Μαντέλα και Απαρτχάιντ στη μεγάλη οθόνη

Για πολλούς ο ρόλος του Νέλσον Μαντέλα δεν μπορεί να ερμηνευθεί. Κι αυτό γιατί θεωρείται πολύ δύσκολος, πολύ σπουδαίος.

Όσοι ισχυρίζονται κάτι τέτοιο φέρνουν ως παράδειγμα τις αδιάφορες ως αξιοπρεπείς ερμηνείες όσων επιχείρησαν να ερμηνεύσουν στο σινεμά ή στην τηλεόραση τον πρώην ηγέτη της Νοτίου Αφρικής. Και τα ονόματα δεν είναι τυχαία: Ντάνι Γκλόβερ, Σίντεϊ Πουατιέ, Μόργκαν Φρίμαν και εσχάτως Άιντρις Έλμπα.

• Διαβάστε το αφιέρωμα του in.gr στον ιστορικό ηγέτη της Νοτίου Αφρικής

Το in.gr ρίχνει μια ματιά στις ταινίες που ασχολούνται με τη ζωή του Μαντέλα, καθώς και σε εκείνες που έχουν ως επίκεντρο το Απαρτχάιντ.

Ταινίες για τον Μαντέλα

Mandela (1987)

Πρόκειται για μια τηλεοπτική βιογραφία του Νέλσον Μαντέλα. Η ταινία γυρίστηκε το 1987, την χρονιά που ο Μαντέλα συμπλήρωνε το 25ο έτος φυλάκισης του. Καλύπτει τα χρόνια από το 1948 έως το 1987, από τα χρόνια του ως νεαρού δικηγόρου ως πολιτικού ακτιβιστή που αγωνιζόταν κατά του απαρτχάιντ. Επικεντρώνεται στην προσωπικότητα του Μαντέλα και θεωρείται μια αξιοπρεπής προσπάθεια, παρά τα όποια σφάλματα. Τον ρόλο του Νέλσον Μαντέλα ερμηνεύει ο Ντάνι Γκλόβερ, ενώ της συζύγου του Γουίνι η Άλφρε Γουντάρντ.

Mandela (1996)

Το ντοκιμαντέρ του 1996 των Άνγκους Γκίμπσον και Τζο Μένελ αποτελεί επίσημη κινηματογραφική βιογραφία του Νέλσον Μαντέλα. Ασχολείται με την παιδική του ηλικία, την οικογένειά του, την εκπαίδευση του, τον αγώνα του κατά του απαρτχάιντ, καθώς και τη φυλάκιση του στο νησί Ρόμπεν. Η ταινία απέσπασε πολύ καλές κριτικές και ήταν, μάλιστα, υποψήφια για Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ.

Mandela & De Klerk (1997)

Σε αυτό το ιστορικό δραματοποιημένο τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ, ο Σίντνεϊ Πουατιέ ερμηνεύει τον ρόλο του Νέλσον Μαντέλα, ενώ εκείνον του Φρέντερικ Ντε Κλερκ, του τελευταίου προέδρου του καθεστώτος του Απαρτχάιντ που αποφυλάκισε τον Νέλσον Μαντέλα και αργότερα μοιράστηκε μαζί του το Νόμπελ Ειρήνης, ερμηνεύει ο Μάικλ Κέιν. Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις των δύο ανδρών για τη μετάβαση σε μία δημοκρατική κοινωνία.

Ανίκητος (Invictus, 2009)

Ο σκηνοθέτης Κλιντ Ίστγουντ καταπιάνεται με μία ιστορία που έχει σχέση με τους αγώνες του Νέλσον Μαντέλα κατά του απαρτχάιντ, αλλά δεν περιστρέφεται γύρω από τη ζωή του. Όταν ανέλαβε πρόεδρος της διχασμένης από το απαρτχάιντ Νοτίου Αφρικής (στις αρχές της δεκαετίας του 1990), ο Μαντέλα αποφάσισε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αναγεννηθεί ένα έθνος θα ήταν το… ράγκμπι. Ζήτησε, έτσι, από τον αρχηγό της παρηκμασμένης Εθνικής Ομάδας Ράγκμπι να οδηγήσει την ομάδα στον θρίαμβο και να προσφέρει εθνική υπερηφάνεια σε εκατομμύρια νοτιοαφρικανούς πολίτες, ανεξαρτήτως φυλής… Τον Μαντέλα ερμηνεύει ο σπουδαίος ηθοποιός Μόργκαν Φρίμαν. Ο Κλιντ Ίστγουντ έχει μάλιστα δηλώσει ότι «ακόμα κι ο Νέλσον Μαντέλα πίστεψε ότι ο Μόργκαν είναι ο πραγματικός Μαντέλα». Αξιοπρεπής, αν και μάλλον, κλασική κινηματογραφική προσπάθεια.

Goodbye Bafana (2007)

Η ταινία βασίστηκε στα απομνημονεύματα του φρουρού του Νέλσον Μαντέλα. 1968. Στη Νότιο Αφρική, 25.000.000 μαύροι κυβερνώνται από μια μειονότητα 4.000.000 λευκών. Οι μαύροι δεν έχουν κανένα δικαίωμα ιδιοκτησίας, εκπαίδευσης, μετακίνησης και ψήφου. Αποφασισμένοι να διατηρήσουν την εξουσία, οι λευκοί απαγορεύουν όλες τις οργανώσεις των μαύρων, φυλακίζουν και εξορίζουν τους ηγέτες τους. Ο Τζέιμς Γκρέγκορι είναι ένας κλασικός λευκός Αφρικανός που βλέπει τους μαύρους ως υπανθρώπους. Μικρός έμαθε να μιλά την διάλεκτο των Χόσα. Αυτό τον κάνει ιδανικό φύλακα του Νέλσον Μαντέλα. Η προσωπικότητα του Μαντέλα, ωστόσο, επηρεάζει τον Γκρέγκορι καταλυτικά. Η πίστη του Γκρέγκορι στη ρατσιστική κυβέρνηση γκρεμίζεται και στη θέση της κτίζεται ο πόθος για μια ελεύθερη Νότιο Αφρική.

Winnie (2011)

Γυρίστηκε το 2011 και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, ακόμα και από τη Γουίνι Μαντικιζέλα-Μαντέλα, δεύτερη σύζυγο του Νέλσον Μαντέλα, η οποία δήλωσε ότι οι παραγωγοί της ταινίας δεν ζήτησαν τη γνώμη της πριν τη δημιουργία του Winnie. Η ταινία δεν έχει προβληθεί ακόμα στις αίθουσες, κάτι που αναμένεται να γίνει μέσα στο 2013. Παρακολουθεί τη ζωή της συζύγου του Μαντέλα από την παιδική της ηλικία μέχρι την ορκωμοσία του συζύγου της. «Δεν έχω κανένα πρόβλημα με την Τζένιφερ Χάντσον (που πρωταγωνιστεί), αλλά έχω μεγάλο πρόβλημα με την ταινία» δήλωσε στο CNN η Μαντικιζέλα-Μαντέλα. «Δεν μου ζήτησαν τη γνώμη μου. Είμαι ακόμα ζωντανή και θεωρώ ότι αποτελεί μεγάλη ασέβεια να έρθουν στη Νότιο Αφρική, να κάνουν μια ταινία για τον αγώνα μου και να χαρακτηρίσουν την ταινία ενός είδους μεταφοράς της ρομαντικής ζωής της Γουίνι Μαντέλα» πρόσθεσε. Στην ταινία του Ντάρελ Ρουντ πρωταγωνιστούν η Τζένιφερ Χάντσον στον ρόλο της Γουίνι, ο Τέρενς Χάουαρντ ως Νέλσον Μαντέλα και ο Ηλίας Κοτέας.
Εκτός από τις ταινίες που είναι ήδη έτοιμες, άλλη μία με θέμα τη ζωή του Μαντέλα βρίσκεται στα σκαριά.

Long Walk to Freedom (2013)

Η ταινία βασίζεται στην αυτοβιογραφία του πρώην προέδρου της Νοτίου Αφρικής, με τίτλο «Long Walk to Freedom» και πρόκειται για ένα χρονικό της ζωής του Μαντέλα από την παιδική του ηλικία μέχρι την προεδρία της Νοτίου Αφρικής. Καλύπτει 70 χρόνια (από το 1924 έως το 1994) και τρεις ηθοποιοί ερμηνεύουν τον Μαντέλα: ο Άιντρις Έλμπα (γνωστός από τα The Wire, Luther και Prometheus), καθώς και δύο νεαροί που ερμηνεύουν τον Μαντέλα στις ηλικίες των 8 και 16 ετών. Τον ρόλο της Γουίνι ερμηνεύει η Ναόμι Χάρις. Σύμφωνα με πληροφορίες, η ταινία είναι η πιο ακριβή παραγωγή της Νοτίου Αφρικής. Μάλιστα, το κελί κράτησης του Μαντέλα φτιάχτηκε ξανά εξ ολοκλήρου σε στούντιο στο Κέιπ Τάουν (με κάθε λεπτομέρεια, ακόμα και στις κλειδαριές!) και έγινε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μαντέλα και την οικογένεια του πρώην προέδρου της Νοτίου Αφρικής. Το γεγονός, βέβαια, ότι επελέγησαν ξένοι –και όχι νοτιοαφρικανοί- ηθοποιοί για να ερμηνεύσουν τον Μαντέλα και τη σύζυγο του προκάλεσε αντιδράσεις στη Νότιο Αφρική.

Ταινίες με θέμα το απαρτχάιντ

Η συνωμοσία του Ουίλμπι (1975)

Πριν ερμηνεύσουν τους Μαντέλα και Ντε Κλερκ, οι βραβευμένοι με Όσκαρ Σίντνεϊ Πουατιέ και Μάικλ Κέιν είχαν συνεργαστεί ξανά σε μία ταινία για το Απαρτχάιντ. Όταν ο ακτιβιστής, Σακ Τουάλα (Πουατιέ), βγαίνει από τη φυλακή, αρχίζει ξανά να έχει μπλεξίματα με την αστυνομία. Ο βρετανός μηχανικός Τζιμ Κεόγκ (Κέιν) βοηθάει τον Τουάλα να ξεφύγει από έναν σαδιστή κυβερνητικό (Νικόλ Γουίλιαμσον), γεγονός που μετατρέπει τους δύο άντρες σε φυγάδες. Τώρα θα πρέπει να διανύσουν 900 μίλια, ώστε να περάσουν τα σύνορα και να βρεθούν σε ασφαλές μέρος. Θα βρεθούν, όμως, αντιμέτωποι και με μία συνωμοσία.

Κραυγή Ελευθερίας (1987)

Η αληθινή ιστορία της φιλίας του προοδευτικού δημοσιογράφου Ντόναλντ Γουντς με το μαύρο ηγέτη Στιβ Μπίκο, που δολοφονήθηκε το 1975 από το ρατσιστικό καθεστώς της Νοτίου Αφρικής βρίσκονται στο επίκεντρο της ταινίας του Ρίτσαρντ Ατέμπορο με τους Ντένζελ Ουάσινγκτον και Κέβιν Κλάιν. Ιδιαίτερα θετικά σχόλια συγκέντρωσε η ερμηνεία του Ουάσινγκτον.

District 9 (2009)

Τριάντα χρόνια μετά την άφιξη εξωγήινων στον πλανήτη μας, οι εξωγήινοι ζουν αποκλεισμένοι σε στρατόπεδα, εξαθλιωμένοι μετανάστες, στην περιοχή District 9 του Γιοχάνεσμπουργκ. Οι αρχές αποφασίζουν να τους μεταφέρουν αλλού αναγκαστικά. Ωστόσο, η κατάσταση θα γίνει περίπλοκη όταν ένας απλός κρατικός υπάλληλος θα προσβληθεί από έναν εξωγήινο ιό.

Θα σκεφτεί κανείς, μα τι σχέση έχουν όλα αυτά με το απαρτχάιντ; Και όμως. Η ταινία του Νιλ Μπλομκάμπ με πρωταγωνιστή τον Σάρλτο Κόπλεϊ αποτελεί μια εξαιρετική μεταφορά για το Απαρτχάιντ, που βρέθηκε μέχρι τα Όσκαρ αποσπώντας τέσσερις υποψηφιότητες –ανάμεσά τους και καλύτερης ταινίας.

Zulu (2013)

Η ταινία που προβλήθηκε στην τελετή λήξης του πρόσφατου Κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών. Όταν ήταν παιδί, ο Αλί (Φόρεστ Γουίτακερ) παραλίγο να δολοφονηθεί από το Ινκαχάτα, μία στρατιωτική οργάνωση που μαχόταν το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο του Μαντέλα. Ο ίδιος και η μητέρα του επιζούν, αλλά οι πληγές παραμένουν. Σήμερα, ο Αλί είναι επικεφαλής του τμήματος ανθρωποκτονιών και συνεργάτης του είναι ο Μπράιαν Έπκιν (Ορλάντο Μπλουμ), του οποίου η οικογένεια είχε εμπλακεί με το απαρτχάιντ. Οι δυο τους θα κληθούν να εξιχνιάσουν τη δολοφονία δύο νεαρών γυναικών.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ