Εισπνεόμενες ουσίες

Όταν ακούμε τη λέξη ‘ναρκωτικά’ συνήθως φέρνουμε στο μυαλό μας ουσίες όπως την ηρωίνη, την κοκαΐνη ή το LSD. Εκείνο που ίσως δεν έχουμε σκεφτεί είναι πως ένα σωληνάριο κόλλας, ένα βερνίκι νυχιών ή ένα μπουκάλι βενζίνης μπορούν να αποτελέσουν για τα παιδιά μας αντίστοιχη απειλή ακόμη και μέσα στο ίδιο το σπίτι μας.

Τα ευρύτερα γνωστά ως εισπνεόμενα ναρκωτικά ή εισπνεόμενες πτητικές ουσίες δεν έχουν πάψει να αποτελούν μείζον πρόβλημα ακόμη και στην εποχή μας. Υπάρχει, άραγε, τρόπος να αναγνωρίσουμε έγκαιρα αν το παιδί μας κάνει χρήση πτητικών ουσιών και τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;

Η ‘ταυτότητα’ του προβλήματος

Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να έχει ο καθένας υπόψη του στην περίπτωση των πτητικών ουσιών είναι πως δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμά τις αρνητικές ιδιότητές τους. Σχεδόν κάθε σπίτι διαθέτει πολλές υγρές ή αέριες ουσίες που μπορούν να αποβούν ιδιαίτερα επικίνδυνες.

Οι χρήστες των παραπάνω ουσιών είναι συνήθως μικρά παιδιά, ηλικίας από 9 έως 12 ετών, τα οποία αρέσκονται στην οσμή των εν λόγω ουσιών και σταδιακά αποκτούν εθισμό. Ο τελευταίος κορυφώνεται στην εφηβεία, μπορεί να οδηγήσει έως και στο θάνατο και σε αρκετές περιπτώσεις δεν γίνεται εύκολα αντιληπτός.

Οι πτητικές ουσίες είναι συνήθως αλιφατικοί και αρωματικοί υδρογονάνθρακες που βρίσκονται σε πλήθος ουσιών. Τα άτομα που τις χρησιμοποιούν συνήθως το κάνουν βρέχοντας με αυτές ένα πανί ή μια πλαστική σακούλα και στη συνέχεια εισπνέοντας τους ατμούς τοποθετώντας το πανί ή τη σακούλα στο στόμα ή στη μύτη.

Ως πτητικές ουσίες νοούνται μεταξύ άλλων και οι εξής:

• Υγρά αναπτήρων που συνήθως περιέχουν βουτάνιο
• Αεροζόλ, αποσμητικά, σπρέι μαλλιών, μπογιές, προϊόντα λουστραρίσματος επίπλων, ειδικά καθαριστικά χαλιών
• Βενζίνη ή πετρέλαιο
• Βερνίκια νυχιών και ακετόνη για την αφαίρεσή τους
• Διορθωτικά γραφομηχανών
• Διαλυτικά διορθωτικών ουσιών ή χρωμάτων
• Σκευάσματα στεγνού καθαρισμού

Τι προκαλεί τη χρήση των ουσιών;

Οι ψυχολογικοί παράγοντες που οδηγούν ένα άτομο στη χρήση πτητικών ουσιών είναι πολλοί και περίπλοκοι. Όπως και στην περίπτωση των ‘κλασικών’ ναρκωτικών, τα περισσότερα άτομα το κάνουν αρχικά από απλή περιέργεια.

Ο εντοπισμός ενός χρήστη δεν είναι εύκολος, αφού τα εξωτερικά συμπτώματα μοιάζουν με εκείνα της μέθης. Ο εθισμός επέρχεται πολύ γρήγορα, ενώ η διάρκεια της επίδρασης ποικίλει από άτομο σε άτομο και συνήθως παρέρχεται σε μέσο χρονικό διάστημα 30 λεπτών.

Όπως συμβαίνει και με την ηρωίνη ή την κοκαΐνη, τα νεαρά άτομα έρχονται σε πρώτη επαφή με τις πτητικές ουσίες μέσω κάποιου φίλου τους. Συνήθως πρόκειται για άτομα με μεγάλα οικονομικά, προσωπικά ή οικογενειακά προβλήματα. Η εισπνοή μιας μικρής ποσότητας σταδιακά οδηγεί σε πιο συχνή χρήση ενώ αποτελεί το ‘σκαλοπάτι’ για τη μετάβαση σε άλλα, ‘σκληρότερα’ ναρκωτικά.

Ποιες είναι οι συνέπειες για τον οργανισμό;

Αυτό που πρέπει εξαρχής να καταστεί σαφές είναι πως δεν υπάρχει ασφαλής επαφή με τα εισπνεόμενα ναρκωτικά. Πολλοί γονείς υποτιμούν την οσμή ενός βερνικιού νυχιών ή ενός πρόσφατα λουστραρισμένου επίπλου, ωστόσο ο εθισμός για ένα παιδί μπορεί να επέλθει εύκολα και γρήγορα και να οδηγήσει έως και στο θάνατο.

Με απλά λόγια, η μακροχρόνια χρήση των πτητικών ουσιών δεν αποτελεί προϋπόθεση για την έλευση των αρνητικά αποτελεσμάτων για τον οργανισμό. Τα τελευταία επέρχονται ακόμη και από μία υπερβολική δόση, κατά την οποία το άτομο ενδέχεται να υποστεί:

Καρδιακή ανακοπή: Η καρδιά αναπτύσσει υπερευαισθησία στην αδρεναλίνη, με αποτέλεσμα τον ανεξέλεγκτο ρυθμό σφύξεων και τον ενδεχόμενο θάνατο.

Πνιγμό από εισρόφηση: Η εισπνοή μεγάλης ποσότητα πτητικής ουσίας ενδέχεται να προκαλέσει έμετο. Αν το άτομο δεν διαθέτει τις αισθήσεις του είναι πιθανό να προκληθεί απόφραξη των αεροφόρων οδών, που μπορεί να αποβεί μοιραία.

Ψευδαισθήσεις: Aμεσες συνέπειες είναι η απώλεια αντίληψης του χρόνου και του χώρου, φαινόμενα που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά ατυχήματα.

Εγκαύματα: Πολλές ουσίες είναι εύφλεκτες και επομένως άκρως επικίνδυνες.

Η μακροχρόνια χρήση πτητικών ουσιών είναι και η πιο επιβλαβής, αφού, μεταξύ άλλων, μπορεί να προκαλέσει:

• Βλάβες του κεντρικού και περιφερικού νευρικού συστήματος που μπορεί να είναι και μόνιμες
• Βλάβες του αναπνευστικού συστήματος
• Νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια
• Οπτικές βλάβες (ατροφία, μακροψία, μικροψία, θάμβο όρασης, διπλωπία)
• Ακουστικές βλάβες (καταστροφή του κοχλία)
• Βλάβες των γεννητικών οργάνων
• Διαταραχή του συντονισμού των κινήσεων, αστάθεια βαδίσματος
• Δυσαρθρική ομιλία
• Ψυχοκινητική επιβράδυνση
• Γενικευμένη μυϊκή αδυναμία
• Ψυχικές διαταραχές (άγχος, κατάθλιψη, προβλήματα στο σχολείο στην οικογένεια ή στην εργασία)

Πώς μπορώ να καταλάβω αν κάποιος είναι χρήστης;

Ο εντοπισμός ενός ατόμου που κάνει εισπνεόμενη χρήση πτητικών ουσιών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πολλά από τα συμπτώματα, όπως η ναυτία, ο πονοκέφαλος και οι διεσταλμένες κόρες των οφθαλμών ενδέχεται να αποδοθούν σε μια κοινή αδιαθεσία ή στα παρεπόμενα μιας μέθης. Οι ενδείξεις που μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση ενός χρήστη συνοψίζονται στις παρακάτω:

• Οσμή πτητικής ουσίας στα ρούχα, τα μαλλιά ή την αναπνοή του χρήστη
• Ανεύρεση άδειων φιαλιδίων κόλλας, αναγόμωσης αναπτήρων, αεροζόλ ή ακόμη και μυστηριώδης ‘εξαφάνισή’ τους από το σπίτι
• Αλλόκοτη συμπεριφορά (έλλειψη συγκέντρωσης – συνέπειας)
• Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου (κατάκλιση νωρίτερα ή αργότερα από τις συνηθισμένες ώρες)
• Διαταραχές της όρεξης
• Αλλαγές στη συμπεριφορά (κόπωση, εκνευρισμός, επιθετικότητα, κυκλοθυμία)
• Μειωμένη σχολική απόδοση
• Aλλες οργανικές διαταραχές (πονοκέφαλος, κοιλιακά άλγη, επιπεφυκίτιδα, βήχας)

Τι πρέπει να κάνω για να βοηθήσω;

Ο καλύτερος οδηγός αντιμετώπισης, όχι μόνο για τα ναρκωτικά αλλά και για οποιοδήποτε πρόβλημα στη ζωή μας, είναι η πρόληψη. Η διαρκής παρακολούθηση των παιδιών αλλά και απομάκρυνση όλων των ουσιών που είναι δυνατόν να πλήξουν την υγεία τους είναι εξαρχής επιβεβλημένη.

Αναγκαία είναι και η προληπτική ενημέρωση. Επειδή η πλειονότητα των θυμάτων είναι νεαρής ηλικίας, φροντίστε να ενημερώσετε έγκαιρα τα παιδιά για τους κινδύνους και τις μεθόδους αποφυγής τους. Αν, παραταύτα, διαπιστώσετε χρήση κάποιου εισπνεόμενου ναρκωτικού, θα πρέπει να έχετε υπόψη σας τα εξής:

Παραμείνετε ψύχραιμοι. Η απώλεια ελέγχου δεν βοήθησε ποτέ κανέναν.

Φροντίστε για την παραμονή του παιδιού σε καλά αεριζόμενο χώρο και χαλαρώστε το ρουχισμό του. Μείνετε μαζί του ωσότου παρέλθουν τα συμπτώματα της τοξίκωσης και αν το κρίνετε σκόπιμο καλέστε ιατρική βοήθεια.

Μην διασπείρετε τον πανικό και μην ασκήσετε πάνω του ψυχική πίεση ή σωματική βία.

Αποφύγετε τις λεπτομερείς ερωτήσεις και την κουβέντα για το πρόβλημα την ώρα της κρίσης. Μετά το πέρας της τελευταίας μιλήστε με το παιδί σας και μείνετε κοντά του, προσπαθώντας να μάθετε τι ακριβώς συνέβη.

Φυσικά οι συνθήκες δεν είναι πάντοτε τόσο ευνοϊκές, αφού υπάρχει περίπτωση το άτομο να έχει απώλεια αισθήσεων. Σε αυτήν την περίπτωση είναι χρήσιμο να γνωρίζετε και τα παρακάτω:

Ελέγξτε αν αντιδρά σε ερεθίσματα, όπως στην ομιλία ή σε ένα ελαφρό τσίμπημα. Βεβαιωθείτε ότι αναπνέει. Αν δεν διαπιστώσετε καμία αντίδραση καλέστε άμεσα βοήθεια.

Διασφαλίστε ότι το άτομο δεν θα υποστεί εισρόφηση, κάνοντας τα εξής:

1. Γονατίστε δίπλα του και, ενώ διατηρείτε το σώμα του σε ύπτια θέση, τεντώστε το δεξιό χέρι του προς το μέρος σας. Έπειτα τοποθετήστε το αριστερό χέρι του κάτω από το δεξιό του μάγουλο.

2. Διατηρώντας το άτομο σε αυτή τη θέση, τραβήξτε τον στο πλάι πιάνοντάς τον από το αριστερό του πόδι.

3. Αφού τον γυρίσετε στο πλάι τεντώστε ελαφρά τα πόδια του και ανασηκώστε ελαφρά το κεφάλι του προς τα πίσω ώστε να εξασφαλίστε την ομαλή ροή του αέρα μέσω των αεροφόρων οδών. Τοποθετήστε πάνω του μια κουβέρτα ή ένα παλτό και περιμένετε ωσότου φθάσει ασθενοφόρο. Τέλος, ακολουθήστε τον στο νοσοκομείο.

Εν τέλει…

Οι απειλές που πλήττουν όλους μας σε καθημερινή βάση είναι πολλές αλλά όχι πάντοτε ορατές. Η ενημέρωση και η πρόληψη είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι της ψυχικής και οργανικής υγείας μας και πρέπει πάντοτε να τους εφαρμόζουμε πιστά αν θέλουμε εμείς να ζούμε καλά και τα παιδιά μας ακόμη καλύτερα.

health.in.gr