H υπόθεση Φώκλαντς: από την αφάνεια στην επιφάνεια

H επέτειος των 30 χρόνων από την εισβολή της Αργεντινής έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον αρκετών ειδησεογραφικών δικτύων κυρίως βρετανικών και ισπανικών, Ανταποκρίσεις, αποστολές, συνεντεύξεις με τους κατοίκους. Μια διαφορετική «εισβολή» σε ένα μέρος, που όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένας Ισπανός δημοσιογράφος της El Pais, «όλοι ξέρουν τους πάντες».

Η αλήθεια είναι ότι τα Νησιά και οι κάτοικοί τους πέρασαν από την αφάνεια της δεκαετίας του 1970 στο διεθνές προσκήνιο στις αρχές του 1980, για να κερδίσουν μέσα σε λίγα χρόνια όλα όσα δεν είχαν κερδίσει τον τελευταίο αιώνα.

Τα χτυπήματα βέβαια είχαν έρθει πολύ νωρίτερα: το άνοιγμα της Διώρυγας του Παναμά το 1914 άλλαξε τις θαλάσσιες διαδρομές και ο Νότιος Ατλαντικός έχασε μέρος της κίνησης.

Όσο για το εμπόριο μαλλιού (στο νησί αφθονούν τα πρόβατα), αυτό ήταν έτσι κι αλλιώς μια εύθραυστη αγορά. Από τους σχεδόν 2.500 κατοίκους τη δεκαετία του 1930, έμειναν μόλις 1.800 το 1980. Αρκετοί επέστρεφαν στη Βρετανία.

Τη δεκαετία του 1970 ήταν κοινό μυστικό ότι με την ύφεση και την κοινωνική αναταραχή που χτυπούσε τη Βρετανία, η κυβέρνηση θα έβρισκε έναν τρόπο «συνεννόησης» με την Αργεντινή.Άλλωστε κανείς ποτέ δεν αμφισβήτησε το επιχείρημα ότι τα Νησιά είναι μια ανάσα από την ηπειρωτική χώρα.

«Σιγά-σιγά μάς έδιναν στην Αργεντινή» λέει στον Guardian o Τζον Φόουλερ, διευθυντής της τοπικής εφημερίδας Penguin News.

Πράγματι στις αρχές της δεκαετίας του 1980, η Θάτσερ έστειλε έναν ανώτερο αξιωματούχο του Φόρεϊν Όφις, τον Νίκολας Ρίντλεϊ, να συζητήσει με τους ντόπιους το «ιδιοκτησιακό καθεστώς».

Κανείς από τους κατοίκους δεν χάρηκε ιδιαίτερα που τον είδε. Εκείνος φέρεται να τους είπε σε έντονο ύφος, ότι «αν συνεχίσετε να είστε τόσο αμετακίνητοι, θα βρείτε τον μπελά σας, γιατί εμείς δεν πρόκειται να στείλουμε και τον Στόλο».

Λίγους μήνες αργότερα ήρθε η εισβολή και ο Πόλεμος. «Οι λάθος υπολογισμοί της Θάτσερ έφεραν την εισβολή» λέει στην ίδια εφημερίδα ένας τοπικός πολιτικός.

Τα πράγματα άλλαξαν μετά το 1982, όμως, η ιδέα για το πώς θα αλλάξουν φαίνεται ότι ήταν παλαιότερη.

Το 1975 ο βουλευτής των Εργατικών λόρδος Σάκλετον, γιος του φανατικού της εξερεύνησης στην Ανταρκτική Έρνεστ Σάκλετον, επισκέφθηκε τα Νησιά με σκοπό να ανακαλύψει τι ακριβώς χρειάζονται για να «προκόψουν».

Μίλησε με πολλούς, ρώτησε τι νιώθουν για την Αργεντινή και τι χρειάζονται. Τα ευρήματά του ήταν ενδιαφέροντα, αλλά και αναμενόμενα για ένα μέρος τόσο απομονωμένο: διαζύγια, αλκοόλ, μηδέν προοπτική, αγροτική παραγωγή που θύμιζε την εποχή της φεουδαρχίας, κακές δημόσιες υπηρεσίες.

Για τον βουλευτή των Εργατικών, η λύση ήταν απλή. Το Κράτος έπρεπε να επενδύσει περισσότερο: δρόμοι, σχολεία, αεροδρόμιο, βοήθεια στους αγρότες, έρευνες για πετρέλαιο, ζώνη αποκλειστικής εκμετάλλευσης για την αλιεία κλπ. Φυσικά με κονδύλια από το Λονδίνο.

Η αναφορά του υποβλήθηκε στην τότε κυβέρνηση των Εργατικών, που όμως είχε άλλες σκοτούρες. Βγήκε όμως από το συρτάρι με πρωτοβουλία της Μάργκαρετ Θάτσερ μετά το 1982.

Και μπορεί η Μάργκαρετ Θάτσερ να ιδιωτικοποίησε τα πάντα στην Γηραιά Αλβιώνα, όμως για τα Νησιά στον Νότιο Ατλαντικό δεν είχε καμία αντίρρηση να φέρει αυτό το σκανδιναβικό μοντέλο πρόνοιας με το Κράτος σε ρόλο επιχειρηματία.

Ιδού ορισμένα παραδείγματα: δωρεάν περίθαλψη με έξοδα της τοπικής κυβέρνησης, ακόμα και για μεταφορά ασθενών στην φιλική Χιλή, χρηματοδότηση των νέων για σπουδές στη Βρετανία.

Δημοτικός φόρος δεν υπάρχει, ΦΠΑ επίσης δεν υπάρχει. Οι άδειες αλιείας που χορηγεί η τοπική κυβέρνηση από το 1986 σε μια εξαιρετικά πλούσια σε ψάρι περιοχή, έφερε στα Φώκλαντς πλοία από τη Χιλή, αλλά και τη Ασία. Κυρίως όμως γέμισε τα τοπικά δημόσια ταμεία με χρήματα.

Από κοντά και ο τουρισμός, οι πιγκουίνοι που δεν φεύγουν συχνά, τα ταξίδια στην Ανταρκτική, η περιέργεια αρκετών να δουν «αυτά τα Νησιά». Το 2011, περίπου 69.000 ταξιδιώτες επισκέφθηκαν τα Νησιά (μέσω κρουαζιέρας) αφήνοντας έσοδα 12 εκατ. δολαρίων.

Και τώρα έρχεται και η ώρα των ερευνών για υδρογονάνθρακες.

Όπως αναφέρει ο Guardian, το Λονδίνο δαπανά 60 εκατ. λίρες για την ασφάλεια των Νησιών, περίπου 20.000 λίρες ανά κάτοικο. Σαφέστατα μεγαλύτερη κατά κεφαλήν δημόσια δαπάνη από ό,τι στη Βρετανία.

Και μιλώντας για κατοίκους: εκεί που ήταν μόλις 1.800, τώρα ξεπερνούν τις 3.000. Σημειώνεται ότι το 28% του σημερινού πληθυσμού γεννήθηκε μετά τον Πόλεμο.

Επιπλέον, με νόμο που πέρασε από τη Βουλή των Κοινοτήτων, το 1983, οι κάτοικοι των Νησιών έχουν βρετανική ιθαγένεια με όλα τα δικαιώματα.

«Εδώ η ζωή είναι όπως οπουδήποτε αλλού. Δεν υπάρχει κάτι το ξεχωριστό» λέει στην El Pais, o Ρόντι Κορέιο με προέλευση από τη Γαλικία της Ισπανίας, αλλά κάτοικος των Νησιών.

«Εδώ ή ζεις γιατί σου αρέσει ή δεν μένεις» συμπληρώνει ο Μιγκέλ Μπαριέντος, ένας Χιλιανός που ήρθε να ζήσει στα Νησιά, παραδίδοντας μαθήματα ισπανικών ή δουλεύοντας ως μεταφραστής για τις αποστολές και τα πληρώματα των αλιευτικών.

«Είμαστε μια μικρή κοινότητα με ελάχιστα από τα προβλήματα που συναντά κανείς οπουδήποτε αλλού: ελάχιστη ανεργία και εγκληματικότητα, αλλά από την άλλη είμαστε μια μικρή κοινωνία που όλοι σχεδόν γνωρίζονται. Το κουτσομπολιό είναι το λάδι που κινεί την μηχανή» συμπληρώνουν άλλοι.

Από την αφάνεια και την εγκατάλειψη, στην πρώτη γραμμή: επενδύσεις, τουρισμός, πετρέλαιο, ενδιαφέρον.

Υπερηφάνεια για την καταγωγή, για τη βρετανική σημαία που κυματίζει παντού. Δυσπιστία, ακόμα μεγαλύτερη πλέον, για τις προθέσεις της Αργεντινής.

Το ζητούμενο δεν είναι η στρατιωτική εισβολή, αυτό λύθηκε. Ζητούμενο για τους κατοίκους μιας μικρής κοινότητας είναι να διαχειριστούν το αυξανόμενο παγκόσμιο (οικονομικό) ενδιαφέρον…

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ