Literature

Στον «Κρατύλο» ελέγχεται κατ’ αρχήν η ορθότητα των ονομάτων, ερευνάται η διαρκώς μεταβαλλόμενη γλώσσα και φανερώνεται η σχέση μεταξύ της γλώσσας και της αληθούς γνώσης των πραγμάτων

Η σημασία του «Μένωνος» έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί ένα αξιοπρόσεκτο βήμα στη διαμόρφωση της περίφημης πλατωνικής θεωρίας των ιδεών

Ο «Γοργίας» θεωρείται ένα από τα κορυφαία συγγράμματα της αρχαίας ηθικής γραμματείας

Κεντρική ιδέα του «Κρίτωνος», του λαμπρού αυτού μνημείου του πλατωνικού πνεύματος, είναι η ευπείθεια στους νόμους ως το πρώτιστο καθήκον ενός πολίτη

«Απολογία Σωκράτους», το υπέροχο πλατωνικό αμάλγαμα του αττικού δικανικού λόγου και της υψηλής λογοτεχνίας

Κεντρική ιδέα του πλατωνικού διαλόγου «Ιππίας Μείζων» είναι το κομβικό ερώτημα τι είναι το όμορφο, τι λογής είναι τα όμορφα και τα άσχημα, με άλλα λόγια ποια είναι η φύση του ωραίου

Θεματικός πυρήνας του Ίωνος είναι η διάκριση μεταξύ έλλογης γνώσης και θείας έμπνευσης, η αντιπαράθεση μεταξύ φιλοσοφίας και παραδοσιακής ποιητικής σοφίας

Το κεντρικό θέμα της διαλεκτικής αντιπαράθεσης μεταξύ του Σωκράτη και του Ιππία είναι η εξέταση της έννοιας «αμείνων» τόσο στην ηθική της διάσταση όσο και στην τεχνική της σημασία

Κεντρικό θέμα του «Πρωταγόρα» είναι η φύση (η ουσία) της αρετής και, κατ’ επέκταση, το εφικτόν ή μη της διδασκαλίας της

Στους τέσσερις πρώτους διαλόγους της πρώιμης εργογραφίας του Πλάτωνος ιχνηλατείται η αρχική εικόνα των επιμέρους φαινομένων μέσα από το ερώτημα «τί εστιν» (τι είναι)

Οι ερευνητές κατατάσσουν με βεβαιότητα τα έργα του Πλάτωνος σε τρεις μεγάλες ομάδες: της πρώιμης, της ώριμης και της όψιμης δημιουργικής περιόδου

Ο Πλάτων δεν κατάφερε να πραγματώσει στις Συρακούσες όσα είχε οραματιστεί ως νομοθέτης

Ο Πλάτων απέδιδε ιδιαίτερη σημασία στη διαλεκτική, στη φιλοσοφική συζήτηση, που συνιστούσε το ύψιστο σημείο των φιλοσοφικών σπουδών

Η περιώνυμη Ακαδημία Πλάτωνος επέπρωτο να λειτουργήσει επί εννέα ολόκληρους αιώνες, έως το κλείσιμό της από τον Ιουστινιανό το 529 μ.Χ.

Η συνειδητοποίηση του αγεφύρωτου χάσματος που χώριζε τη σκέψη του από μνησίκακες πράξεις και πολιτικές διαμάχες ώθησε τον Πλάτωνα να εντρυφήσει στη μελέτη της φιλοσοφίας

Η σύνδεση του Πλάτωνος με τον κόσμο της παλαιάς αττικής αριστοκρατίας, μολονότι δεν είχε ως συνέπεια και μια πνευματική συγγένεια, είναι ευδιάκριτη στο όλο έργο του

Στην Αθήνα του 4ου αιώνα π.Χ. υπήρχε αναντιστοιχία ανάμεσα στο ένδοξο παρελθόν της πόλης και στις νέες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, τις νέες πνευματικές αναζητήσεις

Στην πασίγνωστη φράση «ουδείς εκών κακός» (κανείς δεν αδικεί εκουσίως, κανείς δεν παραβιάζει το δίκαιο με τη θέλησή του) συμπυκνώνεται η σωκρατική θεωρία για τη γνώση της αρετής

Στην κορυφή του πίνακα των δικών του αξιών ο Σωκράτης τοποθετεί την ψυχή, την οποία θεωρεί ως το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου, αλλά –συνάμα– και τη μεγαλύτερη δέσμευσή του

Η εικόνα που μπορούμε να σχηματίσουμε σήμερα για τον Σωκράτη οφείλεται κατά βάση σε δύο πηγές πληροφόρησης: στον Πλάτωνα και στον Ξενοφώντα

Ο Σωκράτης, οδηγημένος από το «δαιμόνιόν» του, υπηρέτησε με πάθος τον ορθό λόγο και δεν έπαυσε ποτέ να ζητά να του δικαιολογήσουν καθιερωμένες αντιλήψεις

Με τα ακατάπαυστα ερωτήματά του και το διαρκή έλεγχο που ασκούσε, σε κάθε χώρο και με κάθε ευκαιρία, ο Σωκράτης άγγιζε τις ρίζες της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης

Η ιπποκρατική ιατρική εν συνόλω εδράζεται στην έννοια της φύσης, η οποία αγκαλιάζει τα πάντα, φροντίζει τα πάντα για όλους

Τα συγγράμματα που περιλαμβάνονται στην Ιπποκρατική Συλλογή χρονολογούνται ως επί το πλείστον στον 5ο και τον 4ο αιώνα π.Χ., αλλά υπάρχουν και έργα πολύ μεταγενέστερα, ακόμα και του 2ου αιώνα μ.Χ.

Ο μέγιστος των ιατρών της αρχαιότητας, ο πατέρας και θεμελιωτής της επιστημονικής ιατρικής

Οι κορυφαίοι εκπρόσωποι των ειδικών επιστημών του 5ου αιώνα π.Χ. έστρεψαν τις προσπάθειές τους προς τον ορθολογισμό και την εξατομίκευση

Εισχωρώντας στην ουσία των πραγμάτων, ο Θουκυδίδης καταφέρνει να αναδείξει το μόνιμο πίσω από το μεταβλητό, το επαναλήψιμο πίσω από το μοναδικό

Στον Θουκυδίδη αποκλείεται αυστηρά η ευχάριστη διήγηση, καθώς μοναδικός σκοπός του είναι η αποκάλυψη και η μετάδοση της αλήθειας, του πραγματικού

Το νέο πολίτευμα, ένας συνετός συνδυασμός της δημοκρατίας και της ολιγαρχίας, επέτρεψε στην αθηναϊκή πολιτεία να αναλάβει από την εμφύλια ρήξη και την ιδιαίτερα δυσμενή θέση στην οποία βρισκόταν

Ο Θουκυδίδης δεν αποσιωπά την τρομοκρατία και την αυταρχική διακυβέρνηση που άσκησε η Αρχή των Τετρακοσίων, τις δολοφονίες, τις φυλακίσεις και τους εκτοπισμούς στους οποίους αυτή προέβη

Όταν η είδηση της πανωλεθρίας στη Σικελία έφθασε στην Αθήνα, προκάλεσε φόβο, έντονη ανησυχία και μεγάλη αμηχανία σε όλους

Η Σικελική Εκστρατεία κατέληξε για τους μεν νικητές σε περίλαμπρη νίκη, για τους δε νικημένους σε τρομερή καταστροφή, σε πανωλεθρία

Η αναβλητικότητα των Αθηναίων, η αργοπορία τους στη λήψη της κρίσιμης απόφασης για αποχώρηση των δυνάμεών τους από τη Σικελία, έμελλε να αποδειχθεί μοιραία

Η κατάληψη και η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους υπήρξε ένα ισχυρό πλήγμα για την Αθήνα

Προδίδοντας την πατρίδα του, ο Αλκιβιάδης συμβούλευσε τους Σπαρτιάτες να άρουν τις επιφυλάξεις τους, να οχυρώσουν τη Δεκέλεια της Αττικής και να στείλουν στρατεύματα στη Σικελία

Οι αντίπαλοι του Αλκιβιάδη, με το πρόσχημα ότι δεν έπρεπε να καθυστερήσει ο απόπλους του αθηναϊκού στόλου για τη Σικελία, φρόντισαν να αναβάλουν την εκδίκαση της υπόθεσής του

Ο Θουκυδίδης επισημαίνει τις αντικειμενικές δυσκολίες του εγχειρήματος των Αθηναίων, να κατακτήσουν ει δυνατόν ολόκληρη τη Σικελία

Οι Αθηναίοι υποστηρίζουν κυνικά ότι ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμή του, ενώ ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει η αδυναμία του

Ένα τμήμα του τέταρτου βιβλίου του Θουκυδίδη είναι αφιερωμένο στα κρίσιμα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Πύλο το 425 π.Χ.

Κατά τον Θουκυδίδη, ο πόλεμος επιφέρει, πέραν των βαρύτατων απωλειών, στρέβλωση της σημασίας των λέξεων, κατάπτωση των ηθών και ριζική ανατροπή των αξιών που ισχύουν τον καιρό της ειρήνης

O Θουκυδίδης τιμά με μια εκτενή αναφορά του τον Περικλή, την εξέχουσα αυτήν προσωπικότητα, τον άνδρα που αποτέλεσε για εκείνον πολιτικό πρότυπο

Ο Περικλέους Επιτάφιος λέει λίγα στην πραγματικότητα για τους τεθνεώτας, αλλά πολλά για την πόλη για την οποία εκείνοι θυσιάστηκαν

Ο Θουκυδίδης εξηγεί πώς αυξήθηκε σε τέτοιο βαθμό η δύναμη των Αθηναίων, πώς οικοδομήθηκε η αθηναϊκή ηγεμονία, που εξώθησε ουσιαστικά τους Λακεδαιμονίους στον πόλεμο

Ο Θουκυδίδης διαχωρίζει τις προφανείς διαφορές των αντιπάλων από το πραγματικό, το βαθύτερο –αλλά ανομολόγητο– αίτιο του καταστρεπτικού πολέμου

Ο Θουκυδίδης επιχειρεί να προσδώσει στο σύγγραμμά του τις αρετές της ακριβούς γνώσης και της απόλυτης βεβαιότητας, αυτό που ο ίδιος αποκαλεί «το σαφές»

Αντιφατικές είναι οι απόψεις των αρχαίων συγγραφέων αναφορικά με το πού και το πώς έφυγε από τη ζωή ο Θουκυδίδης

Ο Θουκυδίδης προσεγγίζει με μεγάλη επιφυλακτικότητα το ζήτημα της αξιολόγησης των προσώπων και της εκάστοτε πολιτικής κατάστασης

Ο Θουκυδίδης είχε την ικανότητα να αναγνωρίζει τις μεγάλες δυνατότητες της περίκλειας αθηναϊκής δημοκρατίας, όπως βεβαίως και τα τρωτά σημεία του αθηναϊκού κρατικού οικοδομήματος

Μια σύγχρονη μαρτυρία για την περίφημη αθηναϊκή δημοκρατία του 5ου αιώνα π.Χ., κατατεθειμένη από έναν ολιγαρχικών φρονημάτων επικριτή της

Ο «Πλούτος», μαζί με το έτερο σωζόμενο όψιμο έργο του Αριστοφάνη, τις «Εκκλησιάζουσες», σηματοδοτεί τη μετάβαση από την Αρχαία ή Παλαιά Κωμωδία στη Μέση και κατ’ επέκταση στη Νέα Κωμωδία

Στις «Εκκλησιάζουσες» του Αριστοφάνη οι γυναίκες αναλαμβάνουν τη διακυβέρνηση της Αθήνας και εγκαθιδρύουν ένα καθεστώς περιουσιακής αλλά και ερωτικής κοινοκτημοσύνης

Ο Αριστοφάνης καταπιάστηκε στους «Βατράχους» του με τους εκλιπόντες μεγάλους τραγικούς, επιστρατεύοντας ασφαλώς όλη του τη φαντασία και την απαράμιλλη κωμική του μαεστρία

Ο Αριστοφάνης εμφανίζεται στη «Λυσιστράτη» με μια γνήσια διαλλακτική διάθεση, με ένα πνεύμα συμβιβασμού και συμφιλίωσης

Με τις «Θεσμοφοριάζουσες» ο Αριστοφάνης αφενός μεν σατιρίζει το πρόσωπο και τα έργα του Ευριπίδη, αφετέρου δε σχολιάζει τη θέση της γυναίκας στην αθηναϊκή κοινωνία της εποχής του

Οι «Όρνιθες» γεννιούνται από την πολιτική επικαιρότητα, αλλά αποτελούν δημιούργημα ποιητικού οραματισμού

Η «Ειρήνη» του Αριστοφάνη είναι εν ολίγοις ένα μήνυμα κατεξοχήν αντιπολεμικό, ένα μήνυμα εθνικής ομοψυχίας και αλληλεγγύης για ειρηνικό σκοπό

Στους «Σφήκες» ο Αριστοφάνης επανέρχεται στο ζήτημα της σχέσης μεταξύ πατέρα και γιου, που είχαμε ήδη συναντήσει στους «Δαιταλείς» και στις «Νεφέλες»

Οι «Νεφέλες» του Αριστοφάνη είναι κατά κύριο λόγο η αντιπαράθεση μεταξύ του –υγιούς κατά τον ποιητή– παλαιού και του νέου, δηλαδή του νέου τρόπου σκέψης και λόγου, που έθετε τα πάντα υπό αμφισβήτηση

Με τους «Ιππείς» ο Αριστοφάνης καταγγέλλει κατ’ αρχήν το λαϊκισμό και τη δημαγωγία, έχοντας στο στόχαστρό του τον Κλέωνα

Η περίοδος κατά την οποία γράφονται οι Αχαρνείς από τον Αριστοφάνη είναι για τους Αθηναίους μαρτυρική, γεμάτη βάσανα και κακουχίες

Ο Αριστοφάνης φρόντιζε να φωτίζει και να αναδεικνύει με μοναδική δεξιοτεχνία το κάθε φορά επίμαχο και επικίνδυνο, έχοντας τη ματιά του στραμμένη προς το μέλλον, αλλά και αντλώντας παράλληλα επιχειρήματα και διδάγματα από το παρελθόν, από την παράδοση

Όσον αφορά τη σχέση του με τη σοφιστική, ο Εύπολης επέκρινε περισσότερο τη συμπεριφορά ορισμένων κύκλων που τάσσονταν υπό τη σημαία της και λιγότερο την πνευματική και κοινωνική κίνηση καθ’ εαυτήν

Ο Εύπολης ήταν κατ’ ουσίαν ένας πολιτικός αγωνιστής με κοφτερό μυαλό και ζεστή καρδιά, που δε λογάριαζε κινδύνους και αγωνιζόταν με πάθος κατά της διαφθοράς

Πρώτος ο Κράτης εγκατέλειψε το προσωπικό σκώμμα και άρχισε να συνθέτει κωμωδίες με εσωτερική συνοχή και έμφαση στη συνεπέστερη διεξαγωγή της δράσης

Με βασικό όχημα έκφρασης το χοντροκομμένο και χυμώδες σκώμμα, ο Κρατίνος έκρινε και κατέκρινε τα κατά την αντίληψή του κακώς κείμενα στα δημόσια πράγματα, στις υποθέσεις του κράτους

Οι εμπνεύσεις του Κρατίνου σε επίπεδο σχεδιασμού ήταν ευτυχείς, αλλά η εκτέλεση των συνθέσεών του έπασχε

Οι ζουμερές αριστοφανικές χοντροκοπιές, όπως και η τάση της αρχαίας κωμωδίας για προσωπικές επιθέσεις, ήταν ριζωμένες σε παλαιά αλλά ζωντανά λαϊκά έθιμα

Το έργο του Τιμοθέου του Μιλησίου που τιτλοφορείται «Πέρσαι» μάς προσφέρει μια ικανοποιητική εικόνα του νέου προσώπου που είχε αποκτήσει το αρχαίο λατρευτικό τραγούδι για τον Απόλλωνα, ο «Νόμος»