Η Ιταλία δοκιμάζει τις αντοχές της Ευρωζώνης

Για όσο καιρό η κρίση χρέους ήταν απομονωμένη στην περιφέρεια της ευρωζώνης, και συγκεκριμένα στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία, κανείς δεν έδειχνε να ανησυχεί τόσο πολύ για το μέλλον του ευρώ όσο σήμερα.

Οι συγκεκριμένες οικονομίες είναι πολύ μικρές στο σύνολο τους και σε καμία περίπτωση δεν θεωρείτο ότι η κρίση στην περιφέρεια θα απειλούσε κάποτε την ίδια τη συνοχή της ευρωζώνης.

Πολλοί μιλούσαν αορίστως για τον «κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης», χωρίς να κάνουν τίποτε ουσιαστικό για να αποτρέψουν την εξάπλωση της. Μέχρι που η κρίση χτύπησε την πόρτα της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης και όγδοης μεγαλύτερης στον κόσμο: της Ιταλίας.

Τα μεγέθη εδώ είναι διαφορετικά. Με δημόσιο χρέος 1,9 τρισ. ευρώ και με τις αποπληρωμές ομολόγων που λήγουν μόνο το 2012 να είναι 200 δισ. ευρώ, η Ιταλία «είναι πολύ μεγάλη για να διασωθεί» και ταυτόχρονα «πολύ μεγάλη για να πτωχεύσει».

Αυτή η παραδοχή συνιστά το απόλυτο αδιέξοδο. Καθώς ο μηχανισμός ευρωστήριξης EFSF θα διαθέτει μετά την μόχλευση (όπως και αν γίνει αυτή και όποτε ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις) περίπου 1 τρισ. ευρώ, τα κεφάλαια αυτά δεν είναι αρκετά για να στηριχθεί η ιταλική οικονομία.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, αν η Ιταλία έβγαινε από τις αγορές την επόμενη τριετία θα χρειαζόταν ένα πακέτο στήριξης ύψους 650 δισ. ευρώ. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς ποια χώρα (η εξής μία, δηλαδή η Γερμανία) θα προσφέρει όλα αυτά τα χρήματα, σε μία περίοδο όπου η ευρωπαϊκή (και η διεθνής) οικονομία βυθίζεται ξανά στην ύφεση.

Η ιταλική κρίση δοκιμάζει τις αντοχές της ίδιας της ζώνης του ευρώ, 12 χρόνια μετά τη γέννηση του ενιαίου νομίσματος. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι τώρα δείχνουν πιο ισχυρά από ποτέ τα καταστροφολογικά σενάρια περί διάλυσης της ζώνης στα εξ ων συνετέθη.

Μόνη ρεαλιστική λύση αυτή την περίοδο δείχνει να είναι η μεγαλύτερη ενεργοποίηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πολιτικοί, οικονομολόγοι και αναλυτές τονίζουν ότι μόνο αν η ΕΚΤ χρησιμοποιήσει τα «απεριόριστα» μέσα που διαθέτει θα καταφέρει να σταματήσει την «αιμορραγία» του ευρώ.

Απ’ αυτή την άποψη δεν αρκούν μόνο οι αγορές ομολόγων στη δευτερογενή αγορά. Χρειάζεται, πρώτον, να αυξηθούν αυτές οι αγορές και δεύτερον και κυριότερο να εγγυηθεί η ΕΚΤ τα χρέη (ως ένα βαθμό) των κρατών μελών της ευρωζώνης.

Θα τυπώσει ή δεν τυπώσει χρήμα η ΕΚΤ; Αυτό είναι το ερώτημα που αναδεικνύει η όξυνση της ιταλικής κρίσης και η απάντηση δεν μπορεί να αργήσει.

Διαφορετικά, σύντομα η ευρωζώνη μπορεί να διασπασθεί και να συρρικνωθεί, με απρόβλεπτες συνέπειες όχι μόνο για την ίδια την Ευρώπη, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία γενικότερα.

Γιώργος Κωστούλας

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ