Οι Ισπανοί «Indignados» που έγιναν οι «Αγανακτισμένοι» του κόσμου

«Είμαστε όπως εσείς, άνθρωποι που σηκώνονται κάθε πρωί για να σπουδάσουν, να δουλέψουν, να βρουν μία δουλειά. Προοδευτικοί και συντηρητικοί, θρησκευόμενοι μη, πολιτικοποιημένοι και απολίτικοι, ανησυχούμε και εξοργιζόμαστε για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική προοπτική που βλέπουμε γύρω μας»: Αυτή την ταυτότητα έδινε η ομάδα ‘Αμεση Δημοκρατία Τώρα, που ξεκίνησε τις διαδηλώσεις στις ισπανικές πλατείες στις 15 Μαΐου και έβγαλε εκατομμύρια Αγανακτισμένους στους δρόμους μία εβδομάδα πριν τις περιφερειακές εκλογές.

Επανάσταση που φοβόταν -ή δεν ήθελε- να γίνει επανάσταση; Αναπόφευκτη έκρηξη του 45% ανεργίας για τους νέους της Ισπανίας και των πολιτών που κινδυνεύουν να χάσουν τα σπίτια τους από τις τράπεζες;

«Μετάδοση» του ιού της Αραβικής Άνοιξης σε έναν Ευρωπαίο ασθενή με «μετάλλαξη» αυτού του ιού σε περιβάλλον αστικής δημοκρατίας; Μνημείο πολιτικής αοριστίας; Γέννημα του Ίντερνετ και της «κοινωνικής δικτύωσης»; Μα τι συνέβη τέλος πάντων στην πλατεία Πουέρτα δελ Σολ της Μαδρίτης;

Όταν το βράδυ της 15ης Μαΐου διαδηλωτές ξεκίνησαν να κατασκηνώνουν στην πλατεία της Μαδρίτης, οι Ισπανοί και ο κόσμος βρέθηκαν μπροστά σε κάτι για το οποίο έβλεπαν χίλιες αιτίες αλλά δεν έβρισκαν ούτε έναν τρόπο να το περιγράψουν.

Οι Αγανακτισμένοι της Ισπανίας είχαν αιτήματα που, για όσους έβλεπαν με σκεπτικισμό το κίνημα, ήταν τόσο αόριστα που γίνονταν ανούσια, αλλά τελικά δεν ήταν οι ίδιοι οι -όποιοι- στόχοι τους αλλά η πρωτοφανής μορφή του κινήματος που έκανε τη διαφορά.

Οι συγκεντρώσεις ξεκίνησαν μεν από την ομάδα Αληθινή Δημοκρατία Τώρα (DRY), που είχε δημιουργηθεί στο Ίντερνετ, αλλά μάλλον υπερβάλλει όποιος υποστηρίζει πως ήταν ένα κίνημα του facebook και του twitter.

Ο ρόλος του Ίντερνετ αποδείχθηκε πάντως σημαντικός, τόσο στη διάδοση των μηνυμάτων του κινήματος όσο και στην πρωτόγνωρη εγγύτητα με την οποία περιέβαλε τους δέκτες είτε ήταν παρόντες στις πλατείες είτε βρίσκονταν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Πρωτίστως όμως, δεν υπήρξε ουσιαστικά «κεντρικός σχεδιασμός» σε κάνενα στάδιο του κινήματος: Ακόμη και η ομάδα DRY θεωρείτο κυρίως διαχειριστής των πρακτικών πλευρών της υπόθεσης, παραμένοντας απλώς ένας «συμπαθής ξένος» στο μεγάλο μέρος των Αγανακτισμένων.

Οι Αγανακτισμένοι υπογράμμιζαν επίσης, λόγω και έργω, πως δεν σκόπευαν να δεχθούν βίαιες εκδηλώσεις στην «κατασκήνωση» της Πουέρτα δελ Σολ και -δεδομένου του όγκου του κόσμου και της ατμόσφαιρας «πολιτικής αφύπνισης» που περιγράφουν όσοι ήταν παρόντες- τα κατάφεραν με αξιοθαύμαστο τρόπο.

Τις πρώτες ημέρες, οι κατασκηνωτές της πλατείας έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από τα περιορισμένα επεισόδια με την αστυνομία, η οποία από την πλευρά της κρατούσε στάση παρατηρητή -οι δυνάμεις ασφαλείας δεν παρενέβησαν ακόμη και την παραμονή του πρώτου γύρου των περιφερειακών εκλογών, όταν οι Αγανακτισμένοι αγνοήσαν την απαγόρευση των συγκεντρώσεων.

Μελανή εξαίρεση στάθηκε όμως η 27η Μαΐου, με τα επεισόδια που προκλήθηκαν όταν η αστυνομία προσπάθησε να αδειάσει την κεντρική πλατεία της Βαρκελώνης για… τον τελικό του Τσάμπιονς Λιγκ, στα οποία τραυματίστηκαν δεκάδες.

Μέσα σε λίγες ημέρες, οι περιφερειακές εκλογές κατέληξαν, εκτός από «δοκιμαστική» γενικών εγκλογών για τον πρωθυπουργό, να θεωρούνται και «λυδία λίθος» για την απήχηση του κινήματος στους Ισπανούς ψηφοφόρους.

Η κάλπη μίλησε και έδωσε τη νίκη στο αντιπολιτευόμενο δεξιό Λαϊκό Κόμμα, όπως προέβλεπαν οι δημοσκοπήσεις, με μία σχετικά μικρή ενίσχυση των ποσοστών για το λευκό και το άκυρο -και το κίνημα αποφάσισε να μείνει στις πλατείες, στις οποίες επιστρέφει κατά διαστήματα.

Οι κυνικοί το λένε καθαρά: προς το παρόν, δεν έχουμε δει τίποτα, εκτός από την (επερχόμενη) αυτοδυναμία του Λαϊκού Κόμματος στις εκλογές.

Για την ιστορία, οι Αγανακτισμένοι ενέπνευσαν παρόμοια κύματα διαμαρτυριών και διαδηλώσεων σε άλλα μέρη του κόσμου: Οι Αγανακτισμένοι της πλατείας Συντάγματος ανέφεραν ρητά την Πουέρτα δελ Σολ ως «συμβολική αφετηρία» των συγκεντρώσεων, ενώ για μήνες αργότερα -και μετά από αρκετές Κυριακές διεθνών «καλεσμάτων αγανάκτησης»- τα κινήματα «Καταλάβετε» τη Γουόλ Στριτ, το Σίτι του Λονδίνου και τη Ντεφάνς του Παρισιού κράτησαν τις σαφείς αναφορές τους στους Ισπανούς της 15Μ.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ