Tα πολιτικά κόμματα στην Ισπανία των «Αυτονομιών»

Το πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας, όπως διαμορφώθηκε στη μεταπολίτευση, δηλαδή μετά το θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο το 1975 και τη σταδιακή μετάβαση στη Δημοκρατία, είναι κυρίως δικομματικό με το Λαϊκό Κόμμα (ΡΡ) και το Σοσιαλιστικό Εργατικό (PSOE) να εναλλάσσονται στην εξουσία από το 1982.

Η Αριστερά κατάφερε το 1986 να συσπειρωθεί γύρω από την Izquierda Unida (iU), με κύριο σύνθημα τη μη συμμετοχή της Ισπανίας στο ΝΑΤΟ. Στις εκλογές του 2008 το ποσοστό του περιορίστηκε στο 3%.

Στον συνασπισμό αυτόν συμμετέχει και το ΚΚ Ισπανίας, (PCE), το οποίο ιδρύθηκε το 1921 και έχει σφραγίσει με την παρουσία του τα πολιτικά πράγματα της προ και μετά – Εμφυλιακής Ισπανίας.

Εμβληματική μορφή του κόμματος ο υπέργηρος σήμερα Σαντιάγο Καρίγιο, ο οποίος το 1960 διαδέχθηκε στην ηγεσία την θρυλική «Πασιονάρια» (Ντολόρες Ιμπάρουρι).

Αθροιστικά τα δύο μεγάλα κόμματα κινούνται στο 70%-80% χωρίς εμφανείς τάσεις μείωσης της επιρροής τους. Κατά περίσταση έχουν την στήριξη περιφερειακών κομμάτων και έτσι οι ευρύτερες συναινέσεις δεν απουσιάζουν, όπως σε μείζονα ζητήματα όπως η οικονομία ή η καταπολέμηση της βασκικής ΕΤΑ.

Το κυβερνών σήμερα Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ισπανίας (Partido Socialista Obrero Español) είναι ένα από τα αρχαιότερα εν ενεργεία σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη. Ιδρύθηκε το 1879 και από την αρχή είχε την ισχυρή υποστήριξη των εργατικών συνδικάτων.

Κατά τη φρανκική περίοδο ήταν απαγορευμένο αλλά στη μεταπολίτευση με ένα δυναμικό ηγέτη, τον Φελίπε Γκονθάλεθ, κινήθηκε για την κατάληψη της εξουσίας.

Ξεκαθάρισε την ιδεολογική του γραμμή και κινήθηκε στο χώρο της σοσιαλδημοκρατίας αφήνοντας τον μαρξισμό και προτείνοντας πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος.

Η ευρεία νίκη το 1982 με 48,5% εγκαινίασε μία δεκαπενταετία πολιτικής κυριαρχίας αλλά σταδιακά τα όχι και τόσο θετικά αποτελέσματα στην οικονομία δυσαρέστησαν τnν εκλογική βάση και το έφεραν εκτός εξουσίας το 1996.

Ήταν η φυσιολογική εκλογική φθορά μετά από 14 χρόνια, αλλά και μια πλειάδα σκανδάλων…

Στην αντιπολίτευση ανέκτησε δυνάμεις και εκμεταλλεύτηκε τη σταδιακή φθορά και δυσαρέσκεια κατά της κυβέρνησης Αθνάρ για να επιστρέψει στην εξουσία το 2004 με πρωθυπουργό τον Χοσέ Θαπατέρο.

Είχε προηγηθεί το τρομοκρατικό χτύπημα της αλ Κάιντα στην Ατότσα με 191 νεκρούς, το οποίο η κυβέρνηση Αθνάρ επιχείρησε, εξαιρετικά «άτσαλα», να αποδώσει στην ΕΤΑ.

Η θητεία των Σοσιαλιστών μετά την τελευταία εκλογική νίκη του 2008 συνέπεσε με την παγκόσμια οικονομική κρίση και την ευρωπαϊκή κρίση χρέους.

Η επίμονα υψηλή ανεργία και οι πιέσεις των αγορών μείωσαν την επιρροή στο εσωτερικό φέρνοντας το 2011 τους Σοσιαλιστές σε δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις.

Ακόμα και ο ίδιος ο Θαπατέρο αποφάσισε να αποχωρήσει, παραχωρώντας τη θέση του στον Αλφρέδο Πέρεθ Ρουμπαλκάμπα.

Το Λαϊκό Κόμμα (PP ή απλά Populares) προέκυψε το 1989 από την παλαιότερη κεντροδεξιά Λαϊκή Συμμαχία (ΑΡ) η οποία με τη σειρά της συγκέντρωσε στις τάξεις της και άλλα μικρότερα κόμματα του ευρύτερου δεξιού χώρου.

Η Λαϊκή Συμμαχία του Μανουέλ Φράγα, παρά την μέτρια εμφάνισή της το 1977, πέτυχε, χάρη και στη συμμαχία της με δεξιό κόμμα να γίνει το κόμμα της μείζονος αντιπολίτευσης το 1982 αλλά έκτοτε η πορεία της είχε αρκετά προβλήματα.

Η δυσκολία της να επεκτείνει την εκλογική της επιρροή συνεχιζόταν, ο Φράγα παραιτήθηκε αλλά ανέλαβε δράση για το μετασχηματισμό της Συμμαχίας στο Λαϊκό Κόμμα το 1989.

Με αρχηγό τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ, το Λαϊκό Κόμμα ανέβηκε στην εξουσία το 1996, για πρώτη φορά από τη Μεταπολίτευση, και τη διατήρησε για δύο τετραετίες.

Η Ισπανία μπήκε στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, η οικονομία της βελτιώθηκε, στήριξε όμως ενεργά τις ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ιράκ, κάτι που πλήρωσε ο Αθνάρ.

Πριν τις εκλογές του 2004 αποχώρησε από την ηγεσία και την παραχώρησε στον Μαριάνο Ραχόι ο οποίος έχασε μεν από τον Θαπατέρο διατήρησε όμως τη θέση του στο κόμμα μεχρι και σήμερα.

Με τα δύο μεγάλα κόμματα να κατέχουν 321 από τις 350 έδρες, η ελάσσονα αντιπολίτευση στην Ισπανία είναι διασπασμένη σε εννέα κυρίως περιφεριακά κόμματα.

● Μεγαλύτερη επιρροή έχει η Σύγκλιση και Ενότητα (Convergència i Unió), το καταλανικό κόμμα που έχει 10 έδρες στο εθνικό κοινοβούλιο και την πλειοψηφία στο καταλανικό. Κινείται στο χώρο του Κέντρου και συσπειρώνει τους Καταλανούς που τάσσονται υπέρ της αυτονομίας της περιοχής μέχρι και όσους δεν θα έβλεπαν αρνητικά την ανεξαρτησία.
● Το κεντρώο Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων (Partido Nacionalista Vasco) εκπροσωπεί με έξι έδρες τους κατοίκους της Χώρας των Βάσκων. Ιδρύθηκε το 1895 και έκτοτε κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της περιοχής χωρίς να λείψουν οι εσωτερικές διαφωνίες για τον τρόπο δράση του που οδήγησαν κάποιους Βάσκους σε ριζοσπαστικότερες μορφές δράσης και την ΕΤΑ. Επίσης, μία έδρα έχει το άλλο βασκικό κόμμα, η Ενότητα, Πρόοδος και Δημοκρατία (Unión Progreso y Democracia).

• Παραμονές των εκλογών δημιουργήθηκε ένα ακόμα ακόμμα με το όνομα Αmaiur, το οποίο αποτελείται από κόμματα της λεγόμενης «πατριωτικής αριστεράς» (izquierda albertzale), που τάσσονται υπέρ της αυτοδιάθεσης της Χώρας των Βάσκων. Είχε προηγηθεί -τον Απρίλιο του 2011 η δημιουργία μιας άλλης συμμαχίας αντίστοιχου πολιτικού προσανατολισμού με τo όνομα Βildu, η οποία έλαβε μέρος στις περιφερειακές εκλογές του 2011, πετυχαίνοντας να αναδειχθεί στη δεύτερη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη στη Χώρα των Βάσκων.
• Τρία μικρότερα περιφεριακά κόμματα είναι, τέλος, η Συμμαχία των Καναρίων (Coalición Canaria), η Ένωση του Λαού της Ναβάρας (Unión del Pueblo Navarro) και το Εθνικιστικό Μπλοκ της Γαλικίας (Bloque Nacionalista Gallego), που εκπροσωπούν τους κατοίκους των αντίστοιχων αυτόνομων περιοχών.

Μιχάλης Δουρμούσογλου

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ