Βενεζουέλα: Στη Βολιβαριανή Δημοκρατία του Ούγκο Τσάβες

Η Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας έχει έκταση 916.445 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 25,7 εκατομμύρια.

Η χώρα απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Ισπανία το 1810, ενώ το 1830 αποχώρησε από την Ένωση με τη Μεγάλη Κολομβία και έγινε πλέον ανεξάρτητη με πρωτεύουσα το Καράκας.

Ακολούθησαν αρκετές δεκαετίες πολιτικής κρίσης και στρατιωτικών καθεστώτων, όπως αυτό του στρατηγού Χουάν Βισέντε Γκόμες (1908-1935) και του Μάρκος Πέρες Χιμένες (1948-1958).

Το 1958 εξελέγη πρόεδρος ο Ρόμουλο Μπετανκούρτ, επικεφαλής του ιστορικού κόμματος της χώρας Δημοκρατική Δράση (AD). Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 η χώρα γνώρισε τεράστια οικονομική ανάπτυξη χάρη στο πετρέλαιο. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν ριζικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν η πτώση των διεθνών τιμών του μαύρου χρυσού έφερε οικονομική λιτότητα και κοινωνική αναταραχή.

Το 1992, ακούγεται για πρώτη φορά το όνομα του Ούγκο Τσάβες Φρίας. Αξιωματικός των Ένοπλων Δυνάμεων, ο Τσάβες προσπάθησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει τον πρόεδρο Κάρλος Αντρες Πέρες. Συνελήφθη και καταδικάστηκε σε φυλάκιση δύο ετών, στη συνέχεια όμως του χορηγήθηκε χάρη.

Ο Τσάβες εξελέγη πρόεδρος το 1998 και από τότε επιχείρησε να αλλάξει τα πάντα: αναδιανομή της γης, προγράμματα μόρφωσης, περίθαλψης και παιδείας για τους φτωχούς, αλλά και «ράλι» στρατιωτικών εξοπλισμών.

Όλα χάρη στα έσοδα από το πετρέλαιο. Ο ίδιος άλλαξε ακόμα και το όνομα της χώρας από Δημοκρατία της Βενεζουέλας σε Βολιβαριανή Δημοκρατία της Βενεζουέλας σε μια προσπάθεια να αναβιώσει το όραμα του «Απελευθερωτή» Σιμόν Μπολίβαρ. Αργότερα, άλλαξε και τη σημαία της Βενεζουέλας (προσέθεσε ένα αστέρι), ενώ αλλαγές επήλθαν και στο επίσημο έμβλημα της χώρας.

Το 2002, ο Στρατός προσπάθησε να τον ανατρέψει, ωστόσο, επανήλθε δύο 24ωρα αργότερα θριαμβευτής. Ακόμα και το δημοψήφισμα της αντιπολίτευσης για την έξωσή του, το 2004, απέτυχε.

Με ένα εξαιρετικά επικοινωνιακό και χαρισματικό στυλ, ο Τσάβες οραματίστηκε ένα νέο δρόμο προς το σοσιαλισμό. Έχουν μείνει στην ιστορία οι εκφράσεις που κατά καιρούς χρησιμοποίησε κατά του
τέως προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Ο. Μπους, και της ΥΠΕΞ Κοντολίζα Ράις.

Εξίσου θρυλική και η έκρηξη του βασιλιά της Ισπανίας Χουάν Κάρλος σε Σύνοδο των Χωρών της Λατινικής Αμερικής, εξαιτίας του Τσάβες.

Το λόγο είχε ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας Χοσέ Θαπατέρο. Ο Τσάβες όμως τον διέκοπτε μονίμως, χρησιμοποιώντας απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για τον προκάτοχό του στην πρωθυπουργία της Ισπανίας Χοσέ Μαρία Αθνάρ.

Κάποια στιγμή ο βασιλιάς πετάχτηκε από τη θέση του: «Γιατί δεν το βουλώνεις;» είπε στον Ούγκο Τσάβες.

Οι αντίπαλοί του Τσάβες δεν ήταν λίγοι. Ωστόσο, η αντιπολίτευση δεν είχε πάντα ενιαία φωνή. Το 2012 είδε το momentum: ήταν ίσως μια μοναδική ευκαιρία να αναδειχθεί σε αξιόπιστη εναλλακτική, δεδομένου ότι η χώρα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα.

Μεταξύ άλλων, είχε τον υψηλότερο πληθωρισμό στη Λατινική Αμερική και η κυβέρνηση Τσάβες επιχειρούσε με πλαφόν στις τιμές να ελέγξει την ακρίβεια.

Το πλαφόν ίσχυσε από τον Ιούλιο του 2011 με το αιτιολογικό ότι το «σπεκουλάρισμα» των ιδιωτικών εταιρειών ευθύνεται για την άνοδο στις τιμές βασικών αγαθών.

Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Βενεζουέλας που δημοσιεύτηκαν στην ισπανική εφημερίδα El Pais, ο πληθωρισμός έκλεισε στο 27,5% το 2010. Όμως στα τρόφιμα το ποσοστό της ανόδου των τιμών έφτασε ακόμα και το 40%.

Επιπλέον, η χώρα αντιμετώπιζε πρόβλημα ασφάλειας. Ακόμα και ο ίδιος ο Τσάβες αναγνώρισε την ανάγκη να χρησιμοποιήσει μονάδες του Στρατού για να καταπολεμήσει την εγκληματικότητα.

Το Φεβρουάριο του 2012 η αντιπολίτευση επέλεξε τον 39χρονο Ενρίκε Καπρίλες Ραντόνσκι εν όψει των εκλογών του Οκτωβρίου.

Αρκετοί πολιτικοί αναλυτές συμφωνούσαν ότι ίσως ήταν η πρώτη φορά που η Αντιπολίτευση διεκδικούσε με αξιώσεις την προεδρία, αφού επέλεξε έναν μετριοπαθή υποψήφιο, άφθαρτο και ικανό να γοητεύσει ακόμα και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα που παραδοσιακά στήριζαν τον Τσάβες.

«Το να πουλήσεις στους πολίτες ότι το παρελθόν είναι καλύτερο από το παρόν είναι εντελώς ανόητο, γιατί το παρόν ήλθε ως απόρριψη του παρελθόντος. Ο Καπρίλες είναι ο πλέον ικανός να διαψεύσει την εντύπωση που πάντα υπήρχε στην κοινή γνώμη ότι η αντιπολίτευση επιθυμεί απλώς να φέρει στην εξουσία το παρελθόν: είναι η ηλικία του, είναι το προφίλ του, είναι το γεγονός ότι δεν τον στήριξε κανένα από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα» έλεγε στην El Pais πολιτικός αναλυτής.

Για την ιστορία, ο 39χρονος Καπρίλες προέρχονταν από οικογένεια εβραίων που διέφυγαν από την Ευρώπη στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, εγκαταστάθηκε στην Βενεζουέλα και έκανε περιουσία.

Η οικογένειά του ελέγχει τράπεζα, κατασκευαστική εταιρεία, Μέσα Ενημέρωσης, αλλά και τη μεγαλύτερη αλυσίδα κινηματογράφων στη χώρα.

Ο ίδιος σε αντίθεση με τα αδέλφια του, ασχολήθηκε με την πολιτική και σε ηλικία 26 χρονών έγινε ο νεότερος πρόεδρος της Βουλής.

Ο Τσάβες πάντως, έδινε από τότε και μια πιο προσωπική μάχη: αυτή του να αναρρώσει πλήρως από τον καρκίνο, αλλά και από τις φήμες που κατά καιρούς κυκλοφορούσαν ότι η ανάρρωση είναι μύθος.

Απόστολος Ρουμπάνης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ