20 χρόνια μέτα την Επανένωση: Να πέσει το τελευταίο «τείχος» της Ευρώπης

Όταν ο παππούς μου στη Γερμανία άκουγε τη λέξη «DDR» το βλέμμα του σκοτείνιαζε. Απεχθανόταν την «κομμουνιστική λύτρωση». Του έφερνε στη μνήμη τα χρόνια της φυλακής. Η νέα του ζωή στην εξορία, μακριά από την πατρίδα και τους συγγενείς του ήταν κατάληξη μιας περιπετειώδους καταδίωξης που τον οδήγησε σε μια άλλη, γειτονική χώρα που ονομαζόταν επίσης Γερμανία.

Έπρεπε να περάσουν τριάντα χρόνια για να επιστρέψει στην πρώην πατρίδα του. Όταν γύρισε ήταν πια ελεύθερος. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989 σημάδεψε όχι μόνο τη δική του ζωή ή την επανένωση ενός ολόκληρου έθνους ή το τέλος ενός πολιτικού καθεστώτος, αλλά πάνω από όλα την αρχή της ενοποίησης της Ευρώπης.

Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου και η επανένωση της Γερμανίας, ήταν σημαντική ιδίως από ευρωπαϊκή άποψη. Επιτέλους, ότι ανήκε μαζί μπορούσε να σμίξει και να αναπτυχθεί μαζί. Υπάρχει όμως ακόμα μια πτυχή των γεγονότων: Χωρίς τη συναίνεση και συνεργασία των υπόλοιπων χωρών της Ευρώπης δεν θα υπήρχε επανένωση.

Στην περίπτωση αυτή συνεισέφεραν τόσο η Δυτική όσο και η Ανατολική Ευρώπη. Ενώ γενικότερα επικρατούσε για δεκαετίες η ευρεία γνώμη ότι η Γερμανία είναι εκ φύσεως μια αποσταθεροποιητική δύναμη στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, η κυβέρνηση του Χελμουτ Κολ κατάφερε τελικά να κερδίσει την εμπιστοσύνη των εταίρων. Έτσι, πολλές ήταν οι χώρες, μεταξύ άλλων και η Ελλάδα, που υποστήριξαν την επανένωση της Γερμανίας. Για παράδειγμα χωρίς τους Γάλλους, τους Πολωνούς, χωρίς το ηρωικό συνδικαλιστικό κίνημα Σολινταρνοσκ, δεν θα έπεφτε η σιδερένια κουρτίνα ούτε θα πανηγυρίζαμε το τέλος ενός καταπιεστικού καθεστώτος.

Είκοσι χρόνια αργότερα, η ενωμένη Γερμανία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο. Η συμβίωση των Γερμανών πολιτών της δυτικής και ανατολικής περιφέρειας είναι αρμονική. Στο πέρασμα των πρώην συνόρων δε θυμίζει πια τίποτα κάτι από τον άλλοτε διαχωρισμό.

Εν τω μεταξύ η χώρα έχει αναλάβει σημαντικό ρόλο στην ενωμένη Ευρώπη. Ο φόβος ότι η Γερμανία, ο τεράστιος αυτός κολοσσός στην καρδιά της Ευρώπης, θα ακολουθούσε μια ειδική διαδρομή εξαλείφθηκε, μέχρι που το 2009 φαίνεται να επανεμφανίστηκε στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης.

Με το ξέσπασμα της κρίσης του ευρώ, που προκάλεσαν κερδοσκόποι και οίκοι αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, οι προσδοκίες των ευρωπαϊκών χωρών ότι η Γερμανία θα έσπευδε να αναλάβει δράση και διασωστικό ρόλο ως ευρωπαϊκή δύναμη δεν εκπληρώθηκαν. Στο μεγάλο ραντεβού με την ιστορία, η Γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ απέτυχε να σταθεί «στο ύψος των περιστάσεων». Η καθυστερημένη απόφαση της Ανγκελα Μέρκελ να συνδράμει στην οικονομική βοήθεια για την Ελλάδα προκάλεσε όχι μόνο αναστάτωση στην Ευρώπη αλλά προπάντων κόστισε στην ευρωζώνη πολύ περισσότερο από ότι ήταν αναμενόμενο.

Μια αναγκαστική συνέπεια της ατυχούς συγκυρίας ήταν το «ραγισμένο γυαλί» που προκάλεσε η αρνητική δημοσιογραφική κάλυψη του γερμανικού τύπου στις γερμανοελληνικές σχέσεις. Πεποίθησή μου είναι όμως ότι ο αμοιβαίος σεβασμός μεταξύ Ελλήνων και Γερμανών δεν υπέστη σοβαρή ζημιά.

Η επέτειος των 20 χρόνων από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου είναι μια γιορτή που πρέπει να υπενθυμίζει στην Ευρώπη ότι μόνο μια «ενωμένη» Ευρώπη μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της εποχής μας. Ταυτόχρονα η επέτειος αποτελεί έναυσμα για τη Γερμανία να δείξει περισσότερη ευγνωμοσύνη και αλληλεγγύη στις χώρες που κάποτε υποστήριξαν την δική της επανένωση.

Κι όμως, είκοσι χρόνια μετά την ιστορική ενοποίηση υπάρχουν ακόμη «Τείχη» στην Ευρώπη. Το τελευταίο τείχος που διαχωρίζει την ήπειρο και διαιρεί ένα λαό εξακολουθεί να στέκεται όρθιο σε μια ευρωπαϊκή πόλη, την Λευκωσία. Ωστόσο υπάρχουν ακόμη Ευρωπαίοι πολίτες που αναζητούν χαμένα δικαιώματα, πρόσφυγες που περιμένουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Η επιθυμία μου ως Ευρωπαίος πατριώτης είναι να βρεθεί σύντομα οριστική λύση στο Κυπριακό ώστε να ενωθεί πραγματικά η Ευρώπη.

Πρέπει να υπογραμμισθεί, ότι η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη δεν υφίσταται μόνο στα πλαίσια της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής συνεκτικότητας. Όπως η Ευρώπη χρειάζεται την Γερμανία ως ατμομηχανή της οικονομικής ανάπτυξης, έτσι και η Γερμανία χρειάζεται τους Ευρωπαίους εταίρους και ειδικότερα τους «μικρότερους». Ο ρόλος της Γερμανίας είναι καθοριστικός. Η Γερμανία απέδειξε ότι διαιρεμένοι λαοί μπορούν να ενωθούν – με τη βοήθεια των ευρωπαίων συμμάχων.

Τώρα είναι σειρά της να συμβάλει στην πτώση του τελευταίου «Τείχους του Βερολίνου» στην Ευρώπη.

Του Γιώργου Χατζημαρκάκη, Ευρωβουλευτή

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ