Η οικονομία κυρίαρχη: Ψηφοδέλτια πράσινα σαν το δολάριο

Και στις καλές και στις κακές εποχές, τον αγώνα για τον Λευκό Οίκο καθορίζει η οικονομία: Τα προγράμματα των δύο υποψηφίων περιστρέφονται γύρω από τις πολιτικές για τόνωση της αμερικανικής οικονομίας, η οποία έχει βγει μεν από την κρίση αλλά δεν αισθάνεται ακόμη ότι βρίσκεται σε ανάπτυξη. Οι παραδοσιακές ιδεολογικές διαφορές Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών είναι εμφανείς στις θέσεις Ομπάμα και Ρόμνεϊ τόσο στην οικονομική πολιτική όσο και στα ακανθώδη θέματα που έχουν απασχολήσει τις ΗΠΑ την τελευταία τετραετία, με «εμπρηστικότερη» τη μεταρρύθμιση του συστήματος περίθαλψης.

Ο Μπαράκ Ομπάμα ζητά από τους Αμερικανούς μία δεύτερη θητεία για να ολοκληρώσει το έργο του ενώ το όραμα της πρώτης εκστρατείας για «αλλαγή» έχει, αναπόφευκτα, προσγειωθεί στην αμείλικτη πραγματικότητα της αδύναμης ανάκαμψης (για τις ΗΠΑ, όμως, παραμένει ανάκαμψη), του οικονομικά ασταθούς διεθνούς περιβάλλοντος και του αιώνιου πολέμου Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών βουλευτών και γερουσιαστών στο λόφο του Καπιτωλίου. Ο Ρόμνεϊ εμφανίζεται ως ο υποψήφιος εκείνος που μπορεί να κάνει την ανάκαμψη, ανάπτυξη.

Οι θέσεις του Ομπάμα κινούνται σε γενικές γραμμές στους άξονες της πρώτης του θητείας. Από αυτήν, οι Δημοκρατικοί έχουν να επιδείξουν την παραμονή της οικονομίας σε θετικά πρόσημα από το τέλος του 2009 και την καθοδική πορεία της ανεργίας από τα επίπεδα περί το 10% κοντά στο -ούτως ή άλλο υψηλό για τις ΗΠΑ- 8%.

Φυσικά, τα παραπάνω αντιστρέφονται σε κατηγορίες για το απέναντι στρατόπεδο: Ο Μιτ Ρόμνεϊ ζητά την ψήφο των Αμερικανών για να κάνει αυτήν την αναιμική ανάκαμψη «πραγματική ανάπτυξη», την οποία θεωρεί ότι η Ουάσινγκτον πνίγει με την πολιτική της, και να ρίξει σε ανεκτά επίπεδα την αμερικανική ανεργία.

Ο διεθνής ρόλος των ΗΠΑ, η διαχείριση της αμερικανικής «πολεμικής μηχανής» (την ώρα που οι εκστρατείες σε Ιράκ και Αφγανιστάν κλείνουν, ο αραβικός κόσμος βράζει και το μέτωπο Ιράν και Ισραήλ κινδυνεύει να αναφλεγεί) και τα κοινωνικά θέματα δεν είναι ήσσονος σημασίας σε αυτήν την εκστρατεία, αλλά οι περισσότεροι Αμερικανοί ψηφοφόροι θα τα αφήσουν στην πόρτα του εκλογικού τμήματος.

Φόροι, φόροι, φόροι… και πακέτα ανάπτυξης

Διακηρυγμένος στόχος του Ομπάμα είναι η τόνωση της ανάκαμψης με στήριξη της καινοτομίας για δημιουργία, όπως λέει, ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας στα επόμενα τέσσερα χρόνια. Κεντρικό σημείο των θέσεών του είναι οι πολιτικές για να επιστρέψουν και να μείνουν στις ΗΠΑ θέσεις εργασίας, καταργώντας φορολογικές προβλέψεις που ευνοούν την «εξαγωγή» τους.

Ενδεικτική των πεπραγμένων Ομπάμα, την οποία και φροντίζει να υπενθυμίζει στη μάχη για το Λευκό Οίκο, είναι η κρατική στήριξη στη βιομηχανία κατασκευής αυτοκινήτων που βρισκόταν σε θανάσιμο κίνδυνο μετά την κρίση του 2008 -κίνηση με την οποία υποστηρίζει ότι διαφυλάχθηκαν θέσεις εργασίας.

Για την τόνωση της οικονομίας, και οι δύο υποψήφιοι ευαγγελίζονται τη μείωση των φόρων στα κέρδη των επιχειρήσεων, με τον Ρόμνεϊ να είναι εξίσου «γενναιόδωρος» στους φόρους επενδύσεων, μερισμάτων, εισοδήματος και ακίνητης περιουσίας.

Το φορολογικό είναι το κεντρικό πεδίο μάχης των δύο υποψηφίων για την οικονομία, και εδώ εμφανίζεται και το «φάντασμα» του Τζορτζ Μπους: Οι φοροαπαλλαγές και η ταυτόχρονη ενίσχυση των κρατικών δαπανών που είχε εισάγει για τόνωση της οικονομίας εκπνέουν αυτόματα το 2013 και το βασικότερο είναι το πώς θα αποφευχθεί το ξαφνικό σοκ στην αμερικανική οικονομία.

Ο Ομπάμα προτίθεται να αφήσει στη θέση τους τις φοροαπαλλαγές, αλλά όχι για όλους: Οι φόροι στα υψηλά εισοδήματα θα γυρίσουν σε μεγαλύτερα ποσοστά. Ο Ρόμνεϊ θέλει να παρατείνει την ισχύ του πλήρους πακέτου των φοροαπαλλαγών, δηλαδή και για τα μεγάλα «βαλάντια». Τα χαμένα έσοδα από τη μη αύξηση των φόρων για τα υψηλά εισοδήματα θα αντισταθμιστούν, κατά τους Ρεπουμπλικανούς, από επέμβαση στο τοπίο των φοροαπαλλαγών και το κλείσιμο «παραθύρων» στο φορολογικό σύστημα.

Ο «σωτήρας»/«τέρας» που λέγεται Obamacare

Άρρηκτα συνδεδεμένο, λόγω της δημοσιονομικής του διάστασης, είναι το ζήτημα της περίθαλψης και του Medicare. Η μεταρρύθμιση του Ομπάμα έχει προκαλέσει την εντονότερη πολιτική συζήτηση στο εσωτερικό των ΗΠΑ την περασμένη τετραετία και στο «Obamacare» φαίνονται σαφέστερα οι ιδεολογικές αντιθέσεις των δύο στρατοπέδων σε αυτές τις εκλογές.

Εάν επανεκλεγεί, ο Ομπάμα θα εφαρμόσει πλήρως τη μεταρρύθμιση στο σύστημα περίθαλψης -τα κεντρικά του σημεία μπαίνουν σε ισχύ το 2014- φέρνοντας τις ΗΠΑ πιο κοντά στην καθολική ασφάλιση με κεντρικό τον ρόλο της Ουάσινγκτον. Το κόστος της καλύπτεται με την υποχρεωτική είσοδο ασφαλισμένων στο σύστημα, καθώς περισσότεροι Αμερικανοί θα πρέπει να αγοράζουν ασφάλιση, ενώ οι πάροχοι θα έχουν μικρότερο περιθώριο να αρνούνται κάλυψη λόγω προηγούμενου ιατρικού ιστορικού.

Αντιθέτως, ο Ρόμνεϊ θα ανακαλέσει όσες αλλαγές έχουν ήδη εφαρμοστεί και θα δώσει στις πολιτείες τη μεγαλύτερη αρμοδιότητα για την περίθαλψη, αφαιρώντας την από την Ουάσινγκτον, θα αφήσει τις πρωτοβουλίες στις πολιτείες και τον ιδιωτικό τομέα και θα κάνει ευκολότερη την αγορά ιδιωτικής ασφάλισης μεταξύ διαφορετικών πολιτειών.

Η Αμερική πέραν των συνόρων

Τα προβλήματα όμως του κάθε Αμερικανού προέδρου δεν περιορίζονται στο εσωτερικό: Η θέση των ΗΠΑ διεθνώς επιβάλλει στον επόμενο ένοικο του Λευκού Οίκου να έχει σαφές όραμα για την ηγεμονική θέσης της Ουάσινγκτον.

Ο Ρόμνεϊ κατηγορεί τον Ομπάμα ότι η ασυνέπεια και η έλλειψη αποφασιστικότητας του έχει αποδυναμώσει το ρόλο των ΗΠΑ και αντιπροτείνει το ριγκανικό σχήμα της «ειρήνης μέσω δύναμης». Ο Ομπάμα προτίμησε στο τελευταίο ντιμπέιτ την φράση της Ολμπράιτ περί «αναντικατάστατου κράτους» («indispensible nation») στη διεθνή σκηνή.

Στις θέσεις τους για το πιο καυτό ζήτημα στη διεθνή σκακιέρα, το θέμα του Ιράν, και οι δύο υποψήφιοι υπογραμμίζουν πως η Τεχεράνη δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και ότι θα συνδράμουν το Ισραήλ εάν δεχθεί επίθεση.

Στην πράξη, η κυβέρνηση Ομπάμα φαίνεται να ανησυχεί σε ελάχιστα μικρότερο βαθμό και για το ενδεχόμενο μονομερούς χτυπήματος του Ισραήλ στο Ιράν και επιμένει ότι η ακολουθητέα οδός είναι οι σκληρές κυρώσεις -σημειώνοντας τακτικά ότι το διπλωματικό περιθώριο στενεύει.

Ο Ρόμνεϊ τάσσεται υπέρ σκληρότερων κυρώσεων ενώ σύμβουλοί του φαίνεται ότι συμμερίζονται τις εκκλήσεις του Ισραηλινού πρωθυπουργού να τεθούν «σαφείς κόκκινες γραμμές» στην Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα. Οι Ρεπουμπλικανοί ζητούν επίσης «αναθέρμανση» των σχέσεων με το Ισραήλ, οι οποίες θεωρούν ότι πέρασαν σε δεύτερη μοίρα με την κυβέρνηση Ομπάμα- και η πίεση στο Ιράν να συνοδευτεί με πράξεις όπως η «υπενθύμιση» της στρατιωτικής παρουσίας στην ευρύτερη περιοχή.

Όσον αφορά τις εξεγέρσεις στο Αραβικό Κόσμο, και ιδιαίτερα τη Συρία, και οι δύο υποψήφιοι φαίνεται να απορρίπτουν το ενδεχόμενο επέμβασης «α λα Λιβύη» -καθώς η αντιαεροπορική άμυνα της Δαμασκού θεωρείται ισχυρότατη. Ο Ρόμνεϊ έχει επικρίνει πάντως την κυβέρνηση Ομπάμα ότι άφησε ανοικτό το δρόμο σε Ρωσία και Κίνα να προβάλλουν βέτο στις αμερικανικές πολιτικές στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Βασίλης Ψυχογιός

Newsroom ΑΛΤΕΡ ΕΓΚΟ