Τα πολιτικά κόμματα της Ιταλίας από το 1946 μέχρι σήμερα

To ιταλικό κομματικό σύστημα το οποίο κυριάρχησε στη χώρα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε ένα κλασσικό πολυκομματικό σύστημα.

Κυριάρχη θέση για πολλές δεκαετίες είχαν δύο κόμματα: Το Χριστιανοδημοκρατικό (DC) και το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCI), ενώ παρουσία και ρόλο στην πολιτική σκηνή επιζητούσαν το μετα-φασιστικό Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα (MSI), το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSI), το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSDI, σύμμαχος των Χριστιανοδημοκρατών), το Ρεπουμπλικανικό (PRI) και το Φιλελεύθερο Κόμμα (PLI).

Kυρίαρχο κυβερνητικό κόμμα υπήρξε για πολλές δεκαετίες το Χριστιανοδημοκρατικό (DC), το οποίο διαδέχθηκε ιδεολογικά τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα της προ-φασιστικής περιόδου.

Από τις τάξεις του προέρχονταν μερικοί από τους πλέον γνωστούς Ιταλούς πολιτικούς, όπως ο Τζούλιο Αντρεότι, ο Άλντο Μόρο, ο Αλσιντε ντε Γκάσπερι κλπ.

Υπήρξε πολυσυλλεκτικό κόμμα, αφού η συντηρητική πτέρυγά του χρησίμευε σαν γέφυρα προς τη δεξιά, ενώ η αριστερή του πτέρυγα (συνδικάτα) το συνέδεε με το Σοσιαλιστικό.

Το Κομμουνιστικό Κόμμα (PCI) ιδρύθηκε το 1921 στο Λιβόρνο και εξελίχθηκε στο μεγαλύτερο κομμουνιστικό κόμμα της Δύσης με πάνω από 1,8 εκατομμύρια μέλη.

Γνώρισε αρκετές διχόνοιες στο εσωτερικό του, όπως για παράδειγμα η στάση που θα τηρούσε μετά την επέμβαση των σοβιετικών στην Ουγγαρία, το 1956.

Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1969, ο γγ Ενρίκο Μπερλινγκουέρ, θα ερχόταν σε ανοικτή διαφωνία με την ΕΣΣΔ για την Άνοιξη της Πράγας και τη σχέση Μόσχας-Πεκίνου.

Η οριστική ρήξη ήλθε μετά το 1979 με την εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν.

Το PCI είχε δει με θετικό μάτι τον «Ιστορικό Συμβιβασμό» με τη Χριστιανοδημοκρατία, ο οποίος όμως δεν προχώρησε μετά την απαγωγή και την εκτέλεση του Αλντο Μόρο, στα τέλη της δεκαετίας του 1970.

Aπό τις αρχές της δεκαετίας του 1980, οι Χριστιανοδημοκράτες είδαν τα ποσοστά τους να φθίνουν.

Ήταν τότε που για πρώτη φορά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρωθυπουργός της χώρας θα γινόταν ένας πολιτικός που δεν θα προερχόταν από τις τάξεις της Χριστιανοδημοκρατίας: επρόκειτο για τον Τζιοβάνι Σπαντολίνι του μικρού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, ο οποίος στηρίχθηκε συνολικά από πέντε κόμματα.

Ο συνασπισμός που δημιουργήθηκε έγινε γνωστός ως Pentapartito: DC, PSI, PRI, PLI, PSDI.

Aκολούθησε και νέα βαρύτερη ήττα των Χριστιανοδημοκρατών το 1983 με αποτέλεσμα επικεφαλής του Pentapartito να τεθεί ο σοσιαλιστής Μπετίνο Κράξι.

Οι Χριστιανοδημοκράτες είδαν τα ποσοστά τους να ανακάμπτουν ελαφρώς το 1987, οπότε ανέλαβαν και πάλι την πρωθυπουργία με τον Ντε Μίτα και τον Τζούλιο Αντρεότι, πάντοτε με τη μορφή του Pentapartito.

Xρονιά ορόσημο για το πολιτικό σύστημα της χώρας αποτέλεσε η διετία 1992-93, οπότε τα παραδοσιακά κόμματα κυριολεκτικά εξαφανίστηκαν χάρη σε ένα ζευγάρι «Καθαρά χέρια».

Ήταν η γνωστή επιχείρηση δικαστικής διερεύνησης των σκανδάλων και της διαφθοράς μισού αιώνα, γνωστή ως Tangentopoli (Μιζούπολη), η οποία έθαψε κυριολεκτικά τα περισσότερα κόμματα, οδήγησε πολιτικούς στη φυλακή, στην αυτοεξορία ή ακόμα και στην αυτοκτονία.

Προηγήθηκε, το 1991, η μετεξέλιξη του PCI στο Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς (PDS) υπό τον Ακίλε Οκέτο και στην Κομμουνιστική Επανίδρυση υπό τον Αρμάντο Κοσούτα.

Στο αντίπαλο στρατόπεδο, οι αναταράξεις ήταν μεγαλύτερες: από το DC δημιουργήθηκε το Λαϊκό Κόμμα (PPI) και το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (CCD) υπό τον Πιερ Φερντιάντο Καζίνι.

Από την αριστερή πτέρυγα τα μέλη προσχώρησαν στο Δημοκρατικό Κόμμα της Αριστεράς, ενώ η δεξιά πτέρυγα δημιούργησε την Εθνική Συμμαχία (An) υπό τον Τζανφράνκο Φίνι. Εκείνη την περίοδο δημιουργήθηκε και η Λέγκα του Βορρά (LN) του Ουμπέρτο Μπόσι.

Αυτός ο ατελείωτος κατάλογος νέων κομμάτων βρήκε σταδιακά στέγη σε δύο μεγάλους συνασπισμούς, οι οποίοι εκπροσωπούσαν την Κεντροδεξιά και την Κεντροααριστερα.

Το 1994 έκανε την εμφάνισή του στην πολιτική (και στην εξουσία) ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι και το κόμμα Forza Italia.

Τα κεντροδεξιά κόμματα ενώθηκαν στον Οίκο των Ελευθεριών (Casa delle Liberta) και στη συνέχεια στο συνασπισμό Λαός της Ελευθερίας (Pdl), ο οποίος μέχρι σήμερα παραμένει ο μεγαλύτερος συνασπισμός κεντροδεξιών-φιλελευθερων κομμάτων υπό τον Μπερλουσκόνι.

Από την άλλη πλευρά, δημιουργήθηκε ο Συνασπισμός της Ελιάς (1995-2007) υπό τους Ρομάνο Πρόντι, Μάσιμο Ντ’ Αλέμα και Φραντσίσκο Ρουτέλι.

Ο τελευταίος -δήμαρχος της Ρώμης- είχε δημιουργήσει το 2002 και έναν διαφορετικό συνασπισμό κεντροαριστερών κομμάτων και κινημάτων οικολογίας, την Μαργαρίτα (Democrazia è Libertà – La Margherita).

Η «Ελιά» τελικά εξελίχθηκε στο Δημοκρατικό Κόμμα (PD) με σημερινό γενικό γραμματέα τον Πιερ Λουίτζι Μπερσάνι. Προηγούμενοι γενικοί γραμματείς υπήρξαν ο Βάλτερ Βελτρόνι και ο Ντάριο Φραντσεσκίνι.

Σημειώνεται ότι ο Συνασπισμός της Ελιάς είδε τον Πρόντι να γίνεται πρωθυπουργός το 2006 με τη στήριξη και της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης.

Ήταν η πρώτη φορά από το 1946 που ΚΚ Ιταλίας συμμετείχε σε κυβερνητικό σχηματισμό.

Mάλιστα, τον Μάιο του 2006 ο κεντροαριστερός συνασπισμός είδε τον υποψήφιό του για την Προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας, τον 80χρονο Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, να εκλέγεται στο ύπατο αξίωμα της χώρας. Ο νυν πρόεδρος είναι ο πρώτος πρόεδρος που υπήρξε μέλος του ΚΚ Ιταλίας.

Το ΚΚ εγκατέλειψε τον συνασπισμό το 2008 και η κυβέρνηση υπό τον Πρόντι κατέρρευσε.

Στις εκλογές που έγιναν το Απρίλιο του 2008, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ως επικεφαλής του Κεντροδεξιού συνασπισμού του Λαού της Ελευθερίας και της Λέγκας του Βορρά επικράτησε με 47% έναντι του Δημοκρατικού Κόμματος υπό τον Βάλτερ Βελτρόνι.

H νεά θητεία του Μπερλουσκόνι στην πρωθυπουργία έμελε να λήξει άδοξα στα τέλη του 2011 εν μέσω της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη.

Είχαν προηγηθεί δύο εξαιρετικά δύσκολες χρονιές για τον πρωθυπουργό με ήττες σε τοπικές εκλογές -ακόμα και ο Δήμος Μιλάνου χάθηκε από την αριστερά- και διαφωνίες στους κόλπους των κομμάτων που αποτελούσαν τον συνασπισμό του Λαού της Ελευθερίας.

To Νοέμβριο του 2011 ο Μπερλουσκόνι παρέδωσε την πρωθυπουργία σε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών υπό τον Μάριο Μόντι.

Η κυβέρνηση αυτή είχε τη στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων, του Λαού της Ελευθερίας και του Δημοκρατικού Κόμματος, και επρόκειτο να οδηγήσει την Ιταλία ομαλά μέχρι τις εκλογές του Απριλίου του 2013. Η Λέγκα του Βορρά έμεινε στην αντιπολίτευση.

Ωστόσο, στα τέλη του 2012 το κόμμα του Μπερλουσκόνι αποφάσισε να άρει την εμπιστοσύνη του στην κυβέρνηση Μόντι, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να αποφασίσει την προκήρυξη πρόωρων εκλογών για τον Φεβρουάριο του 2013.

Στις εκλογές αυτές, ο Μπερλουσκόνι ηγείται του Λαού της Ελευθερίας (χωρίς να διεκδικεί την πρωθυπουργία), έχοντας απέναντι του το Δημοκρατικό Κόμμα του Πιερ Λουίτζι Μπερσάνι, τον ίδιο τον Μόντι, ο οποίος ίδρυσε τη λίστα Επιλογή Πολιτών με τον Μόντι για την Ιταλία και συμμαχεί με κόμματα του κέντρου, αλλά και τον άνθρωπο-έκπληξη, τον Μπέπε Γκρίλο με το Κίνημα 5 Αστέρων.

Σημειώνεται ότι στον συνασπισμό του Μόντι συμμετέχει ο Τζανφράνκο Φίνι με το κόμμα Μέλλον και Ελευθερία (FLI). Ο Φίνι υπήρξε σύμμαχος και στενός συνεργάτης του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, για να γίνει τελικά ένας από τους μεγαλύτερους επικριτές του.

Στο συνασπισμό του Μόντι συναντάμε επίσης και την Ένωση Κέντρου (UdC) του Πιέρ Φερντινάντο Καζίνι, ο οποίος μέχρι το 2008 συμμετείχε στον Κεντροδεξιό συνασπισμό υπό τον Μπερλουσκόνι στην πρώτη του μορφή ως Οίκος των Ελευθεριών.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ