ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ: Από τη χρεοκοπία και τα ελικόπτερα στην εποχή της Cristina

H Aργεντινή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Νοτίου Αμερικής με 2.791.810 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 40 εκατομμύρια κατοίκους.

Η ιστορία της Αργεντινής τα έχει όλα: οικονομική ευημερία και σταθερότητα, πολιτική αναταραχή, συγκρούσεις μεταξύ συντηρητικών και φιλελεύθερων, σκληρά δικτατορικά καθεστώτα, ηγέτες που αγαπήθηκαν με πάθος, ακόμα και πόλεμο με την… Βρετανία.

Την νεότερη πολιτική ιστορία σφράγισε με την παρουσία του ο Χουάν Ντομίνγκο Περόν (1895-1974), πρόεδρος το διάστημα 1946-1955 και 1973-1974. Χαρισματικός ηγέτης, στηρίχθηκε στα εργατικά συνδικάτα για εδραιώσει την εξουσία του, θέτοντας σε εφαρμογή ένα ευρύ πρόγραμμα κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε και η δεύτερη σύζυγός του Έβα Περόν (1919-1952), η οποία λειτουργούσε ως η καταλύτης της πολιτικής του. Ως πρόεδρος του Ιδρύματος Eva Peron, βοηθούσε τους φτωχούς και άπορους, ενώ αργότερα ίδρυσε τη γυναικεία πτέρυγα του Περονικού Κόμματος, δίνοντας για πρώτη φορά στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.

Με τον περονισμό, ασφαλώς δεν συμφωνούσαν όλοι. Οι διαφωνούντες, είτε εγκατέλειπαν τη χώρα (μεταξύ αυτών γνωστοί ηθοποιοί, συγγραφείς και διανοούμενοι) είτε φυλακίζονταν. Ουσιαστικά η Αργεντινή είχε χωριστεί σε περονιστές και αντιπερονιστές.

Μετά την πτώση του -το 1955- ακολουθούσαν στρατιωτικές δικτατορίες και πολιτικές κυβερνήσεις, των οποίων βασικό μέλημα ήταν να γκρεμίζουν ή να απαγορεύουν ό,τι θύμιζε τον Περόν.

Στα 18 χρόνια εξορίας του Περόν, στην Αργεντινή τα εργατικά συνδικάτα έδιναν τη δική τους μάχη για την προάσπιση της κληρονομίας του, ενώ αργότερα εμφανίστηκαν αντάρτικα κινήματα πόλεων, όπως οι Montoneros.

Από τις πλέον θεαματικές ενέργειες των Montoneros ήταν η απαγωγή και δολοφονία του Πέδρο Εουχένιο Αραμπούρου (1903-1970), του στρατιωτικού που συμμετείχε στο στρατιωτικό κίνημα που ανέτρεψε τον Περόν.

Ο Περόν επέστρεψε με επεισοδιακό τρόπο στην Αργεντινή το 1973 και εξελέγη εκ νέου πρόεδρος. Ένα χρόνο αργότερα πέθανε και η εξουσία πέρασε στα χέρια της τρίτης συζύγου του Ισαμπέλ Μαρτίνες ντε Περόν.

Η τελευταία ανατράπηκε το 1976 για να ακολουθήσει ίσως η σκληρότερη δικτατορία που γνώρισε ποτέ η χώρα.

Κατέρρευσε το 1983, ενώ είχε προηγηθεί ο αποτυχημένος πόλεμος στα Νησιά Φόκλαντς (για τους Αργεντινούς τα νησιά ονομάζονται Μαλβίνας) . Οι στρατηγοί, πάντως, εξασφάλισαν για αρκετά χρόνια αμνηστεία για τα εγκλήματά τους.

Το 1989 στην εξουσία ήλθε ο εξαιρετικά επικοινωνιακός Κάρλος Μένεμ. Αν και περονιστής, ήταν υπέρμαχος της ελεύθερης οικονομίας, απελευθέρωσε πλήρως την αγορά, προχώρησε σε σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις και εισήγαγε το νέο πέσο με ισοτιμία 1:1 με το αμερικανικό δολάριο. Το πέσο όμως αποδείχθηκε πολύ «λίγο» για να αντέξει αυτή τη σχέση και η οικονομία μετά από αρκετά χρόνια κατέρρευσε.

Ο Μένεμ ολοκλήρωσε τις δύο θητείες του το 1999. Οι Ριζοσπάστες (UCR) που ήλθαν στην εξουσία με τον Φερνάντο ντε λα Ρούα, κληρονόμησαν μια σχεδόν χαοτική κατάσταση, η οποία έμοιαζε αδύνατον να ελεγχθεί.

Το 2001 υπήρξε μια χρονιά-ορόσημο στην Ιστορία της χώρας: η οικονομία κατέρρευσε, το νόμισμα έχασε τουλάχιστον 30% της αξίας του, τεράστια κεφάλαια βγήκαν από τη χώρα, ενώ το μόνο που μπήκε ήταν οι περιορισμοί στις αναλήψεις χρημάτων…

Η λαϊκή δυσαρέσκεια κορυφώθηκε το Δεκέμβριο του 2001, όταν το Μπουένος Αϊρες εξερράγη: δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στις συγκρούσεις με την Αστυνομία, η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και ο Ντε Λα Ρούα εγκατέλειπε το Προεδρικό Μέγαρο με ελικόπτερο.

Η Αργεντινή επέστρεφε σε μια γνώριμη περίοδο: αυτή της εναλλαγής προέδρων ανά… εβδομάδα.

Τελικά, ένας άγνωστος περονιστής από την αριστερή πτέρυγα του κόμματος, ο Νέστορ Κίρσνερ ανέλαβε να σώσει τη χώρα.

Ο Νέστορ Κίρσνερ ήρθε από το πουθενά (πιο συγκεκριμένα, από τη μακρινή Παταγονία) για να διεκδικήσει και να πετύχει την εκλογή του στην προεδρία το 2003.

Παρά το γεγονός ότι είχε συμμετάσχει παλαιότερα σε σχέδια ιδιωτικοποίησης των πετρελαίων, προσπάθησε να βγάλει τη χώρα από την κρίση με ένα τελείως διαφορετικό σχέδιο.

Βλέποντας ότι το χρέος της Αργεντινής δεν ήταν βιώσιμο, αποφάσισε κούρεμα κατά 76%, το οποίο έγινε με συμμετοχή κυρίως των ιδιωτών.

Στο τέλος του 2005 ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι θα πληρώσει σε μία μόνο δόση το χρέος απέναντι στο ΔΝΤ, γύρω στα 10 δισ. δολάρια, και θα διακόψει κάθε επαφή μαζί του.

Μαζί με τον υπουργό Οικονομικών και στενό του συνεργάτη Ρομπέρτο Λαβάγνια ενίσχυσε την πραγματική οικονομία, αυξάνοντας τους μισθούς και τις συντάξεις.

Χάρη και στην αυτάρκεια της Αργεντινής σε πρώτες ύλες, τρόφιμα κλπ, αλλά και τις συμμαχίες με άλλες χώρες της περιοχής κατάφερε να μειώσει ριζικά τη φτώχεια και να επαναφέρει τη χώρα σε ρυθμούς ανάπτυξης, τους υψηλότερους που γνώρισε ποτέ στην Ιστορία της.

(Επί των ημερών του μπήκε τέλος στο καθεστώς αμνηστείας για τους στρατιωτικούς της περιόδου 1976-1983).

Ο Κίρσνερ αποφάσισε να μην διεκδικήσει την επανεκλογή του στις 28 Οκτωβρίου 2007, παρά το γεγονός ότι η δημοτικότητά του βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα.

Αντ’ αυτού την προεδρία διεκδίκησε η σύζυγός του Κριστίνα Φερνάντες («Πινγκουίνα», όπως την αποκαλούν) δικηγόρος στο επάγγελμα και ήδη γερουσιαστής.

Η Κριστίνα επικράτησε με το συντριπτικό 45% και έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία της χώρας, η οποία εξελέγη με άμεση ψηφοφορία.

Η πρώτη της θητεία στην προεδρία σφραγίστηκε από τη διαφωνία με τον «κάμπο» (όπως αποκαλούνται στην Αργεντινή οι ισχυρές ενώσεις των αγροτών), γεγονός που την έφερε σε οριστική ρήξη με τον αντιπρόεδρό της.

Η δυσαρέσκεια του εκλογικού σώματος απέναντί της έγινε αποτυπώθηκε στις ενδιάμεσες εκλογές του 2009, όταν έχασε την πλειοψηφία στο Κογκρέσο. Ακόμα και ο σύζυγός της (και τέως πρόεδρος) Νέστορ Κίρσνερ ηττήθηκε στην πολυπληθέστερη πολιτεία της χώρας, το Μπουένος Αίρες.

Ωστόσο, η αντιπολίτευση δεν κατάφερε να συνεννοηθεί και να διαμορφώσει ένα κοινό μέτωπο με αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση στην πολιτική της Φερνάντες.

Η κυβέρνηση Φερνάντες ενίσχυσε σημαντικά τα κατώτερα στρώματα με ειδικά επιδόματα στα παιδιά, τις εγκύους, την Τρίτη Ηλικία (αύξηση-εγγύηση των συντάξεων) κλπ.

Παράλληλα, η «ανορθόδοξη» (σύμφωνα με τους αναλυτές της Γουολ Στριτ) οικονομική της πολιτική είχε σαν αποτέλεσμα να ενισχυθεί η εγχώρια βιομηχανία και να αυξηθούν οι θέσεις εργασίας.

Επιπλέον, η Αργεντινή έχει γίνει μία από τις βασικότερες προμηθεύτριες χώρες της Κίνας, κυρίως σε σόγια, καλαμπόκι και τα παράγωγά τους.

Το 2010 σφραγίστηκε από τον ξαφνικό θάνατο του Νέστορ Κίρσνερ, γεγονός που τελικά ενίσχυσε τη δημοφιλία της προέδρου.

Η Κριστίνα Φερνάντες επανεξελέγη το 2011 με το σαρωτικό 54% των ψήφων. Η δεύτερη θητεία της για την οποία επέλεξε πιο προσεκτικά τον αντιπρόεδρό της, δεν αναμένεται να είναι τόσο εύκολη, δεδομένου ότι η Αργεντινή οφείλει να προσαρμόσει τον προστατευτισμό της στην παγκόσμια οικονομική κρίση.

Επιπλέον, οι συνεχείς ρυθμοί ανάπτυξης έχουν οδηγήσει τον πληθωρισμό σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Οι προκλήσεις της νέας εποχής για την παντοδύναμη -πλέον και Κοινοβουλευτικά- πρόεδρο είναι πολλές.

H μεγαλύτερη όμως πρόκληση ήταν τελικά προσωπική: λίγο προτού εκπνεύσει το 2011 η Κριστίνα Φερνάντες διεγνώσθη με καρκίνο του θυρεοειδούς και στις αρχές του 2012 υποβλήθηκε σε επιτυχή επέμβαση.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ