Μικρά, χρήσιμα και περίεργα για τη Λατινική Αμερική

Ένας μικρός κατάλογος με χρήσιμες (λιγότερο ή περισσότερο) πληροφορίες για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Ορισμένοι αριθμοί: Η Λατινική Αμερική καλύπτει το 14,1% της ηπειρωτικής επιφάνειας του πλανήτη, έχει πληθυσμό 590 εκατομμύρια, και συνολικό ΑΕΠ 6,3 τρις. δολάρια ΗΠΑ (2011).

Περιλαμβάνει 20 χώρες και οι κυριότερες γλώσσες είναι τα ισπανικά και τα πορτογαλικά. Μιλούνται επίσης γλώσσες όπως η Quechua, Guaraní, Αymara κλπ.

Το τελευταίο έδαφος που ανήκε στην Ισπανία στη Νότιο Αμερική -μετά τους πολέμους της Ανεξαρτησίας- ήταν η Νήσος Τσιλοέ στην κεντρική Χιλή. Μπορεί η Χιλή να διακήρυξε την Ανεξαρτησία της στις 12 Φεβρουαρίου 1818, ωστόσο, οι Αρχές του Νησιού παρέμειναν πιστές στο Στέμμα μέχρι τις 18 Ιανουαρίου 1826.
Πιθανότατα επειδή κανείς δεν το πρόσεξε.

Η μεγαλύτερη πόλη είναι η Πόλη του Μεξικού, της οποίας ο πληθυσμός αγγίζει τα 9 εκατομμύρια. Για την ιστορία, ιδρύθηκε το 1325, ως πρωτεύουσα των Αζτέκων με το όνομα Τενοτστίτλαν (Tenochtitlan).

Τα ονόματα των χωρών συνδέονται με την ισπανική-πορτογαλική κατάκτηση, όμως αρκετές χώρες διατήρησαν την προ-Κολομβιανή τους ονομασία. Μερικά παραδείγματα: η Βολιβία πήρε το όνομά της από τον Απελευθερωτή Simón Bolívar και η Κολομβία από τον Χριστόφορο Κολόμβο.
Η Βενεζουέλα έχει πιο ενδιαφέρουσα ιστορία: οι καλύβες των ιθαγενών, τις οποίες αντίκρυσαν οι πρώτοι θαλασσοπόροι, θύμιζαν τα αντίστοιχα σπίτια της Βενετίας (Venezia). Έτσι, Βενεζουέλα ήταν κάτι σαν η «μικρή Βενετία». Η Αργεντινή από το λατινικό argentum (ασήμι), ενώ το Μεξικό κράτησε το όνομα του από τη γλώσσα Nahuatl των Αζτέκων.

Η Κόστα Ρίκα είναι η μοναδική χώρα που δεν έχει Ένοπλες Δυνάμεις.

Οι γάμοι ομόφυλων ζευγαριών είναι νόμιμοι στην Αργεντινή και στην Πόλη του Μεξικού. Ίσα δικαιώματα (νομικά, οικονομικά) αναγνωρίζονται και στα ομόφυλα ζευγάρια της Βραζιλίας και της Ουρουγουάης.

H Παραγουάη πολέμησε κατά των Αργεντινής-Χιλής-Ουρουγουάης το διάστημα 1865-1870. Ο πόλεμος κατέστρεψε τη χώρα, σε τέτοιο βαθμό που το 90% των ανδρών σε παραγωγική ηλικία είχε χάσει τη ζωή του. Η κυβέρνηση δεν είχε άλλο τρόπο για την αύξηση του πληθυσμού από το να επιτρέψει την πολυγυνία. Αλλωστε σε πολλές περιοχές της χώρας αντιστοιχούσε ένας άνδρας για κάθε 50 γυναίκες. Η κίνηση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να εδραιωθεί στην κοινωνία της χώρας ο ρόλος της γυναίκας ως αρχηγού της οικογένειας, κάτι που σε μεγάλο βαθμό ισχύει και σήμερα.

Η Ακτή του Κουνουπιού ήταν ταινία του 1986 με τον Χάρισον Φορντ, την Έλεν Μίρεν και τον Ρίβερ Φοίνιξ. Στην πραγματικότητα είναι μια περιοχή μεταξύ Νικαράγουας και Ονδούρας, την οποία διεκδικούσαν Ισπανοί και Βρετανοί από το 1655 έως το 1860. Τελικά επικράτησαν οι Βρετανοί, οι οποίοι δημιούργησαν ένα προτεκτοράτο. Το 1894 έγινε τμήμα ης Νικαράγουας.

Οι Παναμερικανικοί Αγώνες ξεκίνησαν το 1951 στην Αργεντινή. Η Ελλάδα είχε τότε στείλει τον αθλητή Αριστείδη Ρουμπάνη για να μεταφέρει τη φλόγα στο Στάδιο του Μπουένος Αίρες.
Έγινε δεκτός από το τότε προεδρικό ζεύγος της χώρας Χουάν και Εύα Περόν.

H μόνη χώρα που έχει διοργανώσει Ολυμπιακούς Αγώνες είναι το Μεξικό το 1968. Ολυμπιακοί Αγώνες θα γίνουν το 2016 στο Ρίο ντε Ζανέιρο. Οι χώρες της περιοχής έχουν κερδίσει συνολικά 477 μετάλια: 128 χρυσά, 153 αργυρά, 196 χάλκινα. Τα περισσότερα χρυσά έχουν κερδίσει η Κούβα (194), η Βραζιλία (91) και η Αργεντινή (66). Δεν έχουν κερδίσει ποτέ μετάλλιο το Ελ Σαλβαδόρ, η Γουατεμάλα, η Βολιβία, η Ονδούρα και η Νικαράγουα. Η Παραγουάη κέρδισε το μοναδικό μετάλλιο στην ιστορία της (αργυρό) στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, το 2004.

Οι πορείες με τις κατσαρόλες, γνωστές ως cacerolazo, ξεκίνησαν το 1971 στη Χιλή από γυναικείες οργανώσεις της μεσαίας και ανώτερης τάξης που ήθελαν να δείξουν πόσο άσχημα ήταν τα πράγματα στη Χιλή του σοσιαλιστή προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε.

Η πρώτη χώρα που έδωσε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες ήταν ο Ισημερινός το 1929.

Πέντε προσωπικότητες της Λατινικής Αμερικής έχουν κερδίσει Νόμπελ Ειρήνης: πρώτος το 1936 ο Αργεντινός νομικός, πολιτικός και υπουργός Εξωτερικών Κάρλος Σααβέδρα Λάμας για τις προσπάθεις εδραίωσης της Ειρήνης παγκοσμίως. Ο ίδιος το 1933 είχε συντάξει ένα Αντιπολεμικό Σύμφωνο, το οποίο υπέγραψαν χώρες της περιοχής, αλλά και της Ευρώπης: Ιταλία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία. Ακολούθησε με Νόμπελ Ειρήνης το 1980 ο επίσης Αργεντιός Αδόλφο Πέρες Εσκιβέλ για τις προσπάθειες προάσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το 1982 το Νόμπελ απονεμήθηκε στον Μεξικανό διπλωμάτη Αλφόνσο Γκαρσία Ρόμπλες, το 1987 στον πρόεδρο της Κόστα Ρίκα Όσκαρ Αρίας και το 1992 στη Ριγομπέρτα Μεντσού, γνωστή για τους αγώνες που δίνει στην Γουατεμάλα για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων.

Παρά τα Νόμπελ Ειρήνης, οι λαοί της Λατινικής Αμερικής έχουν κατ’ επανάληψη εμπλακεί σε πολέμους κάθε μορφής: εμφύλιοι, «βρώμικοι» (στη διάρκεια των δικτατοριών της δεκαετίας του 1970 και 1980), πολέμους λόγω εδαφικών διαφορών, ακόμα και ένας πόλεμος με τη Βρετανία, το 1982.

Σημαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων έχουν επίσης κερδίσει Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το 1945 η Χιλιανή ποιήτρια Γκαμπριέλα Μιστράλ (κανονικο όνομα: Λουσίλα Γκοδόι Αλκαγιάγα), το 1967 ο Μιγκέλ Ανχελ Αστούριας από την Γουατεμάλα, το 1971 ο Χιλιανός Πάμπλο Νερούδα, το 1982 ο Κολομβιανός Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, το 1990 ο Μεξικανός Οκτάβιο Πας και το 2010 ο Περουβιανός Μάριο Βάρκας Λιόσα.

Mακρύς ο κατάλογος των ανθρώπων της Έβδομης Τέχνης που έχουν κερδίσει Όσκαρ. Ο Χοσέ Φερέρ από την Κόστα Ρίκα κέρδισε Όσκαρ α’ ανδρικού ρόλου το 1950 για την ταινία Σιρανό ντε Μπερζεράκ. Όσκαρ β΄ανδρικού ρόλου κέρδισε δύο φορές ο γεννημένος στο Μεξικό Αντονι Κουίν: το 1952 για το Viva Zapata και το 1956 για το Lust for Life με θέμα τη ζωή του Βίνσεντ Βαν Γκογκ (πρωταγωνιστούσε ο Κερκ Ντάγκλας).
Το ίδιο βραβείο κέρδισε το 2000 ο Μπενίσιο ντελ Τόρο για το Traffic. H θρυλική Ρίτα Μορένο από το Πουέρτο Ρίκο κέρδισε Όσκαρ β΄γυναικείου ρόλου το 1961 για το West Side Story.
Δύο ταινίες από την Αργεντινή έχουν βραβευθεί με Όσκαρ καλύτερης ξένης τανίας: το 1985 Η Επίσημη Ιστορία (Historia Oficial) του Λουις Πουένσο και το 2009 Το Μυστικό στα Μάτια της (El secreto en sus ojos) του Χουάν Χοσέ Καμπανέλα.
Η μουσική έχει επίσης χαρίσει Όσκαρ στους Αργεντινούς Λουίς Μπακαλόβ (1996, Il Postino), Γουστάβο Σανταολάγια (2005, 2006 Brokeback Mountain, Babel) και στον Ουρουγουανό Χόρχε Ντρέξλερ το 2006 με την ταινία Babel.
Tέλος, ο Αλεχάνδρο Γκονσάλες Ινιάριτου από το Μεξικό κέρδισε Όσκαρ σκηνοθεσίας για την ταινία Babel (2006).

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ