Επιτεύγματα κατώτερα των (υψηλών) προσδοκιών χαρακτηρίζουν την τετραετία Ομπάμα

Πριν από τέσσερα χρόνια οι Αμερικανοί πολίτες, τα αμερικανικά ΜΜΕ και ο ξένος Τύπος υποδέχονταν με ενθουσιασμό την είσοδο του Μπαράκ Ομπάμα στο Οβάλ Γραφείο, χαιρετίζοντας την ιστορική εκλογή του πρώτου Αφροαμερικανού στον Λευκό Οίκο.

Ο Μπαράκ Ομπάμα είχε υποσχεθεί την αλλαγή που τόσο είχαν ανάγκη οι Αμερικανοί μετά την οκταετία Τζορτζ Μπους. Ακόμα και οι υποστηρικτές του, όμως, παραδέχονται ότι ενώ σε πολλές περιπτώσεις προσπάθησε, ο Ομπάμα δεν αντοποκρίθηκε πλήρως στις προσδοκίες τους. Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος ζήτησε από τους ψηφοφόρους την ευκαιρία να εκπληρώσει τους στόχους του που πολλοί αναλυτές εκτιμούν ότι είναι εν πολλοίς ίδιοι με τους στόχους της πρώτης τετραετίας.

Η τετραετία Ομπάμα χαρακτηρίστηκε από οικονομική ύφεση, υψηλά ποσοστά ανεργίας, την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ, τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λάντεν από ειδικούς κομάντο στο Πακιστάν, αλλά και τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της περίθαλψης.

Σύμφωνα με τον Μπιλ Αντέρ, ιδρυτή του PolitiFact, μιας ιστοσελίδας που βάζει βαθμούς στην αλήθεια που κρύβουν οι προεκλογικές εκστρατείες, ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε πολύ συγκεκριμένες υποσχέσεις, θέτοντας ψηλά τον πήχυ από την αρχή της προεδρίας του.

Το PolitiFact εξέτασε 508 τέτοιες υποσχέσεις και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Αμερικανός πρόεδρος τήρησε στη διάρκεια της θητείας του το 37%, συμβιβάστηκε στο 14%, καθυστέρησε στο 10%, το 22% «είναι υπό εξέλιξη», ενώ δεν πραγματοποίησε το 16%.

Οικονομία, εργασία, φορολογία

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν: το «κλειδί» για την επανεκλογή ή μη του Μπαράκ Ομπάμα θα είναι η οικονομία.

Σε μια περίοδο ύφεσης για τις ΗΠΑ ο Αμερικανός πρόεδρος καλείται να αποδείξει ότι είναι ικανός να διαχειριστεί την κρίση, έναντι του αντιπάλου του, Μιτ Ρόμνεϊ.

Μία από τις υποσχέσεις του Ομπάμα που «σκόνταψαν» στο Καπιτώλιο ήταν εκείνη που αναφερόταν στην κατάργηση των φοροελαφρύνσεων της εποχής Μπους για τους πολύ πλούσιους. Ήταν η Βουλή των Αντιπροσώπων που επέβαλε στον Αμερικανό πρόεδρο να συνεχίσει τις φοροαπαλλαγές, γεγονός που προκάλεσε τις αντιδράσεις χιλιάδων Αμερικανών -πολλοί από τους οποίους κατέβηκαν στους δρόμους στο πλαίσιο του κινήματος Occupy Wall Street.

Το 2009 ο Μπαράκ Ομπάμα ενέκρινε οικονομική βοήθεια προς τις εταιρείες General Motors και Chrysler, θέλοντας να επιτύχει διάσωση της αυτοκινητοβιομηχανίας. Αν και δεν έλειψαν οι επικρίσεις από ορισμένους που εκτιμούσαν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα έπρεπε να αφήσει τις αυτοκινητοβιομηχανίες στην τύχη τους και να ασχοληθεί με πιεστικότερα ζητήματα της αμερικανικής οικονομίας, ο Ομπάμα έχει μετατρέψει τη διάσωση αυτή σε «σημαία» της προεκλογικής του εκστρατείας. Όπως δήλωσε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν: «Ο Οσάμα Μπιν Λάντεν είναι νεκρός και η General Motors ζωντανή».

Παράλληλα, μεγάλο πλήγμα για χιλιάδες ιδιοκτήτες σπιτιών ήταν η αποτυχία του σχεδίου του Ομπάμα για τη στήριξη τους, με αποτέλεσμα πολλοί Αμερικανοί να βλέπουν καθημερινά τα σπίτια τους να κατάσχονται.

Η ανεργία ανήλθε σε επίπεδα ρεκόρ. Τον Ιανουάριο του 2009, τον μήνα που ο Ομπάμα ανέλαβε την προεδρία, χάθηκαν 818.000 θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. Τον Σεπτέμβριο του 2012 η ανεργία βρισκόταν στο 7,8%, το χαμηλότερο σημείο της από την ανάληψη της προεδρίας από τον Ομπάμα. Τον Σεπτέμβριο του 2011 ο Ομπάμα σχέδιο ύψους 447 δισ. δολαρίων για την αναζωογόνηση της οικονομίας και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, ζητώντας από το Κογκρέσο την άμεση υιοθέτησή του.

Το κλείσιμο του Γκουαντάναμο

Μία από τις μεγάλες υποσχέσεις του Μπαράκ Ομπάμα ήταν το κλείσιμο του διαβόητου στρατόπεδου κράτησης στη ναυτική βάση του Γκουντάναμο στην Κούβα.

Το γεγονός ότι, τέσσερα χρόνια μετά την ανάληψη της προεδρίας, το Γκουαντάναμο παραμένει ακόμα ανοιχτό, αποτελεί μια από τις μεγάλες αποτυχίες του Αμερικανού προέδρου, οι προσπάθειες του οποίου «σκόνταψαν» σε νομικά προβλήματα και στις έντονες αντιδράσεις από το Κογκρέσο.

Πρόσφατα, ο Μπαράκ Ομπάμα υποσχέθηκε ξανά να κλείσει το κέντρο κράτησης.

Εσωτερική πολιτική

Άλλη μία από τις υποσχέσεις του Ομπάμα, ήταν ότι θα αλλάξει και η πολιτική κουλτούρα στην Ουάσινγκτον, μέσα από τη συνεργασία μεταξύ των κομμάτων και τη διαφάνεια στον Λευκό Οίκο.

Ο ιδρυτής του PolitiFact δηλώνει ότι και εκεί ο Ομπάμα συνάντησε προβλήματα, καθώς ο Λευκός Οίκος κατάλαβε ότι μερικές από τις υποσχέσεις του Αμερικανού προέδρου δεν επρόκειτο να γίνουν πραγματικότητα, δεδομένου του τρόπου που λειτουργεί η πολιτική στην Ουάσινγκτον.

Ο Ομπάμα κατηγορείται ότι δεν κατάφερε να διαμορφώσει μια συνολική ρύθμιση για τη μετανάστευση, ενώ το «Dream Act» που θα έδινε τη δυνατότητα σε παιδιά παράνομων μεταναστών να αποκτήσουν αμερικανική υπηκοότητα δεν έγινε ποτέ πραγματικότητα. Σε μία προσπάθεια να νομιμοποιήσει μέρος του σχεδίου αυτού, ο Ομπάμα υπέγραψε εντολή που απαγορεύει την απέλαση των παιδιών παράνομων μεταναστών από τη χώρα.

Μία ακόμα από τις νίκες του Ομπάμα ήταν η κατάργηση της πολιτικής «Don’t Ask Don’t Tell» που ίσχυε εδώ και δύο δεκαετίες και απαιτούσε από τους ομοφυλόφιλους που υπηρετούν στο στρατό να αποκρύπτουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Η κατάργηση της πολιτικής έδωσε τη δυνατότητα στους ομοφυλόφιλους να υπηρετούν ελεύθερα στο στρατό.

Επιθυμώντας τη στήριξη της κοινότητας των ομοφυλόφιλων, ο Ομπάμα τάχθηκε υπέρ του γάμου μεταξύ ομοφυλοφίλων για πρώτη φορά τον Μάιο του 2012 σε συνέντευξή του στο ABC.

Η κυβέρνηση Ομπάμα προώθησε μεταρρυθμίσεις και στον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ έγιναν προσπάθειες να γίνει η φοίτηση στα κολέγια περισσότερο προσιτή για τους Αμερικανούς.

Περίθαλψη

Η μεταρρύθμιση στον τομέα της περίθαλψης αποτελεί την πιο σημαντική απόφαση της διακυβέρνησης Ομπάμα και ένα προσωπικό στοίχημα –που κερδήθηκε- για τον Αμερικανό πρόεδρο.

Το ιστορικό νομοσχέδιο –ύψους 938 δισ. δολαρίων- εξασφαλίζει κάλυψη σε 32 εκατομμύρια ανασφάλιστους Αμερικανούς πολίτες.

Το νομοσχέδιο θα χρειαστεί χρόνια για να τεθεί σε ισχύ, παρ’ όλα αυτά θα έχει κάποια άμεσα οφέλη για νέους ενηλίκους που θα μπορούν να έχουν ιατρική περίθαλψη μέσω της ασφάλισης των γονιών τους, ενώ οι ασφαλιστές απαγορεύεται να αρνηθούν την ασφάλιση σε άρρωστα παιδιά.

Εξωτερική πολιτική

Η εξωτερική πολιτική αποτελεί ένα από τα «δυνατά χαρτιά» της διακυβέρνησης Ομπάμα.

Το 2008, στη διάρκεια επίσκεψής του στην Ιορδανία, ο Μπαράκ Ομπάμα υποσχέθηκε να βάλει τέλος στον «Πόλεμο του Ιράκ». Από τον Δεκέμβριο του 2011 Αμερικανοί στρατιώτες δεν συμμετέχουν σε ένοπλες συγκρούσεις στη χώρα, ενώ ελάχιστοι είναι οι Αμερικανοί που παραμένουν στο Ιράκ (κυρίως σε συμβουλευτικό ρόλο).

Ο Ομπάμα ζήτησε, παράλληλα, αύξηση του αριθμού των στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, μία αύξηση που οδήγησε σε μεγαλύτερο φόρο αίματος και εκτόξευση των δαπανών, χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα.

Τον Μάιο του 2011 ανακοινώθηκε η δολοφονία του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν, στη διάρκεια επιχείρησης από Αμερικανούς κομάντο στο Πακιστάν. Αντικρουόμενες είναι οι απόψεις για το πώς ακριβώς εξοντώθηκε ο Μπιν Λάντεν -άλλοι υποστηρίζουν ότι εκτελέστηκε αμέσως, άλλοι αφού αντέδρασε. Η εξόντωση του ανθρώπου που θεωρείτο υπεύθυνος για την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, έχει γίνει επίσης «σημαία» της προεκλογικής εκστρατείας του Ομπάμα.

Επί προεδρίας Ομπάμα επιχειρήθηκε προσέγγιση με τη Ρωσία, καθώς επί Μπους ψυχροπολεμικός άνεμο κυριαρχούσε στις αμερικανορωσικές σχέσεις. Η νέα START για τους πυρηνικούς εξοπλισμούς ΗΠΑ-Ρωσίας τέθηκε σε ισχύ. Σε συνάντησή της με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, η Χίλαρι Κλίντον είχε δώσει στον Σεργκέι Λαβρόφ ένα κόκκινο κουμπί που έγραφε στα ρωσικά «επανεκκίνηση».

Η ειρηνευτική προσπάθεια του Ομπάμα στη Μέση Ανατολή απέτυχε, ενώ παρά τις υποσχέσεις για ειρήνη (και το Νόμπελ Ειρήνης που κέρδισε τον Οκτώβριο του 2009) ο Μπαράκ Ομπάμα ενέπλεξε τις ΗΠΑ στον εμφύλιο της Λιβύης. Οι ΗΠΑ βοήθησαν να καθιερωθεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη χώρα, ενώ πραγματοποίησαν βομβαρδισμούς στη χώρα –χωρίς να στείλουν στρατιώτες στο έδαφος.

Ο Ομπάμα υπερασπίστηκε την απόφασή του, λέγοντας: «Ορισμένα έθνη μπορεί να στρέψουν το βλέμμα τους μακριά από θηριωδίες σε άλλες χώρες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι διαφορετικές και ως πρόεδρος αρνήθηκα να περιμένω εικόνες από σφαγές και μαζικούς τάφους για να αναλάβω δράση». Την ίδια στιγμή, πολλοί κατηγορούν τον Ομπάμα για υποκρισία: ενώ παρενέβη στο θέμα της Λιβύης, η αντίδρασή του για τη Συρία ήταν χλιαρή, ενώ στη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων στο Μπαχρέιν –σύμμαχο των ΗΠΑ- η σιωπή του υπήρξε εκκωφαντική.

Αγγελική Στελλάκη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ