Ανατροπές και ισορροπίες που κρίνουν τις γαλλικές εκλογές

Στις 6 Μαΐου, οι Γάλλοι θα ξέρουν ποιος θα είναι ο πρόεδρος που θα καθοδηγήσει τη χώρα στην επόμενη 5ετία, με το εξαιρετικά δύσκολο καθήκον να τη βγάλει από την οικονομική κρίση. Όποιος ωστόσο κι αν κατορθώσει τελικά να εκλεγεί, αυτές οι εκλογές, οι έννατες της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, θα καταγραφούν ως οι εκλογές της ανατροπής και απομένει να μάθουμε ποιας από όλες.

Αν τα προγνωστικά επιβεβαιωθούν, και ο σοσιαλιστής υποψήφιος Φρανσουά Ολάντ εκλεγεί, τότε η ανατροπή θα έχει να κάνει με την έξωση της Δεξιάς από το προεδρικό μέγαρο για πρώτη φορά μετά από 17 ολόκληρα χρόνια, όταν ο Ζακ Σιράκ επικράτησε δύσκολα του Λιονέλ Ζοσπέν.

Αν πάλι, ο Νικολά Σαρκοζί ολοκληρώσει την αντεπίθεσή του κόβοντας αυτός πρώτος το νήμα, θα έχουμε να κάνουμε με τη μεγαλύτερη ανατροπή εκλογικού αποτελέσματος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, από την εποχή της Θάτσερ: Ο απερχόμενος πρόεδρος ξεκίνησε την καμπάνια του από ένα απολύτως απαγορευτικό -18%, έναντι του κυρίου αντιπάλου του.

Αν τέλος, συμβεί το απροσδόκητο και ένας τρίτος υποψήφιος αναδειχθεί νικητής -με μοναδικό μνηστήρα μιας τέτοιας έκπληξης τον αριστερό Ζαν-Λυκ Μελανσόν- τότε θα μιλάμε πραγματικά για τη μεγαλύτερη ανατροπή στην μεταπολεμική εκλογική ιστορία της Ευρώπης συνολικά.

Ποιες είναι όμως οι συνθήκες που καθόρισαν τους συσχετισμούς δύναμης αυτών των εκλογών και πώς ο Νικολά Σαρκοζί, που πέντε χρόνια νωρίτερα εκλεγόταν με το επιβλητικό 53% και έμοιαζε να εγκαινιάζει μια μακρά περίοδο προσωπικής κυριαρχίας στην γαλλική πολιτική βρίσκεται αυτή τη στιγμή με την πλάτη στον τοίχο, αναζητώντας ένα μικρό πολιτικό θαύμα;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Γάλλος πρόεδρος είναι κι αυτός θύμα της «κατάρας της κρίσης», που έχει καταστήσει την επανεκλογή οποιασδήποτε κυβέρνησης στην Δύση σε «mission impossible». Στην περίπτωσή του ωστόσο, υπάρχουν και αρκετές ιδιαιτερότητες, που έχουν να κάνουν με τις προσδοκίες που καλλιέργησε η εκλογή του το 2007.

Ο Σαρκοζί υπήρξε το 2007 ο υποψήφιος της ρήξης με το γαλλικό πολιτικό σύστημα και τις σταθερές του. Η ανάγκη για ρήξη είχε διαφανεί δύο χρόνια νωρίτερα, όταν ο γαλλικός λαός καταψήφισε τη συνθήκη του ευρω-συντάγματος με μεγάλη πλειοψηφία. Εάν όμως τότε εκείνη η ψήφος είχε μάλλον αριστερά χαρακτηριστικά, η ρήξη που επικαλέσθηκε ο Σαρκοζί ήταν δεξιά. Κερδίζοντας αυτό το στοίχημα, αναλάμβανε και την υποχρέωση να παρουσιάσει συγκεκριμένα αποτελέσματα. Αντικειμενικά, δεν τα κατάφερε ούτε σε ένα.

Το σύνθημα «να δουλεύουμε περισσότερο για να κερδίζουμε περισσότερα», μια φιλελεύθερη άρνηση των λαϊκών παραδόσεων της γαλλικής δεξιάς, συγκίνησε ιδιαίτερα τη μεσαία τάξη και την ατομικιστική αντίληψή της για τα πράγματα. Όμως, στη Γαλλία του 2012 κανείς δεν κερδίζει περισσότερα, ακόμα κι όταν δουλεύει περισσότερο. Οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι, η ανεργία έχει αυξηθεί, ενώ οι πολιτικές μείωσης του δημόσιου ελλείμματος που επιβάλλει η ΕΕ (με τη σύμφωνη γνώμη του «Σαρκό»), έχουν φορτώσει τη μεσαία τάξη με μια σειρά από δυσβάσταχτους νέους φόρους. Στο οικονομικό πεδίο λοιπόν, ο Γάλλος πρόεδρος κατόρθωσε να δυσαρεστήσει την πιο σκληρή βάση των υποστηριχτών του, εξαγριώνοντας ταυτόχρονα τα συνδικάτα, που μέσα στην πενταετία έχουν ξεσηκώσει ένα γαϊτανάκι γενικών απεργιών.

Τα αποτελέσματα στην εξωτερική πολιτική δεν ήταν καλύτερα. Οι διακηρύξεις του Σαρκοζί για μια ρήξη με τον διάσημο «ντεγκωλομιτερανισμό», που συνίστατο στην κεντρική συμφωνία με την Γερμανία, και τη στροφή προς μια πιο «ατλαντική» πολιτική, δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Η πολιτική της Γαλλίας απέναντι στο Ισραήλ δεν άλλαξε, η υποχώρησή της στο αφρικανικό μέτωπο επίσης όχι, ενώ η συμμαχία με τη Γερμανία επανήλθε δριμύτερη, μόνο που αυτή τη φορά η προτεραιότητα της Γερμανίας μέσα σε αυτήν δεν αμφισβητείται από κανέναν. Για τους περισσότερους Γάλλους, το μέτωπο «Μερκοζί» είναι μία φάρσα, στην οποία η Γαλλία απλά επικυρώνει τα αιτήματα της Γερμανίας. Κι όλα αυτά, την ώρα που τα αντι-ευρωενωσιακά συναισθήματα των Γάλλων είχαν εκφραστεί με μεγάλη ένταση, σε περιόδους ακόμα που ο ευρωπαϊκός δημοσιονομικός κορσές δεν ήταν σφιχτός όσο σήμερα.

Μέσα σε αυτό το κλίμα οι Σοσιαλιστές, θριαμβευτές όλων των ενδιάμεσων εκλογών της 5ετίας Σαρκοζί, έμοιαζαν ως ένα χρόνο πριν, να περιμένουν ήρεμοι την ενθρόνιση του Ντομινίκ Στρος-Καν στο προεδρικό μέγαρο, εξετάζοντας με την ησυχία τους το ενδεχόμενο να αλλάξουν τις στρατηγικές συμμαχίες τους στον πολιτικό χάρτη. Το σχέδιο προέβλεπε τον εξοβελισμό του γερασμένου Κομμουνιστικού Κόμματος για χάρη του γαλλικού Κέντρου (που με τη σειρά του υπό την ηγεσία του Φρανσουά Μπαϊρού διέρρηξε την παραδοσιακή συμμαχία του με τη Δεξιά) και αναβάθμιση του ρόλου των Πρασίνων, οι οποίοι υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας με τους Σοσιαλιστές μετά την από κάθε άποψη εντυπωσιακή εμφάνισή τους (16,3%) στις ευρωεκλογές του 2009. Από αυτόν τον σχεδιασμό όμως τίποτα δεν έχει μείνει σήμερα όρθιο.

Ο Στρος-Καν έχει σήμερα άλλες σκοτούρες από τις προεδρικές εκλογές: Θέλει να αποφύγει τη φυλάκιση. Οι Πράσινοι δεν αποτελούν ακριβώς τον καλύτερο εκλογικό σύμμαχο, καθώς τα ποσοστά της υποψηφίου τους Εβά Ζολί κυμαίνονται κοντά στο απελπιστικό 2%. Ο Φρανσουά Μπαιρού δήλωσε πρόσφατα ότι «δεν αισθάνεται έτοιμος να ψηφίσει υπέρ των Σοσιαλιστών» στον β’ γύρο. Οσο για το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου ο εξοβελισμός από την συμμαχία και την πολιτική σκηνή της Γαλλίας ήταν στον σχεδιασμό; Ο υποψήφιός του Ζαν-Λικ Μελανσόν –σαρξ εκ της σαρκός των Σοσιαλιστών- εμφανίζεται να ξεπερνά το 15%, με τη σημαία της συμμαχίας «Αριστερό Μέτωπο» να απειλεί -έστω διακηρυκτικά- την παρουσία των Σοσιαλιστών στον Β’ γύρο, αλλά κυρίως να αλλάζει την ατζέντα των εκλογών με τον τρόπο ακριβώς που οι Σοσιαλιστές απεύχονταν.

Ο Φρανσουά Ολάντ, υποψήφιος που προέκυψε για τους Σοσιαλιστές μετά τον πολιτικό θάνατο του Στρος-Καν, πολιτεύθηκε για καιρό με το σύνθημα του «κανονικού υποψήφιου», σε αντιπαραβολή με τις αμφίβολης αποτελεσματικότητας ρήξεις που επικαλείται ο Σαρκοζί. Πριν ο εκλογικός πυρετός ανέβει, αυτό το σύνθημα τον έφερε έως και το 59% στις δημοσκοπήσεις για τον β’ γύρο. Καθώς όμως τα πολιτικά ερωτήματα άρχιζαν να τίθενται και ο Ολάντ ακροβατούσε ανάμεσα στις ασαφείς και στις μη-απαντήσεις, τα ποσοστά του άρχιζαν να ροκανίζονται τόσο από τα δεξιά όσο και από τα αριστερά.

Αρχικά, ήταν το Κέντρο που τον πίεζε να δεσμευτεί σε πιο φιλελεύθερες θέσεις. Οι διττές απαντήσεις του, ενίσχυσαν το φλερτ του Κέντρου με τη Δεξιά και ταυτόχρονα άφησαν χώρο στην Αριστερά να αναπτυχθεί. Όταν ο Ζαν-Λικ Μελανσόν, του Αριστερού Μετώπου, έπιασε το 10% στην εκτίμηση ψήφου, άρχιζε να βομβαρδίζει τον Ολάντ με την κοινωνική ατζέντα που είχε ήδη τεθεί από την καταψήφιση του Ευρω-συντάγματος το 2005. Κάθε φορά που ο Ολάντ προσπαθούσε να προσεγγίσει τις θέσεις του Μελανσόν, έβλεπε τη σύγκλιση Κέντρου – Δεξιάς να ενισχύεται. Κάθε φορά που απομακρυνόταν από αυτές, έβλεπε τα ποσοστά του υποψηφίου του Αριστερού Μετώπου να γιγαντώνονται.

Αυτό το δίκοπο μαχαίρι δεν άφησε τους Σοσιαλιστές χωρίς πληγές. Ο Νικολά Σαρκοζί κάλυψε διαφορά 6 μονάδων στον πρώτο γύρο και εμφανίζεται πλέον να προηγείται. Όσο για τον δεύτερο, ο Ολάντ παραμένει το ισχυρό φαβορί, αλλά τα ποσοστά του φθάνουν το 53%. Το φάντασμα της κεντροδεξιάς εκλογικής πλειοψηφίας στη Γαλλία έχει για τα καλά εγκατασταθεί πάνω από το επιτελείο των Σοσιαλιστών.

Από το στρατόπεδο του Ζαν-Λικ Μελανσόν, προσπαθούν να διασκεδάσουν την εντύπωση ότι η μεγάλη άνοδος του αριστερού υποψηφίου αποτελεί σανίδα σωτηρίας για τον Νικολά Σαρκοζί. Αντίθετα, υποστηρίζουν, ο καλπασμός τους στις δημοσκοπήσεις δημιουργεί μια νέα αριστερή πλειοψηφία. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά μόνο μισή. Πράγματι, η εκτόξευση του Μελανσόν, φέρνει την Αριστερά (συμπεριλαμβανομένων των Σοσιαλιστών) σε ποσοστά κοντά στο 47% -τα υψηλότερα εδώ και δεκαετίες. Αυτό όμως ελάχιστα θα ικανοποιήσει τον Ολάντ, αν το υπόλοιπο σώμα συσπειρωθεί απέναντι στο ενδεχόμενο μιας υπερ-αριστερής (όπως την αντιλαμβάνονται) κυβέρνησης. Αυτό το τελευταίο ωστόσο, δεν αφορά το Αριστερό Μέτωπο.

«Οποιος κι αν βρεθεί στον β’ γύρο, ο Ολάντ ή ο Μελανσόν, πρέπει να ψηφισθεί ενάντια στον Σαρκοζί. Η συγκυβέρνηση Σοσιαλιστών – Αριστεράς ωστόσο προϋποθέτει προγραμματικές συγκλίσεις που δεν υπάρχουν» είναι το συνεχόμενο μότο τους. «Το οικονομικό μας πρόγραμμα είναι αυτό. Είτε το παίρνεις είτε το αφήνεις» δήλωσε πρόσφατα ο υπεύθυνος του οικονομικού προγράμματος των Σοσιαλιστών, κουρασμένος από τις εκατέρωθεν πιέσεις της Αριστεράς και του Κέντρου. «Πολύ καλά, το αφήνουμε» ήρθε η πληρωμένη απάντηση από τον Ζαν-Λικ Μελανσόν.

Το ενδεχόμενο μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης μειοψηφίας, που θα βρίσκεται στο έλεος του, είναι ένα ονειρεμένο σενάριο για το Αριστερό Μέτωπο.

Ανάμεσα σε αυτό το πολιτικό τρίγωνο του διαβόλου, 2+5 υποψήφιοι προσπαθούν να επιβιώσουν.

Η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν, αποδεχόμενη τη στρατηγική του πάλαι ποτέ δελφίνου του πατέρα της Μπρινό Μεγκρέ, κέρδιζε αρχικά το στοίχημα της εκλογικής επιβίωσης του Εθνικού Μετώπου. Ωστόσο, τα ανησυχητικά υψηλά ποσοστά της στην αρχή της προεκλογικής περιόδου έχουν αρχίσει να παίρνουν την κατιούσα, ιδιαίτερα από τη στιγμή που ο Νικολά Σαρκοζί επανήλθε στον σκληρό αντι-μεταναστευτικό λόγο που τόσο αγαπάει. Πλέον, ο στόχος της είναι να βρεθεί πάνω από το 10,4% που συγκέντρωσε ο πατέρας της το 2007.

Ο Φρανσουά Μπαιρού, υποψήφιος του Κέντρου, αφού ανακάτεψε την ατζέντα των δύο μεγάλων κομμάτων, βλέπει κι αυτός τα ποσοστά του να μειώνονται όσο επικρατεί η πόλωση. Το 18,6% που συγκέντρωσε το 2007 ανήκει σε ένα ένδοξο αλλά ανεπίστρεπτο παρελθόν, το 10% είναι ένας εφικτός στόχος, το θέμα του Κέντρου ωστόσο παραμένουν οι συνεργασίες του στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές. Ο κακός χειρισμός του 2007, είχε οδηγήσει το MoDem να περιοριστεί στις 3 έδρες, έναν μόλις μήνα μετά το εμφατικό ποσοστό του προέδρου του.

Για τους Πράσινους αυτές οι προεδρικές εκλογές μοιάζουν με εφιάλτη. Πολλές από τις πιο διάσημες φιγούρες τους πρότειναν στη μέση της προεκλογικής περιόδου την απόσυρση της υποψήφιας Εβά Ζολί, προκειμένου το μνημόνιο συνεργασίας με τους Σοσιαλιστές να μην καταρρεύσει υπό το βάρος ενός εκλογικού διασυρμού.

Για την άκρα Αριστερά, τα ποσοστά της οποίας συνθλίβονται από την επιρροή του Αριστερού Μετώπου (11% το 2002, 5,5% το 2007, 2,5% σήμερα), υπάρχει πάντα η προοπτική της εξωκοινοβουλευτικής δράσης και των κινημάτων, όπου παραδοσιακά είναι ισχυρή.

Όσο για τους μικρούς δεξιούς υποψηφίους, δεν ανιχνεύονται στις δημοσκοπήσεις. Καλή είδηση για τον Νικολά Σαρκοζί; Ισως και όχι. Ο Γάλλος πρόεδρος, λένε οι αναλυτές, καλείται να δώσει τη μάχη του Β’ γύρου χωρίς ούτε έναν σημαντικό σύμμαχο…

Γιάννης Ανδρουλιδάκης

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ