Μπαράκ Ομπάμα: Ο πρόεδρος του «Yes, we can»

Με όπλο το σύνθημα «ελπίδα και αλλαγή» πάνω σε πλατφόρμα φυλετικής και πολιτικής συμφιλίωσης μετά το «σοκ και δέος» της οκταετίας Μπους, ο Μπαράκ Ομπάμα έγραψε το 2008 αμερικανική Ιστορία με θριαμβευτική νίκη σε μία προεδρική εκλογή που προσέλκυσε παγκόσμιο ενδιαφέρον ανάλογο της εποχής Κένεντι και γέννησε τεράστιες προσδοκίες εντός και εκτός Ηνωμένων Πολιτειών. Ο πρώτος Αφροαμερικανός πρόεδρος της Αμερικής αποθεώθηκε σαν ροκ σταρ κάθε φορά που ανέβηκε στη σκηνή με το σύνθημα «Ναι μπορούμε». Όμως, τέσσερα χρόνια μετά δίνει μάχη στο νήμα ανάμεσα στις συμπληγάδες της οικονομίας.

Εν μέσω ξέφρενων πανηγυρισμών ο 47χρονος άφθαρτος γερουσιαστής του Ιλινόι περνούσε στις 4 Νοεμβρίου του 2008 τις πύλες του Λευκού Οίκου εξουδετερώνοντας τον βετεράνο Τζον Μακέιν, και ο διεθνής Τύπος υποδεχόταν τον Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα με την κενυατική καταγωγή ως ενσάρκωση του «Αμερικανικού Ονείρου».

«Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ μια ημέρα που η διεθνής κοινότητα προσδοκούσε τόσα από την εκλογή ενός Αμερικανού προέδρου» δήλωνε η Μαντλίν Ολμπράιτ, υπουργός Εξωτερικών επί της προεδρίας Μπιλ Κλίντον. «Οι μεγαλύτερες απογοητεύσεις γεννιούνται από μεγάλες προσδοκίες» ερχόταν να συμπληρώσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, και εκεί ίσως κρύβεται το «κλειδί» μιας πιθανής ήττας στις προεδρικές κάλπες του 2012 απέναντι σε έναν Μιτ Ρόμνεϊ που δύσκολα θα φανταζόταν κανείς πως θα μπορούσε καν να επιβιώσει στη μάχη για το ρεπουμπλικανικό χρίσμα.

«Σε όποιον ακόμη αμφιβάλλει ότι όλα είναι δυνατά, που ακόμα αναρωτιέται εάν το όνειρο των πατέρων μας είναι αληθινό σήμερα, που αμφισβητεί τη δύναμη της δημοκρατίας, σήμερα είναι η απάντησή σας» ήταν τα πρώτα λόγια του θριαμβευτή Ομπάμα. Του 44ου προέδρου των ΗΠΑ, ο οποίος παρέλαβε μία χώρα που διεξήγαγε δύο πολέμους, στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, επιβαρυμένη από μια από τις σοβαρότερες οικονομικές κρίσεις της ιστορίας, υποσχόμενος ενότητα, ανάκαμψη, επαναπροσέγγιση με την Ευρώπη και χείρα φιλίας στο μουσουλμανικό κόσμο.

Όλοι «διεκδικούν» αυτές τις ημέρες τον Ομπάμα, έγραφαν οι New York Times. Οι μαύροι, φυσικά, αλλά και οι ισπανόφωνοι, οι μουσουλμάνοι, οι εβραίοι, ακόμη και οι λευκοί που έχουν φυλετικές ενοχές. Τον διεκδικούν οι φιλελεύθεροι, οι κεντρώοι, ακόμη και μερικοί συντηρητικοί που διακρίνουν στο πρόσωπό του αρετές του Ρόναλντ Ρίγκαν.

Τον διεκδικούν οι Βρετανοί, οι Γερμανοί και άλλοι λαοί που είναι δυσαρεστημένοι με την πολιτική του Τζορτζ Ο.Μπους. Αλλά όταν σε διεκδικούν όλοι μοιραία κάποιους θα απογοητεύσεις.

Αγώνας απέναντι στη «θανάσιμη παγίδα» της οικονομίας

Ο Μπαράκ Ομπάμα δίνει σήμερα μάχη επανεκλογής με το σύνθημα «μπροστά», έχοντας να επιδείξει μία οικονομία που στα τέσσερα χρόνια διακυβέρνησής του πασχίζει ακόμη να ορθοποδήσει -εκεί επενδύει το ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο παίζοντας ταυτόχρονα το «χαρτί» της ασφάλειας των ΗΠΑ, με τον Μιτ Ρόμνεϊ να κατηγορεί σταθερά τον αντίπαλό του ότι υπονομεύει την ισχύ της χώρας με μία «μαλθακή» εξωτερική πολιτική.

Οι Ρεπουμπλικανοί φωνάζουν ότι ο Ομπάμα έχει ξεμείνει από ιδέες: Μην έχοντας τίποτε άλλο να δοκιμάσει, έχει εγκαταλείψει το σύνθημα «ελπίδα και αλλαγή» και ελπίζει να κερδίσει τις εκλογές «by default». Ωστόσο, κατά τον Economist, το μεγάλο πρόβλημα του Ομπάμα δεν είναι ότι δεν έχει ιδέες. Το πρόβλημα του Αμερικανού προέδρου είναι ότι έχει πολλές ιδέες, αλλά είναι κυρίως οι ίδιες που προβάλλει από τότε που ανέλαβε καθήκοντα. Και μένει να φανεί εάν θα πείσει το επιχείρημα ότι χρειάζεται χρόνος για να αποδώσουν καρπούς.

Ο κίνδυνος για τον Μπαράκ Ομπάμα ελλοχεύει στους αμφιταλαντευόμενους ψηφοφόρους που σκέφτονται το 2008 με αίσθημα ματαιωμένης ελπίδας, κυρίως εξαιτίας της οικονομίας, και απογοήτευσης. Σε αυτή τη δεξαμενή ψηφοφόρων, ένας διεκδικητής που προσφέρει νέες ιδέες έχει το πλεονέκτημα έναντι του απερχόμενου, που βεβαιώνει ότι οι δικές του ιδέες κάποια στιγμή θα καρποφορήσουν.

Ο Ομπάμα το γνωρίζει αυτό και πλησιάζοντας στην κάλπη διακηρύσσει πιο δυνατά τη λίστα των επιτευγμάτων της προεδρίας του -από την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Ιράκ έως τη διάσωση της αυτοκινητοβιομηχανίας- και διαμηνύει ότι οι προτάσεις του Μιτ Ρόμνεϊ κάθε άλλο από καινούριες είναι. Είναι ξαναζεσταμένες ρεπουμπλικανικές ιδέες που οδήγησαν στη συντριβή της οικονομίας και έσυραν την Αμερική σε ατελείωτους πολέμους.

Όπως λέει ο ίδιος: «αυτό δεν είναι αλλαγή, είναι υποτροπή». Και παράλληλα περιγράφει τον Μιτ Ρόμνεϊ ως άκαρδο πλουτοκράτη που πορεύεται με κρυφή ατζέντα.

Ο 51χρονος Μπαράκ Ομπάμα έχει ένα τεράστιο ατού σε αυτή την προεδρική μάχη. Αρέσει προσωπικά στους ψηφοφόρους και πολλοί παραμένουν πιστοί παρόλο που του δίνουν χαμηλή βαθμολογία στη διαχείριση της οικονομίας. Εάν η εκστρατεία του κατορθώσει να πείσει τους υποστηρικτές του 2008 να συρρεύσουν ξανά μαζικά στις κάλπες, πείθοντας ταυτόχρονα τους αναποφάσιστους ότι ο Μιτ Ρόμνεϊ δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για εκείνους, τότε θα κερδίσει τη δεύτερη θητεία.

Στην τετραετία Ομπάμα οι Δημοκρατικοί απέκρουσαν τη ρεπουμπλικανική αντίσταση και πέρασαν πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας, μία ιστορική μεταρρύθμιση του συστήματος Υγείας που βιάζεται να «ξηλώσει» ο Μιτ Ρόμνεϊ, έθεσαν νέους κανόνες στη Γουόλ Στριτ και το τραπεζικό σύστημα, γλίτωσαν από την κατάρρευση την αυτοκινητοβιομηχανία και ανέτρεψαν την περιβόητη πολιτική «μη ρωτάς, μην λες» που δεν επέτρεπε σε όσους δηλώνουν ανοιχτά ότι είναι ομοφυλόφιλοι να υπηρετήσουν στο στρατό.

Οι αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις αποχώρησαν από το έδαφος του Ιράκ, ο Οσάμα μπιν Λάντεν έπεσε νεκρός στα χέρια Αμερικανών κομάντο, πατήθηκε «κουμπί επανεκκίνησης» στις σχέσεις με τη Ρωσία και συνήφθη νέα συνθήκη περιορισμού των πυρηνικών, ενώ στο μέτωπο του Αφγανιστάν μετά από μία αρχική ενίσχυση δυνάμεων ο Ομπάμα έχει δεσμευτεί για την παράδοση της ασφάλειας στις αφγανικές Αρχές έως τα τέλη του 2014.

Παρά τα επιτεύγματα της προεδρίας Ομπάμα -στα οποία κατά μεγάλη απογοήτευση πολλών δεν συγκαταλέγεται το κλείσιμο της διαβόητης φυλακής του Γκουαντάναμο παρά τη ρητή δέσμευση- η οικονομία συνέχισε να στροβιλίζεται εν μέσω ύφεσης. Και ήλθαν να προστεθούν ιστορικές απώλειες στις ενδιάμεσες εκλογές του 2010 στο Κογκρέσο με τους Ρεπουμπλικανούς να βγαίνουν δυναμικά στην αντεπίθεση.

Ο Μπάρι και η πορεία προς τον Λευκό Οίκο

Ο 43χρονος Μπαράκ Ομπάμα μαγνητίζει το Συνέδριο των Δημοκρατικών μιλώντας για την αφρικανική του κληρονομιά και το μαγικό τόπο της Αμερικής. Είναι Ιούλιος του 2004. Τέσσερις μήνες μετά εκλέγεται θριαμβευτικά στη Γερουσία. Είναι η εποχή που η Αμερική του «κλείνει το μάτι».

Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Μπαράκ Ομπάμα είναι ο πρώτος Αφροαμερικανός υποψήφιος πρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ. Απέκρουσε το δυναμισμό της Χίλαρι Κλίντον σε μία δραματική αναμέτρηση που δημιούργησε εσωτερικές πληγές στους Δημοκρατικούς, έσπασε κάθε ρεκόρ προεκλογικής χρηματοδότησης και έλαβε πανηγυρικά το χρίσμα ανήμερα της 45ης επετείου της ιστορικής ομιλίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

(Στο φωτορεπορτάζ στιγμές του Μπαράκ Ομπάμα στο παρασκήνιο από το φακό του επίσημου φωτογράφου του Λεκού Οίκου)

Ο Ομπάμα κατέκτησε το Λευκό Οίκο έχοντας τοποθετήσει στην κορυφή της εκστρατείας του την απόσυρση από το Ιράκ, την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας και την επαναπροσέγγιση με την Ευρώπη. Απέναντι στους Ρεπουμπλικανούς, που τον κατακεραύνωναν για απειρία και έλλειψη ηγετικού προφίλ, ο Ομπάμα απάντησε με τον βετεράνο της εξωτερικής πολιτικής Τζο Μπάιντεν στην αντιπροεδρία.

Η ιστορία του Ομπάμα αντικατοπτρίζει κατά πολλούς το πρόσωπο της Αμερικής του 21ου αιώνα. Ο Μπάρι, όπως τον φωνάζουν μικρό, γεννιέται το 1961 στη Χονολουλού. Με μία υποτροφία, ο Κενυάτης Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα της φυλής Λούο κυνηγά το όνειρό του στη Χαβάη. Εκεί γνωρίζει την Αμερικανίδα από το Κάνσας Αν Ντάνχμαμ. Ο γιος τους παίρνει το όνομα του πατέρα, στα Σουαχίλι και τα αραβικά σημαίνει «ευλογημένος».

Η οικογένεια μένει μαζί μέχρι τα δύο χρόνια του Ομπάμα. Ο πατέρας φεύγει για το Χάρβαρντ, μητέρα και γιος μένουν πίσω και αργότερα έρχεται το διαζύγιο. Όταν ο Ομπάμα είναι έξι ετών η Αν παντρεύεται έναν Ινδονήσιο και όλοι μαζί μετακομίζουν στη Τζακάρτα. Ο πατέρας του επιστρέφει στην Κένυα και εργάζεται ως οικονομολόγος για την κυβέρνηση. Θα επισκεφθεί τον Ομπάμα μόνο μία φορά μέχρι το θάνατό του σε αυτοκινητικό δυστύχημα το 1982.

Στα δέκα του χρόνια ο Ομπάμα βρίσκεται πίσω στη Χαβάη ζώντας με τους γονείς της μητέρας του. Το σχολείο έχει μόνο τρεις μαύρους μαθητές και εκεί συνειδητοποιεί για πρώτη φορά τι σημαίνει ρατσισμός. Στα απομνημονεύματά της νεότητάς του,, τα οποία βαφτίζει Dreams from my Father, ο Ομπάμα παραδέχεται χρήση μαριχουάνας και κοκαΐνης. Η μητέρα του πεθαίνει από καρκίνο το 1995, έχοντας επιστρέψει και αυτή πριν χρόνια στη Χαβάη.

Στο Κογκέλο της Κένυας, τη γενέτειρα του πατέρα του, ο Ομπάμα έχει βρεθεί τρεις φορές. Με τη γιαγιά του, που είχε δώσει συνεντεύξεις από το CNN μέχρι το Al Jazeera, μιλούσαν μέσω διερμηνέα. Η Μάμα Σάρα έβγαινε μπροστά για να υπερασπίσει τον εγγονό της όταν κυκλοφορούσαν e-mail που έλεγαν ότι είναι μουσουλμάνος και απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Ο Ομπάμα είναι χριστιανός με απόφαση που έλαβε στην ενήλικη ζωή του, εκλαμβάνοντας τη θρησκεία ως κίνητρο προοδευτικής κοινωνικής αλλαγής.

Ο Δημοκρατικός πρόεδρος είναι απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια και της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ. Έχει εργαστεί ως λέκτορας και δικηγόρος αρμόδιος για τα πολιτικά δικαιώματα. Στη Γερουσία επικεντρώθηκε στην υγεία, την εκπαίδευση και τη φτώχεια.

Παντρεμένος από το 1992 με τη δικηγόρο Μισέλ, ζούσαν με τις κόρες τους, Μάλια και Σάσα, στο Χάιντ Πάρκ του Σικάγο πριν μετακομίσουν στο Λευκό Οίκο. Ο Ομπάμα ακούει τζαζ, παίζει ποδόσφαιρο και πόκερ, και «πεθαίνει» για τους Chicago White Sox. Δεν έχει φάει παγωτό από την εφηβεία του, όταν δούλευε στα Baskin-Robins. Η Μισέλ τον έπεισε να κόψει το κάπνισμα πριν διεκδικήσει το χρίσμα των Δημοκρατικών. Στην αρχή της πολιτικής σταδιοδρομίας του, ο γιος του Κενυάτη Μπαράκ Χουσεΐν Ομπάμα αστειευόταν ότι ο κόσμος μπερδεύει το όνομά του, φωνάζοντας τον «Αλαμπάμα» ή «Yo Mama»…

Ευαγγελία Μπίφη

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ