Αδυνάτισμα: Mύθοι και πραγματικότητα

Στις μέρες μας βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από συμβουλές για αδυνάτισμα και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. «Ιδανικές δίαιτες» για το «ιδανικό βάρος», από ειδικούς και μη, φιλοξενούνται συνεχώς στις σελίδες περιοδικών μόδας, επιβάλλοντας ταυτόχρονα το σωματικό πρότυπο των αδύνατων -και πολλές φορές ανορεξικών- μοντέλων.

Υπάρχει όμως ιδανικό βάρος; Ποια δίαιτα πρέπει να ακολουθούμε, για να έχουμε καλή σωματική και ψυχική υγεία;

Πρέπει να γίνει σαφές ότι δεν υπάρχει ή μάλλον δεν είναι σωστό να χρησιμοποιείται η έννοια του ιδανικού βάρους. Δεν είναι δυνατόν με τις γνώσεις που έχουμε έως σήμερα να καθορίσουμε με ακρίβεια, μέσα από ένα πλήθος γενετικών, βιολογικών και ψυχολογικών παραγόντων που σχετίζονται με το βάρος ενός ατόμου, ποιος είναι ο συνδυασμός εκείνος που θα μας αποκαλύψει το «ιδανικό βάρος». Εκτίμηση του υγιούς βάρους είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται ως το πηλίκο του βάρους του σώματός μας σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους μας σε μέτρα και το φυσιολογικό του εύρος είναι το διάστημα 18,5-25.

Οποιαδήποτε τιμή κάτω από 18,5 θεωρείται πολύ μικρή και το άτομο είναι λιποβαρές, ενώ δείκτης μάζας σώματος κάτω από 18 έχει συσχετιστεί με αμηνόρροια. Αντίθετα, οι τιμές του ΔΜΣ που βρίσκονται στο διάστημα 25-30 χαρακτηρίζουν ένα υπέρβαρο άτομο το οποίο πρέπει να χάσει βάρος, ενώ τιμές άνω του 30 αποτελούν ενδείξεις παχυσαρκίας και απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Ποια αντιμετώπιση όμως θα είναι αυτή;
Σε αυτή την ερώτηση οι απαντήσεις που έχουν δοθεί κατά καιρούς είναι πολλές. Το «μενού» περιλαμβάνει από χάπια αδυνατίσματος -που συνήθως δεν έχουν την έγκριση του ΕΟΦ, όπως είναι υποχρωτικό- έως εξοντωτικές δίαιτες διαφόρων ειδών ή ουσίες που διαλύουν τα λίπη -το τελευταίο στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει και γι’ αυτό μπορεί να σας διαβεβαιώσει οποιοσδήποτε βιοχημικός. Το ζήτημα λοιπόν πρέπει να ξεκαθαρίσει, διότι πλέον οι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία από τους διάφορους «ανευθυνοϋπεύθυνους» είναι πολύ μεγάλοι. Η παχυσαρκία και η απαιτούμενη απώλεια βάρους αποτελούν μεγάλη πρόκληση για τους επιστήμονες εκείνους που ασχολούνται μεθοδικά και υπεύθυνα με το θέμα. Βεβαίως, οι πλέον ειδικοί για να απαντήσουν στα ερωτήματα που προκύπτουν είναι οι εξειδικευμένοι, πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, διαιτολόγοι-διατροφολόγοι.

Κάποια βασική κατεύθυνση μπορεί να δοθεί μέσα από αυτό το άρθρο, ως μια γενική εικόνα της σωστής δίαιτας αδυνατίσματος, αλλά φυσικά αυτό δε σημαίνει πως αυτό ή οποιοδήποτε κείμενο μπορεί να υποκαταστήσει τις εξατομικευμένες συμβουλές του διαιτολόγου σας.

Η δίαιτα αδυνατίσματος δεν μπορεί να ξεφεύγει από το μοντέλο της υγιεινής διατροφής. Κύριος στόχος οποιουδήποτε ατόμου απευθύνεται σε έναν εξειδικευμένο διαιτολόγο-διατροφολόγο, πρέπει να είναι η αλλαγή της διατροφικής συμπεριφοράς του, η οποία τον έχει οδηγήσει σε ένα αυξημένο σωματικό βάρος. Είναι γεγονός ότι για να επιτευχθεί η επιθυμητή μείωση του σωματικού βάρους χρειάζεται να υπάρξει αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο. Αυτό σημαίνει πως η ενέργεια που προσλαμβάνεται με τη μορφή της τροφής πρέπει να είναι μικρότερη από αυτήν που καταναλώνεται με τη μορφή της φυσικής δραστηριότητας. Δηλαδή, θα ρωτήσετε, απώλεια βάρους επιτυγχάνουμε όταν φροντίζουμε να τρώμε λιγότερο και να ασκούμαστε περισσότερο; Μακάρι να ήταν τόσο απλό!

Είναι γεγονός ότι με τον παραπάνω τρόπο χάνουμε βάρος, αλλά για πόσο χρονικό διάστημα; Με τι κόστος;

Πλέον έχει γίνει σαφές ότι για να επιτύχουμε μια υγιεινή και διατηρήσιμη απώλεια βάρους, απαιτείται η απώλεια μισού έως ενός κιλού την εβδομάδα, δηλαδή το πολύ τεσσάρων κιλών το μήνα. Επίσης, αυτή η απώλεια δεν είναι δυνατόν να αφορά μόνο στην απώλεια λιπώδους ιστού. Συγκεκριμένα, κατά το αρχικό διάστημα της δίαιτας αδυνατίσματος θα περιλαμβάνει κυρίως απώλεια μυϊκού ιστού και υγρών και γι’ αυτό πιθανόν να ξεπερνά το ρυθμό που περιγράφηκε προηγουμένως. Στη συνέχεια, βέβαια, το ποσοστό της απώλειας που αντιστοιχεί σε λιπώδη ιστό μπορεί να αυξηθεί, κάνοντας όμως πιο αργό το ρυθμό της απώλειας του βάρους. Συνεπώς, δεν υπάρχουν «μαγικές συνταγές» γρήγορης απώλειας «μόνο λίπους».

Η δίαιτα πρέπει να αποτελεί πρότυπο για το άτομο που την ακολουθεί. Έπειτα από ένα κατάλληλο χρονικό διάστημα, που αντιστοιχεί στην απαραίτητη απώλεια βάρους, απαιτείται να έχει λάβει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες από το διαιτολόγο του και να έχει συνηθίσει και εμπεδώσει έναν τέτοιο τρόπο διατροφής, ώστε να μπορεί στο μέλλον να γίνει ο ίδιος ο διαιτολόγος του εαυτού του. Επομένως, με αυτό το σκεπτικό αποκλείονται όλες οι δίαιτες μονοφαγίας (πέντε γιαούρτια την ημέρα ή ένα κοτόπουλο ή διάφορες παρόμοιες «γραφικές» οδηγίες), καθώς και οι περιβόητες χημικές δίαιτες, αποτοξινώσεις κ.λπ.

Τρία κύρια γεύματα την ημέρα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) και δύο, τρία μικρογεύματα για τα οποία η κατάλληλη επιλογή είναι να περιλαμβάνουν

• φρούτα, πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών (τα φρούτα που αναφέρθηκαν συν δύο σαλάτες την ημέρα, μία με το μεσημεριανό και μία με το βραδινό)
• μία φορά την εβδομάδα κόκκινο κρέας, μία κοτόπουλο και δύο φορές ψάρι
• τρεις φορές την εβδομάδα φυτικές τροφές όπως όσπρια και λαδερά και προτίμηση του ελαιολάδου ως κύριας πηγής λίπους
• τα παραπάνω είναι οδηγίες με τις οποίες πρέπει να συμμορφώνεται κάθε διαιτολόγιο.

Η ποικιλία, το μέτρο και η ισορροπία είναι αρετές που χαρακτήριζαν τη ζωή μας και τη διατροφή μας ανέκαθεν. Τα τελευταία χρόνια τις έχουμε ξεχάσει και κάποιοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτό το γεγονός. Ας μην το επιτρέψουμε, εφόσον ακόμα υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν σε αυτές και μπορούν να αποδείξουν και επιστημονικά την ισχύ τους.