, για παράδειγμα, ακολουθούν ένα σύστημα που περιλαμβάνει τρεις ενέσεις ινσουλίνης ταχείας δράσης πριν από τα τρία κύρια γεύματα της ημέρας και μία ένεση ινσουλίνης μεσαίας ή ταχείας δράσης πριν από τον ύπνο, ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα του σακχάρου υπό έλεγχο ενόσω κοιμούνται. Ένα άλλο δημοφιλές και εξίσου πετυχημένο σύστημα περιλαμβάνει δύο ενέσεις την ημέρα από ένα μείγμα ινσουλινών ταχείας και μεσαίας δράσης. Η ιδέα είναι ότι το ταχείας δράσης συστατικό καλύπτει το γεύμα που ετοιμάζεστε να φάτε (π.χ. το πρόγευμα ή το δείπνο), ενώ το μεσαίας δράσης συστατικό σας καλύπτει την ώρα του μεσημεριανού φαγητού ή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν το ένα ή το άλλο αυτό σύστημα για χρόνια χωρίς κανένα πρόβλημα και η επιλογή μεταξύ τους είναι συχνά απλώς θέμα προσωπικής προτίμησης. Αν είστε ένας από τους σχετικά λίγους ανθρώπους που δεν μπορούν να συνηθίσουν να κάνουν αρκετές ενέσεις την ημέρα ή αν έχετε μερική μόνο ανεπάρκεια ινσουλίνης, ενδεχομένως να μπορείτε να λύσετε το πρόβλημα με μόνο μία ή δύο καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης μεσαίας ή βραδείας δράσης.

Πώς και πού πρέπει να κάνω την ένεση;
O θεράπων γιατρός σας θα σας δείξει πώς να κάνετε τις ενέσεις και θα σας εξηγήσει τους διάφορους διαθέσιμους τύπους εξοπλισμού. Πολλοί άνθρωποι σήμερα χρησιμοποιούν πλαστικές σύριγγες και βελόνες μιας χρήσης, αν και ορισμένοι, προτιμούν ακόμα τις παλιές, γυάλινες σύριγγες με βελόνες μιας χρήσης. Oι σύριγγες και οι βελόνες μιας χρήσης μπορεί στην πραγματικότητα να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές με μικρό κίνδυνο μόλυνσης. Συνήθως πετιούνται όταν η μύτη της βελόνας αλλοιωθεί. Πολύ δημοφιλή επίσης είναι και τα ενέσιμα στυλό ινσουλίνης, κυρίως επειδή είναι απλά στη χρήση και τη μεταφορά τους. Μολονότι τα στυλό αυτά καθαυτά παρέχονται δωρεάν, οι βελόνες εξακολουθούν να πωλούνται. Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι στυλό από τους οποίους μπορεί κανείς να διαλέξει, αλλά ο μηχανισμός λειτουργίας της συσκευής είναι σε όλους γενικά ο ίδιος. Είναι απλά θέμα προτίμησης.

Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, είναι καλύτερο να κάνει κανείς τις ενέσεις ινσουλίνης υποδορίως και όχι ενδοφλεβίως ή ενδομυϊκώς. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν το βάθος, με αποτέλεσμα να μπαίνει από λάθος η ινσουλίνη μέσα στον μυ κάτω από το δέρμα. Το να εκτιμήσει κανείς με ακρίβεια το βάθος μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολο, ιδιαίτερα αν είναι αδύνατος· είναι, όμως, σημαντικό να μάθει την τεχνική, διότι η ινσουλίνη μπορεί να απορροφηθεί από τον μυ πιο γρήγορα από όσο νομίζει κανείς. O θεράπων γιατρός σας θα σας δείξει πώς να το κάνετε σωστά, αλλά πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν ότι ο απλούστερος τρόπος είναι να πιέσουν το δέρμα και να κάνουν την ένεση στην προεξέχουσα περιοχή σε γωνία 90°. Μην πιέσετε το δέρμα σας υπερβολικά δυνατά διότι θα σας πονέσει όταν μπει μέσα η βελόνα!

Για τους ασθενείς εκείνους που μπορεί να δυσκολεύονται να αποφύγουν τις ενδομυϊκές ενέσεις, διατίθενται βελόνες σε διάφορα μήκη και καλό θα ήταν να συζητήσετε αυτό το πρόβλημα με τον γιατρό σας. O γιατρός σας θα σας συστήσει επίσης τα καλύτερα μέρη του σώματος για να κάνετε τις ενέσεις. Τα πιο συνηθισμένα μέρη είναι το πάνω μέρος των μηρών, οι γλουτοί και η κοιλιά · είναι καλύτερο να αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε διαρκώς την ίδια περιοχή, διότι υπάρχει κίνδυνος να αναπτύξετε ένα μικρό λιπώδες μόρφωμα (που ονομάζεται λιποδυστροφία) και μπορεί να δυσχεράνει την απορρόφηση της ινσουλίνης. Μία καλή ιδέα είναι ίσως να κάνετε τις ενέσεις της ινσουλίνης μεσαίας ή βραδείας δράσης στους μηρούς ή τους γλουτούς σας και τις ενέσεις ινσουλίνης ταχείας δράσης στο υπογάστριο· το πιο σημαντικό, όμως, είναι να αισθάνεστε εσείς καλά όσον αφορά τα μέρη που χρησιμοποιείτε.

Μπορεί οι ενέσεις να πονέσουν ή να αφήσουν σημάδι;
Τα άτομα που κάνουν στον εαυτό τους ενέσεις εδώ και χρόνια λένε ότι δεν αισθάνονται τίποτα· πολλοί αρχάριοι, όμως, μπορεί να τις θεωρήσουν σχετικά επώδυνες. Προσπαθήστε να είστε όσο πιο χαλαροί γίνεται και ακολουθήστε την τεχνική που σας έχουν δείξει. Oρισμένα άτομα πιστεύουν ότι βοηθάει να τρίψουν το δέρμα με πάγο για μερικά δευτερόλεπτα πριν από την ένεση προκειμένου να μουδιάσει· μπορείτε κι εσείς να δοκιμάσετε αυτή την τεχνική.

Καθώς θα αποκτάτε περισσότερη εμπειρία, θα διαπιστώσετε ότι οι ενέσεις σπάνια πονάνε. Αν, όμως, η κατάσταση δεν βελτιωθεί, αξίζει να ζητήσετε τη συμβουλή κάποιου ειδικού προκειμένου να βρεθεί η αιτία του προβλήματος. Oι βελόνες είναι πολύ λεπτές και δεν αφήνουν συνήθως σημάδι. Καμιά φορά μπορεί να τρέξει λίγο αίμα ή ακόμα και να παρουσιαστεί μελανιά ύστερα από μία ένεση, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να σας ανησυχήσει. Απλώς σημαίνει ότι τρυπήσατε κατά πάσα πιθανότητα ένα από τα μικροσκοπικά αιμοφόρα αγγεία που βρίσκονται κάτω από το δέρμα. Δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία πιθανότητα να εισχωρήσει η ινσουλίνη κατευθείαν στο αίμα.