Η Αντλία Κτησιβίου

Η εμβολοφόρος αντλία του Κτησιβίου (285-222 π.Χ.) θεωρείται μία από τις σημαντικότερες μηχανολογικές εφευρέσεις για την άντληση νερού, η οποία βρίσκει εφαρμογές εδώ και 23 αιώνες. Είναι όμοια με τις σύγχρονες δίχρονες αντλίες, ιδίως αυτές της πυροσβεστικής υπηρεσίας ως τα μέσα του 20ού αιώνα.
Αποτελείται από δύο όμοιους κυλίνδρους οι οποίοι στο εσωτερικό τους φέρουν έμβολα που κινούνται παλινδρομικά με τη βοήθεια μοχλού. Η κίνηση των εμβόλων δημιουργεί κενά αέρος και αναρρόφηση νερού, το οποίο μέσω σωλήνα μεταφέρεται έξω από τον χώρο όπου είναι βυθισμένη η αντλία. Για την κατασκευή του ομοιώματος έγινε συνδυαστική χρήση των στοιχείων που δίνουν στα βιβλία τους οι συγγραφείς Φίλων, Ήρων και Βιτρούβιος. Η παροχή της εμβολοφόρου αντλίας είναι 1 m3/h, με απόδοση περίπου 80%.
Οι διαστάσεις της κατασκευής προσεγγίζουν κατά πολύ την μπρούτζινη αντλία του 3ου μ.Χ. αιώνα που βρέθηκε στο Soliel Coronada, η οποία είναι και η μεγαλύτερη σε μέγεθος απ’ όλες τις αντλίες αυτού του τύπου που έχουν βρεθεί ως τώρα, και πλησιάζει κατά πολύ τις διαστάσεις που αναφέρονται στο βιβλίο του Φίλωνος του Βυζαντίου.

Μελέτη – κατασκευή: Δ. Κριάρης

Πηγές

• Carra de Vaux B., Philo of Byzantium, Le livre des appareils pneumatiques et des machines hydrauliques, Paris 1953
• Ήρων ο Αλεξανδρεύς, Πνευματικά, Teubner, Leibzig 1899
• Βιτρούβιος, Περί Αρχιτεκτονικής, Μετάφραση – σχόλια Π. Λέφας, Αθήνα 1998
• Λάζος Χ., Υδραυλικά όργανα και μηχανισμοί στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων, Αθήνα 1999
• Oleson J.P., Greek and Roman mechanical water-lifting devices: the history of a technology, Toronto 1984
• Schmidt W., Heronis Alexandrini Opera quae supersunt omnia. 1: Pneumatica et automata, Lipsiae 1899
• Vitruvius:, De Architectura, I-X, trans. F. Granger, Harvard University Press 1983

Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας