O υπερ-πρόεδρος Σαρκό μάχεται για δεύτερη θητεία

Ο Νικολά Σαρκοζί διεκδικεί την επανεκλογή προβάλλοντας το προφίλ του ισχυρού ηγέτη, με άξονα το δίπολο ασφάλεια-μετανάστευση. Μόνο που αυτή τη φορά δεν έχει το… ελαφρυντικό του «πρότερου μη προεδρικού βίου», ούτε μια Γαλλία να παρουσιάσει τόσο ριζικά μεταμορφωμένη και οικονομικά άτρωτη όσο υποσχόταν όταν περνούσε πέντε χρόνια πριν τις πύλες του Μεγάρου των Ηλυσίων με την ισχυρότερη λαϊκή εντολή από το 1958 και τον Ντε Γκωλ.

Στην Ευρώπη της κρίσης, της λιτότητας και της σιδηράς δημοσιονομικής πειθαρχίας, που συνυπογράφει ακολουθώντας τη Γερμανίδα καγκελάριο, Άνγκελα Μέρκελ, λέγοντας συχνά στους Γάλλους «καλύτερα Γερμανία, παρά Ελλάδα», ο Σαρκοζί επιμένει ότι η πολιτική του διέσωσε τη Γαλλία από την οικονομική καταστροφή. Εκείνος είναι ο «καπετάνιος στο μάτι του κυκλώνα» και σχολιάζει τον σοσιαλιστή αντίπαλό του Φρανσουά Ολάντ ότι συμπεριφέρεται ως «Θάτσερ στο Λονδίνο και Μιτεράν στο Παρίσι». Οδεύει προς τις κάλπες βάζοντας ψηλά στην ατζέντα του «την τάξη, τις αξίες, τη μετανάστευση, την ενσωμάτωση, την ασφάλεια και την εθνική ταυτότητα».

Τα πάνω και κάτω της προεδρικής θητείας Σαρκοζί, η προσωπική ζωή που κόντρα στη γαλλική παράδοση της εχεμύθειας βγήκε σε πρώτο πλάνο σε ένα κράμα δράματος-σαπουνόπερας. Η ροπή του στην πολυτέλεια, οι αμφιλεγόμενες δηλώσεις, τα σκάνδαλα Clearstream, Καράτσιγκειτ, Μπετανκούρ και όχι μόνο, έκαναν τον Φρανσουά Ολάντ να δηλώσει ότι εφόσον εκλεγεί θα είναι ένας «φυσιολογικός» πρόεδρος. Σύμβουλοι του Γάλλου προέδρου απαντούν, ευχόμενοι να επιβεβαιωθούν, πως επί χρόνια ήταν σαν να διαδραματίζεται στην πολιτική σκηνή ένα μονόπρακτο και οι Γάλλοι βαρέθηκαν τον 57χρονο Σαρκοζί, συνεπώς η προεδρική μάχη και η σύγκρουση με έναν υποψήφιο των Σοσιαλιστών στην πραγματικότητα θα ευνοήσει τον Γάλλο πρόεδρο.

Οι προοπτικές όμως δεν είναι τόσο ευοίωνες. Αφού καλλιέργησε επί μήνες κλίμα αναμονής γύρω από την υποψηφιότητά του, ο Σαρκοζί ζητά ξανά την ψήφο των Γάλλων χωρίς να έχει επιφέρει την ανανέωση που υποσχέθηκε το 2007, όταν με το σύνθημα «δούλεψε περισσότερο, κέρδισε περισσότερα» κέρδισε αστικά κοινωνικά στρώματα και εξουδετέρωσε την Σεγκολέν Ρουαγιάλ. Ο πολλά υποσχόμενος Σαρκοζί κατέκτησε τις ψήφους των γυναικών και προσέλκυσε τους εργαζομένους της μεσαίας τάξης στο βορρά που δεν είχαν ψηφίσει υποψήφιο της Δεξιάς από το 1965 και τον Σαρλ ντε Γκωλ. Σήμερα, όμως κατηγορείται για έλλειμμα ή προβολή παρωχήμενων ιδεών και κινδυνεύει να έχει την τύχη του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, του μοναδικού προέδρου μεταπολεμικά που απέτυχε να επανεκλεγεί.

Πολιτική τέλος, λέει ο Σαρκό εάν χάσει την προεδρική μάχη και πέραν της οικονομίας (όπου οι οίκοι του έχουν δείξει την έξοδο από το «κλαμπ» των ΑΑΑ της Ευρωζώνης) ρίχνει το κέντρο βάρους της προεκλογικής εκστρατείας του στο μέτωπο της ασφάλειας και του μεταναστευτικού. Εκεί ο Γάλλος πρόεδρος παίζει… εντός έδρας με δηλώσεις περί πληθώρας ξένων στη Γαλλία και κορόνες (που εκνευρίζουν τη Γερμανία) για έξοδο από τη ζώνη Σένγκεν, αλιεύοντας ψήφους στη δεξαμενή της αντιμεταναστευτικής δεξιάς και του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λεπέν.

Η επίθεση της Τουλούζης λειτούργησε δημοσκοπικά ως «τονωτική ένεση» για τον Σαρκοζί που βγήκε μπροστά με τη δυναμική του ηγέτη που παίρνει μέτρα για την ασφάλεια, απέναντι σε έναν Φρανσουά Ολάντ που ακολουθούσε από απόσταση. Όλες οι δημοσκοπήσεις δίνουν πλέον στον Σαρκό προβάδισμα στον πρώτο γύρο. «Βοήθεια ο Σαρκοζί επιστρέφει» έγραψε το Nouvel Observateur για την αλλαγή της δυναμικής που δεν αποδίδεται όμως αποκλειστικά στην Τουλούζη. Διαφαίνεται μία παράλληλη απογοήτευση των ψηφοφόρων της Αριστεράς από τον Ολάντ που εξάντλησε ήδη από τον Ιανουάριο όλες τις εξαγγελίες του, αντίθετα από τον Σαρκό που κρατά «ζωντανή» την εκστρατεία καταθέτοντας τις προτάσεις του μία προς μία. Οι κεντρώοι ψηφοφόροι φαίνεται, επίσης, σύμφωνα με τους δημοσκόπους να διακρίνουν ένα έλλειμμα ηγεσίας στον υποψήφιο των Σοσιαλιστών, που αποτυγχάνει να γοητεύσει όπως ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν, υποψήφιος της Αριστεράς που κάνει την έκπληξη.

Ο Ολάντ προηγείται όμως σταθερά (αν και με μειωμένο προβάδισμα στο δεύτερο γύρο) και για να κερδίσει έδαφος ο Νικολά Σαρκοζί επιχειρεί να διατηρήσει την εκστρατεία γύρω από τη δική του ατζέντα επιδιώκοντας την επανεκλογή. Μια επανεκλογή που θα θεωρούνταν εντελώς απίθανη, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις, εφόσον ο Σαρκοζί έδινε σήμερα τη μάχη απέναντι στο «καμένο» φαβορί των Σοσιαλιστών Ντομινίκ Στρος-Καν.

Στη δύσκολη αυτή συγκυρία, ο Σαρκοζί έκανε επίσης πίσω με… ελαφρά πηδηματάκια από την πρόσκληση που αναμενόταν να απευθύνει στην Άνγκελα Μέρκελ για κοινή εμφάνισή τους στην προεκλογική εκστρατεία. «Ο Νικολά Σαρκοζί δεν συμπεριφέρεται παρά σαν πειθήνιος, ανίκανος εταίρος της Γερμανίας» έχουν δηλώσει οι Γάλλοι Σοσιαλιστές κατακεραυνώνοντας το δίδυμο Μερκοζί για τη στάση του έναντι της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους και της Ελλάδας -τη «διάσωση» της οποίας συγκαταλέγει ο Σαρκοζί στα επιτεύγματα της προεδρίας του.

Η Γαλλία στα χρόνια του Σαρκοζί

Στα χρόνια της προεδρίας του ο Νικολά Σαρκοζί έχει αποσπάσει χαρακτηρισμούς από «υπερ-πρόεδρος», ο υπερδραστήριος, μαχητικός και αποφασιστικός Σαρκό που ποτέ δεν σταματά, έως και ο «πρόεδρος bling bling» εξαιτίας της ακατανίκητης επιθυμίας του για πολυτέλεια -διακοπές σε γιοτ πλούσιων φίλων, υπερπολυτελή ξενοδοχεία, ακριβά δείπνα. Σε κάποιους μοιάζει με καρικατούρα, θυμίζει «ρόλο σε ιταλική κωμωδία» όπως δήλωνε ο συγγραφέας Πασκάλ Μπρούκνερ στον New Yorker, και το σίγουρο είναι πως έχει αποτελέσει ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τους γελοιογράφους.

Κατ’ άλλους είναι «ο Σαρκοζί ο Αμερικανός», ένα μοντέλο Γάλλου προέδρου που νοιώθει πολύ άνετα να μιλά για το χρήμα και δεν συμβαδίζει με την παράδοση στο Μέγαρο των Ηλυσίων. Αυτός ο τελευταίος χαρακτηρισμός, πάντως, δεν τον δυσαρεστεί καθόλου. «Το θεωρούν προσβολή, εγώ όμως το εκλαμβάνω ως φιλοφρόνηση» είχε δηλώσει σε σύμβουλο του Τζορτζ Μπους, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του WikiLeaks.

Στη διεθνή σκηνή ο Νικολά Σαρκοζί περιγράφεται συχνά ως ατλαντιστής, αν και είχε επίσης ταχθεί κατά του πολέμου στο Ιράκ. Επί προεδρίας του βελτιώθηκαν οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία επέστρεψε επίσημα προς ικανοποίηση της Ουάσινγκτον στις ΝΑΤΟϊκές διοικητικές δομές με την ανάκληση της απόφασης Ντε Γκωλ το 1966. Το Μάρτιο του 2011 τα γαλλικά πολεμικά αεροσκάφη ήταν τα πρώτα που πέταξαν πάνω από τη Λιβύη, στο πλαίσιο της εγκεκριμένης από τον ΟΗΕ επιχείρησης για την προστασία των Λίβυων αμάχων από το καθεστώς του Μουαμάρ Καντάφι, της οποίας ηγήθηκε ο Σαρκοζί μαζί με τον Ντέιβιντ Κάμερον -βλέποντας μία πρόσκαιρη ανάκαμψη στη δημοτικότητά του, που ήταν και παρέμεινε βυθισμένη.

Είχε προηγηθεί το 2008 η επιτυχής διπλωματική μεσολάβηση για τον τερματισμό του σύντομου πολέμου Γεωργίας-Ρωσίας για τη Νότιο Οσετία, ενώ εξίσου θετικά αποτιμήθηκε η συνολική επίδοση του Νικολά Σαρκοζί στην κυλιόμενη προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ. Σταθερά αντίθετος στην τουρκική ένταξη στους κόλπους της ΕΕ, ο Γάλλος πρόεδρος ήλθε συχνά αντιμέτωπος με την ηγεσία στην Άγκυρα με κορύφωση το νόμο για ποινικοποίηση της άρνησης της γενοκτονίας των Αρμενίων που επιχείρησε να περάσει πριν τις κάλπες του 2012.

Στο εσωτερικό μέτωπο, στα τρία πρώτα χρόνια της θητείας του Νικολά Σαρκοζί επιβλήθηκαν φοροαπαλλαγές σε υψηλά εισοδήματα, χαλάρωσε το («καταστροφικό») 35ωρο εβδομαδιαίας εργασίας που είχε θεσπιστεί επί Σοσιαλιστών και επιβλήθηκε -εν μέσω θυελλωδών αντιδράσεων και με τη Γαλλία στους δρόμους- η μεταρρύθμιση που αυξάνει το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης στα 62 από τα 60 χρόνια με αφετηρία το 2018.

Η επιβράδυνση της οικονομίας, η ανεργία που άγγιξε υψηλό 11ετίας, η αλλαγή του συνταξιοδοτικού σε συνδυασμό με μια σειρά σκανδάλων με πρωταγωνιστές υπουργούς, καταβαράθρωσαν τη δημοτικότητα του Γάλλου προέδρου. Η υπομονή των Γάλλων άρχισε να εξαντλείται -και μία ισχυρή «γεύση» έλαβε αργότερα ο Σαρκό όταν λίγο πριν τις εκλογές φυγαδεύτηκε σε ένα μπαρ στη Μπαγιόν για να γλιτώσει από μία επίθεση με αυγά.

Η στάση στο μεταναστευτικό προκάλεσε πολεμική καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας Σαρκοζί. Ο Γάλλος πρόεδρος επέβαλε μέτρα για την πάταξη της παράνομης μετανάστευσης, διέλυσε καταυλισμούς Ρομά και προχώρησε σε απελάσεις μεταναστών. Παράλληλα, όμως, προώθησε μέτρα για την ενσωμάτωση ειδικευμένων μεταναστών στη γαλλική κοινωνία. Επέβαλε ακόμη την απαγόρευση της μουσουλμανικής μαντήλας στους δημόσιους χώρους, τονίζοντας ότι αποτελεί μέσο καταπίεσης των γυναικών.

Όταν η κατάρρευση της Lehman Brothers άρχισε να λαμβάνι διαστάσεις διεθνώς, ο Σαρκοζί υιοθέτησε σταδιακά έναν πιο αντικαπιταλιστικό τόνο στρεφόμενος κατά των κερδοσκόπων και υποσχόμενος να προστατεύσει τη Γαλλία. Η χώρα πορεύτηκε στην οικονομική κρίση με τον Γάλλο πρόεδρο να ενστερνίζεται τη συνταγή Μέρκελ για την έξοδο από την κρίση, ενίοτε διαφωνώντας, αλλά πάντα σε σύμπλευση.

Υπό το βάρος της κρίσης ο πρόεδρος της Γαλλίας επέβαλε περικοπές δαπανών ύψους 65 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ορίζοντα πενταετίας και αυξήσεις φόρων για να σώσει την άριστη αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της Γαλλίας. Όταν το τριπλό ΑΑΑ της γαλλικής οικονομίας «έφυγε» τελικά τον Ιανουάριο του 2012, ο Σαρκοζί… σήκωσε αδιάφορα τους ώμους μπροστά στην ετυμηγορία της Standard & Poor’s και εστίασε στην ανάπτυξη, υποσχόμενος σειρά μέτρων προς ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας.

Στο προεκλογικό μανιφέστο του επιμένει στο σχέδιο της εξοικονόμησης πόρων ύψους 115 δισ. ευρώ έως το 2016. Ο Σαρκοζί έχει ζητήσει την έγκριση της Εθνοσυνέλευσης για μέτρα που θα εξασφαλίσουν 32 δισ. ευρώ σε πρόσθετα έσοδα και λέει ότι θέλει να εξασφαλίσει άλλα οκτώ δισ. ευρώ από νέους φόρους σε μεγάλες επιχειρήσεις και τη φορολόγηση προσώπων που έχουν μεταφέρει κεφάλαια στο εξωτερικό.

«Έχασες μία καλή ευκαιρία να το βουλώσεις» έχει δηλώσει, εν τω μεταξύ, στον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον ενοχλημένος από τις ενστάσεις του επί του γαλλογερμανικού Συμφώνου Δημοσιονομικής Σταθερότητας, που προωθήθηκε τελικώς ανεξαρτήτως της Συνθήκης της Λισαβόνας και χωρίς το Λονδίνο. Το επίμαχο Σύμφωνο σιδηράς δημοσιονομικής πειθαρχίας και κυρώσεων διαμηνύει ότι θα επαναδιαπραγματευτεί εφόσον εκλεγεί ο Φρανσουά Ολάντ, παλεύοντας απέναντι στην «ιερά συμμαχία» συντηρητικών ευρωπαϊκών κυβερνήσεων που υποστηρίζουν τον ομοϊδεάτη τους Σαρκοζί.

Ο δυναμισμός με τον οποίο ανήλθε στη γαλλική εξουσία ο Νικολά Σαρκοζί έφερε ακόμη και εξώφυλλα σε lifestyle περιοδικά που παρομοίαζαν τον πρόεδρο και τη σύζυγό του Σεσιλιά με τους Κένεντι. Η κριτική, πάντως, άρχισε την επομένη κιόλας της θριαμβευτικής νίκης. Στις 6 Μαΐου του 2007 κατέκτησε την προεδρία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας και ακριβώς την επόμενη ημέρα ο νέος ηγέτης αναχώρησε για δύο ημέρες ξεκούρασης στο πολυτελές γιοτ ενός δισεκατομμυριούχου φίλου του. Αυτές οι εξορμήσεις και η προτίμησή του στην πολυτέλεια εξόργιζαν και εξοργίζουν τους Γάλλους.

Στα… ενδότερα της κυβέρνησης ακούγονται φωνές ότι ο Νικολά Σαρκοζί είναι… μανιακός με τον έλεγχο, θέλει τα πάντα να περνούν υπό τα χέρια του και αφήνει ελάχιστη έως καθόλου αυτονομία στους υπουργούς του.

Ο πρόεδρος και η Κάρλα

Η προεδρία Σαρκοζί σηματοδότησε τη ρήξη με τη γαλλική παράδοση της διατήρησης της προσωπικής ζωής των ηγετών της στο.. ημίφως. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις των προκατόχων του Σαρκοζί, Ζακ Σιράκ και Φρανσουά Μιτεράν, ήταν κοινό μυστικό, αλλά μυστικό. Όμως, τα προβλήματα στο γάμο του Νικολά Σαρκοζί και της Σεσιλιά βγήκαν στο φως και έγιναν πρωτοσέλιδα. Και όταν λίγες εβδομάδες μετά το διαζύγιο ήλθε η γνωριμία με την Κάρλα Μπρούνι η Γαλλία έζησε μία πραγματική σαπουνόπερα.

Όργιο φημολογίας και μία μιντιακή… φρενίτιδα όταν ο Νικολά και η Κάρλα φθάνουν μαζί στη Disneyland του Παρισιού, την Αίγυπτο και την Ιορδανία περικυκλωμένοι από φωτογράφους. Ακολουθεί η επιβεβαίωση των σοβαρών προθέσεων του Γάλλου προέδρου απέναντι στο ιταλικής καταγωγής μοντέλο και τραγουδίστρια, που γίνεται στις αρχές του 2008 η Πρώτη Κυρία της Γαλλίας. Τα φλας αστράφτουν γύρω από την Κάρλα Μπρούνι σε κάθε επίσημη εμφάνιση στο πλευρό του Σαρκό.

Και παρά τα σχόλια ότι ήλθε την… κατάλληλη στιγμή, η εγκυμοσύνη της Μπρούνι μένει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και ο Σαρκοζί γίνεται ο πρώτος εν ενεργεία πρόεδρος της Γαλλίας που αποκτά παιδί. Σημεία των καιρών, ο Γάλλος πρόεδρος δεν βρίσκεται με την Κάρλα όταν έρχεται στη ζωή η μικρή Τζουλιά τον Οκτώβριο του 2011, αλλά με την Άνγκελα Μέρκελ στην Φρανκφούρτη σε μία από τις πιο καθοριστικές συνόδους για το μέλλον του ενιαίου νομίσματος.
Ο Γάλλος πρόεδρος έχει ένα γιο από το γάμο του με την Σεσιλιά, και δύο γιους από τον πρώτο του γάμο που έληξε τη δεκαετία του ’90.

Ο δρόμος προς το Μέγαρο των Ηλυσίων

Ο φιλόδοξος Σαρκό ανήλθε στη γαλλική εξουσία προβάλλοντας τον εαυτό του ως αουτσάιντερ που υπόσχεται ένα νέο λαμπρό μέλλον. Γιος Ούγγρου μετανάστη και Γαλλίδας μητέρας ελληνο-εβραϊκής καταγωγής, που χώρισαν το 1960, ο Σαρκοζί, ρωμαιοκαθολικός στο θρήσκευμα, γεννήθηκε και μεγάλωσε στο παρισινό προάστιο Νεϊγί. Αντίθετα από την άρχουσα τάξη στη Γαλλία ο Σαρκοζί δεν φοίτησε στο Ecole Nationale d’ Administration, αλλά ακολούθησε τη δικηγορία.

Η μαχητικότητα και το ανταγωνιστικό του πνεύμα έκαναν τον νεογκωλιστή Σαρκοζί το νεότερο σε ηλικία δήμαρχο που εκλέγεται στη Γαλλία. Έγινε δήμαρχος στη γενέτειρά του Νεϊγί της γαλλικής πρωτεύουσας το 1983, παραμερίζοντας τον υποψήφιο του οποίου… θεωρητικά συντόνιζε την εκστρατεία, και πέντε χρόνια αργότερα εξελέγη στη γαλλική Εθνοσυνέλευση. Παρέμεινε δήμαρχος της Νεϊγί επί 19 χρόνια. Μετά αποφάσισε να κάνει το μεγάλο βήμα για την κεντρική πολτική σκηνή για να εδραιωθεί ως υπουργός Εσωτερικών και μετέπειτα αρχηγός της δεξιάς Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνημα (UMP).

Ο Σαρκοζί δίχασε την κοινή γνώμη της Γαλλίας -και όχι μόνο για τη σκληρή στάση απέναντι στην παράνομη μετανάστευση. Όταν το 2005 διαγκωνιζόταν με τον τότε πρωθυπουργό Ντομινίκ ντε Βιλπέν για τη διαδοχή του Ζακ Σιράκ, ο υπουργός Εσωτερικών Σαρκοζί κατέφυγε σε εμπρηστικές δηλώσεις μιλώντας για «αλήτες» και «αποβράσματα» εν μέσω των ταραχών στα παρισινά προάστια, οδηγώντας πολλούς να τον συγκρίνουν με τον Ζαν-Μαρί Λεπέν.

Ο Ζακ Σιράκ, εν τω μεταξύ, δεν συγχώρησε ποτέ τον προστατευόμενό του για την προδοσία. Ο Σαρκοζί ανέλαβε εκπρόσωπος στην ανεπιτυχή προεδρική απόπειρα του Εντουάρ Μπαλαντούρ το 1995 για να εξασφαλίσει την… αιώνια έχθρα του Σιράκ, παρόλο που υπηρέτησε υπουργός Εσωτερικών υπό τον πρόεδρο που αργότερα ομολόγησε στα απομνημονεύματά του ότι σκεφτόταν να αποπέμψει τον υπερφιλόδοξο Σαρκό για απιστία. Ανάλογα… συναισθήματα τρέφει και ο Ντομινίκ ντε Βιλπέν, ο οποίος κάθισε στο εδώλιο (και αθωώθηκε) κατηγορούμενος για εκστρατεία σπίλωσης του Σαρκοζί καθ’ οδόν προς τις προεδρικές εκλογές του 2007.

Το όνομα του Σαρκοζί ήχησε δυνατά στη γαλλική επικαιρότητα το 1993, όταν ο 38χρονος τότε δήμαρχος προσέφερε τον εαυτό του ως όμηρο για να βοηθήσει να σωθούν τα παιδιά ενός νηπιαγωγείου που τελούσαν υπό την ομηρία ενός ενόπλου που αυτοαποκαλούνταν «Ανθρώπινη Βόμβα». Ο Σαρκοζί βγήκε από το σχολείο με ένα παιδί στην αγκαλιά. Έγινε εθνικός ήρωας και ο δράστης έπεσε νεκρός από τα πυρά της αστυνομίας…

Ευαγγελία Μπίφη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ