Falklands ή Malvinas; Μια εξαιρετικά περίπλοκη ιστορία

Για την ιστορία των Νησιών η κάθε πλευρά έχει τα επιχειρήματά της. Όπως σημειώνει ο Guardian σε ένα πρόσφατο άρθρο με αρκετό χιούμορ, η περίπτωση των Φώκλαντς είναι μια κλασική ιστορία όπου κάθε πλευρά έχει λογικά επιχειρήματα και στο τέλος κερδίζουν οι δικηγόροι.

Στους δικτυακούς τόπους των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών υπάρχει ξεχωριστό κεφάλαιο για τα Νησιά όπου αναφέρονται αναλυτικά τα ιστορικά (και όχι μόνο) επιχειρήματα της κάθε πλευράς. Σε αρκετά σημεία συμφωνούν, όπως άλλωστε είναι αναμενόμενο, αφού τα ιστορικά γεγονότα έχουν καταγραφεί.

Η Αργεντινή αναφέρει ότι τα Νησιά ανακάλυψε ο Φ.Μαγγελάνος το 1520, σε ένα ταξίδι του στο όνομα του ισπανικού Στέμματος. Ωστόσο δεν πάτησε το πόδι του πάνω σε αυτά.

Καθόλη τη διάρκεια του 17ου αιώνα τολμηροί θαλασσοπόροι από όλο τον κόσμο διέσχιζαν τις θάλασσες του Ατλαντικού προσεγγίζοντας περιοχές της Αμερικής, που τότε τελούσαν υπό τον έλεγχο του ισπανικού Στέμματος.

Προφανώς, όταν το Στέμμα μάθαινε τα νέα, εξέφρασε τη διαμαρτυρία του. Σε κάθε περίπτωση, η Συνθήκη της Ουτρέχτης, το 1713, έδινε στην Ισπανία το αποκλειστικό δικαίωμα διαχείρισης των θαλασσίων οδών του Νοτίου Ατλαντικού, λόγω των αποικιών της,

Ωστόσο, το βρετανικό και το γαλλικό ενδιαφέρον για τις θαλάσσιες αυτές οδούς παρέμενε έντονο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Βρετανία υποστηρίζει ότι ο πρώτος που πάτησε το πόδι του στα Νησιά ήταν ένας θαλασσοπόρος με το όνομα Τζον Στρονγκ, το 1690. Τα βάφτισε κιόλας Φώκλαντ.

To 1764, οι Γάλλοι ίδρυσαν έναν οικισμό στο Ανατολικό Νησί (Isla Soledad) με το όνομα Port Louis. Όμως η Ισπανία υπενθύμισε τα αποκλειστικά της δικαιώματα και οι Γάλλοι αποχώρησαν.

Από το 1767 και μετά, τα Νησιά είχαν Ισπανό διοικητή, ο οποίος έδινε αναφορά στο Μπουένος Αϊρες.

Ωστόσο, βρετανική αποστολή έφτασε σε μια νησίδα κοντά στο Δυτικό Νησί (Gran Malvina) το 1765 και εγκατέστησε φρούριο στο όνομα του βασιλιά Γεώργιου Γ’ με το όνομα Port Egmont. Περίπου 100 άνθρωποι εγκαταστάθηκαν εκεί από τους Βρετανούς.

Οι Ισπανοί επικαλέστηκαν για μια ακόμα φορά τα δικαιώματά τους και απαίτησαν την έξοδο των Βρετανών. Το ζήτημα προκάλεσε κρίση στις σχέσεις Λονδίνου-Μαδρίτης και για να μην γίνουν χειρότερα τα πράγματα, οι δύο πλευρές υπέγραψαν συμφωνία βάσει της οποίας οι Βρετανοί θα αποχωρούσαν, αλλά θα διατηρούσαν τα δικαιώματά τους στο Port Egmont. Τελικά, οι Βρετανοί αποχώρησαν για οικονομικούς λόγους, το 1774, χωρίς ποτέ να απεμπολήσουν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα.

Τα Νησιά εξακολούθησαν στη συνέχεια να έχουν Ισπανό διοικητή, μέχρι που στην Αργεντινή ξέσπασε ο πόλεμος της Ανεξαρτησίας από το Στέμμα.

Οι πρώτες Αρχές του νεοσύστατου αργεντινού κράτους τα θεώρησαν κομμάτι της επικράτειας, ως φυσική συνέχεια του προηγούμενου status quo.

To 1820 ένας Αμερικανός με το όνομα David Jewett έφτασε στα Νησιά και τα διεκδίκησε για λογαριασμό της νέας κυβέρνησης του Μπουένος Αϊρες.

Οι Βρετανοί σε αυτό το σημείο σπεύδουν να τονίσουν δύο στοιχεία: ο Jewett έμεινε λίγες μόνο μέρες στα Νησιά και η Ανεξαρτησία της Αργεντινής δεν είχε ακόμα αναγνωριστεί από τους ίδιους. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η Αργεντινή από την πλευρά της σημειώνει ότι όλα αυτά τα χρόνια διοικούσε τα Νησιά, έδινε άδειες στα αλιευτικά, διαχειριζόταν το λιμάνι στο Δυτικό Νησί χωρίς να υπάρχουν ενστάσεις. Μάλιστα, το 1829 δημιούργησε την πρώτη πολιτική και στρατιωτική διοίκηση των Νησιών.

Το 1831 στο παιχνίδι μπήκαν και οι Αμερικανοί. Έστειλαν ένα πολεμικό πλοίο να πάρει εκδίκηση για το γεγονός ότι μερικά χρόνια νωρίτερα αμερικανικά αλιευτικά που βρέθηκαν στην περιοχή εμποδίστηκαν από τους Αργεντινούς.

Οι Αργεντινοί προσπάθησαν να επανέλθουν στη διοίκηση των Νησιών, όμως ο άνθρωπος που έστειλαν δολοφονήθηκε σχεδόν αμέσως από τους ντόπιους.

Οι Βρετανοί επέστρεψαν το 1833 με ένα πολεμικό πλοίο για να ασκήσουν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα από τα οποία ουδέποτε παραιτήθηκαν. Μάλιστα, ζήτησαν από τα υπόλοιπα μέλη της αργεντινής αποστολής να αποχωρήσουν.

Για τους Αργεντινούς το 1833 είναι το κομβικό έτος: είναι η χρονιά που οι Βρετανοί «έκλεψαν» τα Νησιά, ενώ το 1841 προχώρησαν και στον εποικισμό τους.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αργεντινή έφερε το ζήτημα στον ΟΗΕ, τον νέο Οργανισμό που δημιουργήθηκε για την παγκόσμια ειρήνη.

Παρά τις διαπραγματεύσεις που έγιναν στη δεκαετία του 1960, δεν υπήρξε κανένα αποτέλεσμα, δεδομένου ότι για τους Βρετανούς το βασικότερο σημείο διαφωνίας με οποιαδήποτε εξέλιξη ήταν το δικαίωμα των κατοίκων να αποφασίσουν μόνοι τους πού θέλουν να ανήκουν: στη Βρετανία ή την Αργεντινή.

Και φυσικά η επιλογή ήταν προφανής. Και έγινε ακόμα προφανέστερη μετά την εισβολή της Χούντας, το 1982.

Από τότε οι σχέσεις των δύο χωρών πέρασαν καλές και κακές φάσεις. Το νέο Σύνταγμα της Αργεντινής αναφέρει ρητά την υποχρέωση των κυβερνήσεων να ενδιαφερθούν για τα Νησιά.

Τα τελευταία χρόνια το Μπουένος Αϊρες κατηγορεί το Λονδίνο ότι αγνοεί τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ που επιβάλλουν διαπραγμάτευση. Το Λονδίνο απαντά με κάθε τρόπο ότι πάνω από όλα στέκει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης.

Το νέο στοιχείο που έχει κάνει δυναμικά την εμφάνισή του στην υπόθεση είναι το αυξανόμενο οικονομικό ενδιαφέρον για υδρογονάνθρακες, αλλά και οι άδειες αλιείας που χορηγούν οι τοπικές Αρχές.

Η Αργεντινή πάντως έχει καταφέρει να κρατήσει με το μέρος της και χώρες που παραδοσιακά στήριζαν τη Βρετανία, όπως είναι η Χιλή και η Ουρουγουάη.

Στην πρόσφατη ομιλία της στο πλαίσιο της ορκωμοσίας για τη δεύτερη προεδρική θητεία (2011-2015) η πρόεδρος της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντες, ξεκαθάρισε ότι οι Αργεντινοί είναι «λαός που πιστεύει στην ειρήνη και μόνο με ειρήνη θα δικαιωθεί στο θέμα των Νησιών».

«Μία φορά στην ιστορία πολεμήσαμε και αυτή ήταν για την ανεξαρτησία μας απέναντι στους Ισπανούς» σημείωσε χαρακτηριστικά.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ